2024_CBS_05518 - Stedelijk Patrimonium. Onze-Lieve-Vrouwekathedraal. Handschoenmarkt, 2000 Antwerpen - Overeenkomst minnelijke expertise. Vastlegging budget. Ondertekening - Goedkeuring

Aangezien de opdracht nog niet definitief werd opgeleverd, blijven de bepalingen omtrent de uitvoeringsvoorwaarden zoals bepaald in het bestek en het KB Uitvoering gelden.

Aangezien de oorzaken van de vastgestelde gebreken en schadebeelden op heden niet kunnen worden vastgesteld, wordt deze vraag voorgesteld aan twee onafhankelijke deskundigen. Op basis van hun eindverslag kan worden bepaald wie hiervoor aansprakelijk is en of deze gebreken al dan niet verhinderen dat de werken definitief kunnen worden opgeleverd. Zolang de definitieve oplevering niet is toegekend, blijven de aannemer en de architect aansprakelijk voor lichte verborgen gebreken die niet zichtbaar waren bij voorlopige oplevering.

Om de (rechts)positie van de stad Antwerpen te kunnen bepalen, is aldus een antwoord nodig op de technische vraagstukken aangaande de oorzaak en omvang en (potentiële) gevolgen van de vastgestelde gebreken.

De minnelijke overeenkomst tussen partijen betreft geen dading in de zin van artikel 2044 (oud) Burgerlijk Wetboek, waardoor de gemeenteraad niet bevoegd is. Er wordt geen geschil definitief beëindigd. Het betreft louter een overeenkomst over de uitvoering van de opdracht met het oog op de eventuele definitieve oplevering van de werken door middel van de vaststelling van een minnelijke onderzoeksmaatregel onder leiding van twee onafhankelijke deskundigen.  

Scheurvorming natuursteen traptoren

Op 12 mei 2023 werd melding gemaakt van scheurvorming ter hoogte van de hangende ornamenten aan de nieuwe borstwering van de traptoren op de tweede galerij.

Deze scheurvorming was bij de rondgang met het oog op de voorlopige oplevering op 15 december 2022 niet zichtbaar en werd aldus niet vastgesteld in het proces-verbaal van voorlopige oplevering.

Er werden plaatsbezoeken georganiseerd met de betrokken partijen. De nodige processen verbaal werden opgemaakt.

Op 25 mei 2023 werd een nulmeting van de scheurvorming uitgevoerd, maandelijks vond een controlemeting plaats en dit gedurende de periode van één jaar. De bevindingen van de controlemetingen worden door de restauratiearchitect bijgehouden in een rapport.

Tot op heden is er geen duidelijkheid over de oorzaak van deze scheuren, noch wat de potentiële gevolgen zouden kunnen zijn. 

Scheurvorming natuursteen algemeen

Met het oog op de definitieve oplevering, werd in oktober 2023 door Monumentenwacht een inspectie van de toren uitgevoerd. Er werd verticale scheurvorming in nieuw geplaatste en in bestaande herplaatste natuursteen vastgesteld, dikwijls ter hoogte van een vermoedelijk inwendig anker, evenals in enkele nieuwe inzetstukken.

Tijdens de rondgang van 9 november 2023 met het oog op de definitieve oplevering, werd door het bouwteam een horizontaal doorgescheurde pinakel gevonden.

Er wordt een spoedoverleg georganiseerd. Betrokken partijen ontvangen een proces verbaal met de vraag om onmiddellijk actie te ondernemen met betrekking tot de openbare veiligheid en de nodige onderzoeksdaden te treffen met het oog op het vaststellen van de oorzaken van de vastgestelde gebreken.

Eind november 2023 werd door Monumentenwacht een nieuwe inspectie uitgevoerd met de vraag om alle objecten te bevoelen in het kader van de openbare veiligheid. Er worden geen bijkomende gevaarlijke losse delen gevonden.

Minnelijke expertise

De gescheurde natuursteen is niet van die aard dat het enkel gevelbekleding betreft of een louter esthetisch gebrek zou zijn maar heeft wel degelijk betrekking op een essentieel onderdeel van de toren. Aangezien er op heden geen duidelijkheid bestaat over de oorzaak, kan er op heden niet met voldoende zekerheid worden vastgesteld wat de potentiële (schadelijke) gevolgen zouden kunnen zijn.

Het is aldus noodzakelijk dat de partijen die verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van deze gebreken en de (potentiële) schade hiervoor volledig aansprakelijk kunnen worden gesteld. 

Het is immers nog niet met zekerheid vast te stellen of de vastgestelde gebreken kaderen binnen de aansprakelijkheid voor lichte verborgen gebreken, dan wel de tienjarige aansprakelijkheid voor stabiliteitsbedreigende gebreken cf. artikelen 1792 en 2270 (oud) Burgerlijk Wetboek.

Om de oorzaak van de vastgestelde scheurvorming te achterhalen, wordt door zowel de aannemer als de restauratiearchitect de vraag gesteld om de scheurvorming te onderwerpen aan een minnelijk deskundigenonderzoek. Volgende onafhankelijke deskundigen worden naar voren geschoven:

• Ir. Ivan Kinne, projectingenieur civiele bouwwerken en gebouwen. Operationeel verantwoordelijke voor Seco in de afdeling civiele bouwwerken om de plaatsingsmethode te onderzoeken.
• Dr. Tim De Kock, assistent-professor aan de Universiteit Antwerpen, zaakvoerder-expert bij Inspect, gespecialiseerd expert in steenachtige bouwmaterialen, als expert natuursteen om de kwaliteit van de gebuikte steen te onderzoeken. 

Om verder de correcte stappen te kunnen nemen en te beoordelen welke interventies eventueel noodzakelijk zijn en wie hiervoor al dan niet verantwoordelijk is, dringt een objectief en onafhankelijk advies zich op dat enkel kan bekomen worden door de aanstelling van één of meerdere technische experten die onderlegd zijn in de betreffende materie. Om die redenen zijn de partijen (opdrachtgever, aannemer en architect) tot een akkoord gekomen om een team van onafhankelijke deskundigen aan te stellen binnen een minnelijke expertise voor wat betreft een technisch onderzoek en adviesverlening betreffende de vastgestelde scheurvorming. 

Beide onafhankelijke deskundigen worden formeel aangesteld door de aannemer (THV Monument Goedleven – Monument Vandekerckhove).

De gepresteerde uren en gemaakte kosten zullen betaald worden in gelijke delen volgens facturen die de onafhankelijke deskundigen aan de aannemer (THV Monument Goedleven – Monument Vandekerckhove) bezorgen. De aannemer bezorgt op haar beurt de facturen voor de door de overige partijen verschuldigde bedragen (bijdragen naar evenredigheid van de kosten van het deskundigenonderzoek) zonder enige winstmarge of andere bijkomende kost aan te rekenen.

Partijen zullen op basis van de in het eindverslag bepaalde oorzaken en technische aansprakelijkheden tot een akkoord komen over een daarmee in verhouding zijnde verdeling van de totale kost van het onafhankelijk deskundigenonderzoek.

De in dit akkoord vastgestelde verdeelsleutel van de kosten van het onafhankelijk deskundigenonderzoek geldt als definitieve eindafrekening.

Partijen verbinden zich ertoe zich te onderwerpen aan de inhoud van het eindverslag van de onafhankelijk deskundigen, welke een als bindend aanvaarde beslissing nemen in hun eindverslag wat betreft de vastgestelde scheurvorming en hun vastgestelde oorzaak/oorzaken, de respectievelijke technische verantwoordelijkheden, de vastgestelde noodzakelijke voorzorgs-/ herstelmaatregelen. Partijen verbinden zich ertoe de besluiten van deze deskundigen te aanvaarden. 

De ABR-verzekeraar is eveneens betrokken bij de minnelijke expertise als kennisnemende partij en zal de expertise volgen via de door haar aangestelde expert. De ABR-verzekeraar zal pas standpunt innemen over een eventuele tussenkomst na het eindverslag van de onafhankelijke deskundigen, indien daaruit zou blijken dat eventuele schade gedekt wordt door de ABR-polis. De ABR-verzekeraar zal de kosten van deze minnelijke expertise dus niet mee provisioneren. 

Partijen kunnen voor wat betreft de uitvoering van deze overeenkomst in het kader van hun respectievelijke opdracht geen aanspraak maken op enige vergoeding of andere compensatie van welke aard ook. 

Voor zover er in overeenkomst niet uitdrukkelijk van wordt afgeweken, blijven de bepalingen van de opdrachtdocumenten van de respectievelijke overheidsopdrachten onverkort gelden. Voornoemde herziening van de opdracht vormt geen wijziging van de algemene aard van de opdracht voor geen één van de opdrachtnemers.

De gemaakte afspraken worden vastgelegd in een overeenkomst “Minnelijke expertise”.

Deze overeenkomst wordt met dit collegebesluit ter goedkeuring aan het college voorgelegd.

De uitgave voor het ereloon van de onafhankelijke deskundige Ir. Ivan Kinne bedraagt 8.850,00 EUR exclusief btw.

De uitgave voor het ereloon van de onafhankelijke deskundige Dr. Tim De Kock bedraagt 3.392,54 EUR exclusief btw.

Het totaal aan erelonen voor de minnelijke expertise bedraagt 12.242,54 EUR exclusief btw + 2.570,93 EUR (21% btw) = 14.813,47 EUR inclusief btw

De erelonen worden, conform de bepalingen van de overeenkomst, door de aannemer betaald en in gelijke delen doorgerekend aan de partijen.

Bijgevolg bedraagt het aandeel van de stad 1/3 van 14.813,47 EUR inclusief btw = 4.937,82 EUR inclusief btw.

Er wordt bijkomend 10% reserve vastgelegd.

Het totaal vast te leggen budget bedraagt 5.431,61 EUR inclusief btw en reserve, en zal verrekend worden op het investeringsbudget 2024.

Er is voldoende krediet beschikbaar.