2024_CBS_05603 - Klimaat & Leefmilieu. Warmtenetten - Studieopdracht Warmtetransitieplan Linkeroever. Resultaten - Kennisneming

Op 27 april 2020 (jaarnummer 2485) keurde het college de warmtezoneringskaart van de Strategische EnergieVisie Antwerpen (SEViA) goed. Deze kaart bekijkt per statistische sector welk duurzaam warmtescenario (grootschalige warmtenetten of warmtepompen) de laagste maatschappelijk kost heeft. Het overgrote deel van de statistische sectoren gaf warmtenetten aan als goedkoopste scenario. Er zijn vervolgens 9 gebieden aangeduid als pilootzones om warmtenetten uit te rollen als startpunten.

Op 14 december 2020 (jaarnummer 775) keurde de gemeenteraad het Klimaatplan 2030 van stad Antwerpen goed. Warmtenetten worden hierin genoemd als belangrijke netwerkinfrastructuur om de beoogde klimaatdoelstellingen van 2030 en 2050 (CO₂-neutrale stad) te bereiken.

Op 24 juni 2022 (jaarnummer 439) keurde de gemeenteraad de Roadmap 2030 - stadsbreed warmtenet Antwerpen goed met 18 bijhorende beleidsaanbevelingen. De Roadmap is een stappenplan om warmtenetten uit te rollen in bepaalde gebieden van stad Antwerpen, afgestemd op SEViA en het Klimaatplan. Linkeroever is één van deze gebieden. 

Op 1 maart 2024 (jaarnummer 1803) keurde het college het Stedelijk Klimaatcontract Linkeroever, zoals het ingediend is bij de Europese Commissie, goed. Het Klimaatcontract Linkeroever is een uitwerking van de Missie Linkeroever Klimaatneutraal 2030. Eén van de belangrijkste pijlers is het verduurzamen van het gebouwenpark op Linkeroever, dat lokaal het hoogste bijdraagt tot de CO₂-uitstoot. Er wordt in dat kader gewerkt aan het reduceren van de warmtevraag door renovatie en op het vergroenen van de warmtebron door middel van warmtenetten en warmtepompen.

Op 26 april 2024 (jaarnummer 3584) keurde het college de partnerschapsovereenkomst voor het Interreg-project COPPER (Cities for Open and Participative Planning for Electricity Grid Resilience ) goed. COPPER is een ambitieus Europees samenwerkingsverband van steden en gemeenten (o.a. Gent,  Antwerpen), bedrijven, onderzoeksorganisaties en distributienetbeheerders in Europa. Het richt zich specifiek op de toekomstige elektriciteitssystemen en speelt in op het toenemende gebruik van duurzame energiebronnen in combinatie met de bijkomende vraag naar laadcapaciteit en elektrische verwarming door warmtepompen. Het warmtetransitieplan op Linkeroever wordt opgenomen als case in dit project.

De Roadmap 2030 - stadsbreed warmtenet Antwerpen benoemde  Linkeroever als één van de zones waar tegen 2030 een warmtenet uitgerold wordt. De industrie vlakbij in Melselepolder, met voldoende restwarmte, en de gebouwtypologie op Linkeroever, zorgen voor ideale parameters om dit te doen slagen. Via de EU-Missie streeft de stad ernaar Linkeroever tegen 2030 fossielvrij te krijgen. De uitrol van het warmtenet zal hierin een belangrijke rol spelen. Naast de aanleg van het warmtenet zijn ook andere ingrepen vereist. In zones waar het warmtenet niet komt, zullen warmtepompen een grote rol spelen. Met het voorliggende wijkgebonden Warmtetransitieplan Linkeroever werd fijnmazig uitgezocht in welke buurten het voordeliger is om het warmtenet uit te rollen en in welke niet. Buurten worden hier getypeerd door een cluster van dezelfde gebouwtypologieën. 

Uit een grondige technisch-economische analyse blijkt dat het voor het merendeel van de gebouwen op Linkeroever interessanter is om aan te sluiten op het warmtenet, indien voldoende restwarmte kan worden gecontracteerd. Deze analyse is een leidraad om per buurt de warmtestrategie, met daaraan gekoppeld de renovatieaanpak, te bepalen. Op die manier kan in de wijk geïntegreerd advies betreffende duurzame verwarming en renovatie gegeven worden. 

Zoals in de Roadmap 2030 omschreven, ligt de focus eerst op het aansluiten van grote warmteverbruikers, met collectieve stookplaatsen. Zij vormen namelijk een hefboom voor de verdere uitrol van het warmtenet en zijn doorgaans makkelijker aankoppelbaar. Het is dan ook logisch om te beginnen in de buurten die deze eigenschappen hebben. Hierna volgen de grootverbruikers die (nog) geen collectieve stookplaats hebben en tenslotte kunnen individuele woningen aangesloten worden. Op basis van deze strategie werd een groeiscenario ontwikkeld.  

De studie geeft enkele beleidsaanbevelingen mee om de warmtetransitie mogelijk te maken:

• Het actief ondersteunen van gesprekken van Fluvius met de Vlaamse overheid over de mogelijkheden en randvoorwaarden van structurele steun voor grootschalige, strategische investeringen in open source warmtenetprogramma’s. Het is voor deze programma-aanpak noodzakelijk dat het subsidiekader in Vlaanderen wordt aangepast. Stad Antwerpen werkte met enkele andere steden reeds een mogelijke aanpak uit.

• Het ondersteunen van de onderhandelingen tussen Fluvius en de restwarmtebronnen en het innemen van een duidelijke positie over de beleidsvisie van de stad om een warmtenet op Linkeroever te realiseren. Om het draagvlak bij de restwarmtebronnen te maximaliseren, zijn een duidelijke visie en steun vanuit de stad wenselijk. Met bijhorende plannen zoals de Roadmap 2030 en het voorliggende Warmtetransitieplan kan deze visie kracht bijgezet worden.

• Het doorrekenen in de businesscase van de volledige zone voor grootschalige warmtenetten en het bevestigen van het ontwikkelplan. Deze analyse is uitgevoerd door een derde partij, in samenspraak met Fluvius. Het toont aan dat er een groot stuk van Linkeroever kan worden aangesloten op het warmtenet. Het is belangrijk dat Fluvius dit zelf in de businesscase doorrekent en bekijkt wat haalbaar is tegen welke termijn. 

•  Het voeren van een actief aansluit- en renovatiebeleid op Linkeroever. Het is belangrijk dat het Warmtetransitieplan op een goede manier vertaald wordt naar de burgers. De bedoeling is om per gebouwtypologie en per type eigenaar een concrete aanpak verder uit te werken. Deze strategie wordt tegen eind 2024 voorgelegd aan het college.