2013_CBS_12152 - Masterplan Scheldekaaien. Uitvoeringsproject Droogdokkenpark - Sleutelkwesties voor opmaak definitief ontwerp - Goedkeuring

Masterplan Scheldekaaien
In 2005 keurde de Vlaamse regering het geactualiseerde Sigmaplan goed, waarin bepaald wordt dat de waterkering ter hoogte van de stad Antwerpen van 8,35 meter TAW (Tweede Algemene Waterpassing) tot 9,25 meter TAW wordt opgehoogd om de stad Antwerpen in de toekomst te blijven beschermen tegen overstromingen. 

Op 9 juli 2010 (jaarnummer 8556) keurde het college het Masterplan Scheldekaaien goed. Het Masterplan Scheldekaaien vormt het richtinggevend document voor alle uitvoeringsprojecten bij de heraanleg van de Scheldekaaien. In het Masterplan Scheldekaaien krijgt het Droogdokkeneiland een bestemming als grootstedelijk park en uitwaaiplek. De waterkering ter hoogte van het Droogdokkeneiland is in het Masterplan Scheldekaaien ingetekend als een vaste dijk langs een zachte oever.

Uitvoeringsproject Droogdokkenpark
Op 19 november 2010 (jaarnummer 14260) keurde het college de projectdefinitie voor het Droogdokkenpark goed. Op 15 juli 2011 besliste de raad van bestuur van AG Stadsplanning om de studieopdracht voor het ontwerp en de uitvoering van de inrichting van het Droogdokkenpark aan de Tijdelijke Vereniging Van Belle & Medina architects en Vogt Landscape Architects te gunnen. De toekenning van deze studieopdracht gebeurde via de procedure van de Open Oproep van de Vlaams Bouwmeester.
Op 2 maart 2012 (jaarnummer 2201) besliste het college om de circulatiebeperking op het Droogdokkeneiland principieel goed te keuren.
Op 13 juli 2012 keurde het college het voorontwerp van het Droogdokkenpark goed. Op 28 februari 2013 leverde het ontwerpteam een tussentijds ontwerp op.

Participatietraject
Op 4 september 2011 werd een participatiemoment georganiseerd over het wedstrijdontwerp Droogdokkenpark. Het wedstrijdontwerp werd in het algemeen positief onthaald. De opmerkingen werden meegegeven aan het ontwerpteam en werden in het voorontwerp verwerkt. Op 29 maart 2012 werd bijkomend een klankbordoverleg georganiseerd met deskundigen en actoren in het projectgebied om extra input mee te geven aan het ontwerpteam tijdens de opmaak van het voorontwerp. Op die manier werd bijkomend draagvlak gecreëerd bij de betrokken actoren. Op 13 september 2012 kreeg het publiek een toelichting over het voorontwerp.

RUP Droogdokkeneiland
Parallel aan het ontwerptraject is ook een gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) Droogdokkeneiland in opmaak. Het RUP voorziet een bestemmingswijziging in het projectgebied van KMO-zone naar gebied voor gemengde functies, groen en centrumfuncties. Deze bestemmingswijziging is noodzakelijk om het Droogdokkenpark te realiseren. Op 23 september 2013 (jaarnummer 528) keurde de gemeenteraad de definitieve vaststelling van het ontwerp RUP goed. 

Het tussentijds ontwerp van het Droogdokkenpark is conform de stedenbouwkundige voorschriften uit het ontwerp RUP Droogdokkeneiland. 

Het Droogdokkenpark integreert de verhoogde waterkering van 9,25 meter TAW door middel van een groene dijk. Door een aangepaste topografie wordt de dijk in het landschap geïntegreerd door een vloeiende overgang tussen de verschillende delen van het Droogdokkeneiland. Zo ontstaan bijzondere plekken als het Belvedère (architecturale structuur die gebruikmaakt van een mooi uitzicht) en de verzonken speelruimte en sluiten deze naadloos aan op het park en de droogdokkensite. Door het meer landinwaarts plaatsen van de waterkering ontstaat een groter slikken- en schorrengebied dat bovendien ecologisch kwalitatiever wordt door een aangepaste hellingsgraad van de oever. Door middel van een groene verbinding wordt het park op termijn (na het wegtrekken van de havenactiviteiten) doorgetrokken tot in de droogdokkensite vanwaar de bezoeker een verhoogd uitzicht krijgt over de beschermde droogdokken.

De wandeling op de pier bezorgt de parkbezoeker een sterkere beleving van de Schelde en het slikken- en schorrengebied. Het uiteinde van de pier is een wijds uitkijkpunt met zicht op stad en haven. De renovatie van de pier is wenselijk indien het voorziene budget dit toelaat. 

De jeugdculturele zone maakt een geleidelijke overgang tussen het park en de verharde zone van de droogdokkensite door een zorgvuldige compositie van gebouwen in een vrij dicht beboste zone. De bestaande loodsen geven onderdak aan jeugdverenigingslokalen. Een nieuw bouwvolume is voorzien voor het jeugdcentrum met fuifruimte en atelierruimte voor workshops.

Tussentijds ontwerp
De belangrijkste wijzigingen ten opzichte van het voorontwerp zijn:

• inpassing van het ontwerp van de Royerssluis (in opmaak door departement Mobiliteit en Openbare Werken - Afdeling Maritieme Toegang);
• integratie van een vrijliggend fietspad;
• hogere dichtheid van bomen;
• integratie van spelaanleidingen;
• uitkijkplatform aan het toekomstige vijzelgemaal Royerssluis;
• toegankelijkheid van hoofdpad voor dijkbewaking, hulpdiensten en onderhoudsdiensten.

Op 11 maart 2013 werd het tussentijds ontwerp aan de commissie openbaar domein gepresenteerd.
Aan het college wordt gevraagd kennis te nemen van het tussentijds ontwerp.

Gemotoriseerd verkeer
In het Masterplan Scheldekaaien (2010) werd de Droogdokkenweg als enige noord-zuid-ontsluiting van het Droogdokkeneiland voor gemotoriseerd verkeer gemarkeerd. Momenteel is de Droogdokkenweg een private weg. Het publiek maken van de Droogdokkenweg is niet mogelijk zolang er havenactiviteiten op de terreinen van AWN (Algemene Werkplaatsen Noord) plaatsvinden. In de projectdefinitie Droogdokkenpark (2011) kreeg de Droogdokkenweg een lokaal karakter met verkleind wegprofiel van twee op één rijstroken.

Op 2 maart 2012 (jaarnummer 2201) besliste het college principieel tot het invoeren van een circulatiebeperking op het Droogdokkeneiland. Deze beslissing werd in het tussentijds ontwerp uitgewerkt, waarbij de Droogdokenweg plaatselijk wordt omgeleid rond de groene verhoogde verbinding tussen park en droogdokkensite. 

Gelet op het bestuursakkoord (artikel 148) is het invoeren van een circulatiebeperking evenwel niet meer wenselijk. In dat geval dient het ontwerp aangepast te worden en dient het bestaande rechte tracé van de Droogdokkenweg te worden behouden, conform het Masterplan Scheldekaaien. De inrichting van de Droogdokkenweg als ontsluitingsstructuur dient een evenwicht te zoeken tussen bereikbaarheid en ontsluiting naar de haven en het hoger wegennet enerzijds, en de leefbaarheid en de bereikbaarheid van het Eilandje en het Droogdokkenpark anderzijds. Hierbij dient rekening gehouden de worden met de aanwezigheid van de twee andere parallelle noord-zuid-assen op het Eilandje, zijnde Mexicostraat/Kattendijkdok Oostkaai en Noorderlaan.

De Kattendijkbrug blijft echter een belangrijke flessenhals voor het verkeer:

• de versmalde rijweg op de brug verplicht auto’s om snelheid te minderen;
  bij het versluizen van boten staat de Kattendijkbrug een tijd open. De openingstijden van de sluis zijn afhankelijk van de getijden. 

Uitzonderlijk vervoer
Op 5 juli 2013 (jaarnummer 06981) besliste het college om de Scheldekaaien in te richten als route voor uitzonderlijk vervoer. De huidige route wordt bijgevolg verlengd langs Rijnkaai en Droogdokkenweg. De eventuele meerkost voor het inrichten van een route voor uitzonderlijk vervoer is niet in het budget voorzien.

De integratie van het tracé van de Droogdokkenweg in het ontwerp heeft ruimtelijke consequenties voor de rest van het park. Aan het ontwerpteam wordt gevraagd om deze wijziging in het definitief ontwerp te verwerken, zonder de oost-west-relatie tussen het park en de droogdokkensite te hypothekeren.

Aan het college wordt gevraagd om deze aangepaste ontsluitingsstructuur via de Droogdokkenweg goed te keuren.

Fasering

Ontwerp en budget
In de meerjarenbegroting (2014-2019) (collegebesluit van 18 oktober 2013, jaarnummer 10421) wordt 4,5 mio euro van het taakstellend budget van 18,5 mio euro (beslissing van de raad van bestuur van AG Stadsplanning van 15 juli 2011) vrijgemaakt voor de realisatie van het Droogdokkenpark. De realisatie van het park zal dus in verschillende fasen dienen te gebeuren.

Met het beschikbare budget is het mogelijk om de basisinfrastructuur van het park reeds aan te leggen gekoppeld aan de realisatie van de waterkering door Waterwegen en Zeekanaal nv. Dit houdt de realisatie van volgende elementen in: de nieuwe topografie van het park, de aanleg van de Droogdokkenweg en het aanplanten van de groenstructuur.

De Vlaamse Regering kende in oktober 2013 de Groen in de Stad-prijs toe aan het Droogdokkenpark. Zo kan er nog 250.000 euro bijkomend geïnvesteerd worden in de realisatie van de groenstructuur van het park. De uitvoering dient hiervoor wel van start te gaan ten laatste één jaar na betekening. De begunstigde kan éénmalig verzoeken om de termijn van een jaar te verlengen met maximaal één jaar.

In de toekomst kan het park verder ingericht en aangevuld worden met een fijnmazig padennetwerk, stadsmeubilair, verlichting, speelaanleidingen, paviljoenen etcetera. Op dat moment zal de Cadixwijk in volle ontwikkeling zijn en wordt de nood aan een uitgerust park in de buurt groter.

Infrastructuur en mobiliteit
De afbakening van het projectgebied voor het Droogdokkenpark werd in de goedgekeurde projectdefinitie (19 november 2010, jaarnummer 14260) beschreven als het gebied tussen de Schelde en de Droogdokkenweg, begrensd door Royerssluis en Kattendijksluis.

Het meest noordelijk gedeelte van het Droogdokkenpark zal pas na de voltooiing van de geplande renovatiewerken aan de Royerssluis kunnen worden aangelegd. Het huidig ontwerp houdt rekening met de afbakening van de werfzone Royerssluis en de daaraan gekoppelde fasering. Momenteel wordt het ontwerp van de wegenis rond de sluis in overleg met de Afdeling Maritieme Toegang geoptimaliseerd.

De Droogdokkenweg zelf is momenteel een private weg ten dienste van de haven. Ten oosten van de Droogdokkenweg is er nog steeds havenbedrijvigheid (AWN). Ook ten westen van de Droogdokkenweg zijn een aantal gebouwen nog steeds in gebruik door de haven. Het havenbedrijf plant een verhuis van alle activiteiten maar er is nog geen duidelijkheid over de timing hiervan.
De overdracht van de terreinen van de toekomstige jeugdcluster is niet noodzakelijk voor de realisatie van de eerste fase van het Droogdokkenpark.

De nieuwe waterkering ligt meer landinwaarts dan de huidige dijk om een groter en kwalitatiever slikken- en schorrengebied te ontwikkelen. De realisatie van de nieuwe waterkering én het behoud van de huidige ontsluiting via de Sloepenweg is niet mogelijk, aangezien de Sloepenweg deels buitendijks komt te liggen. De Droogdokkenweg dient in de fasering bijgevolg eerst te worden heraangelegd. Op die manier wordt de toegankelijkheid voor gemotoriseerd verkeer tijdens de werken ook meteen gegarandeerd.

De uitvoering van het Droogdokkenpark kan bijgevolg pas starten na het openstellen van de Droogdokkenweg.

Afstemming met andere infrastructuurprojecten
De fasering van de geplande heraanleg van de 3 noord-zuid-assen die de binnenstad ontsluiten vanuit het noorden (Noorderlaan, Mexicostraat/Kattendijkdok-Oostkaai en Rijnkaai/Droogdokkenweg) dienen op elkaar te worden afgestemd om de bereikbaarheid van de binnenstad vanuit het noorden ten allen tijde te garanderen.

De indicatieve timing voor de heraanleg van de verschillende infrastructuurprojecten is als volgt:

• as kaaien (Rijnkaai Noord en Rijnkaai Zuid): voorjaar 2014 - najaar 2015;
• as Eilandje (Kattendijkdok-Oostkaai en Maxicostraat): voorjaar 2015 - voorjaar 2018;
• as Noorderlaan (Hardevoortviaduct): najaar 2016 - voorjaar 2018;
• Oosterweelknoop: najaar 2016 - voorjaar 2022.

In de fasering van Brabo 2 wordt de Tunnelplaats heraangelegd in de periode najaar 2016 - voorjaar 2018. Vanaf dat moment is de huidige route niet meer bruikbaar voor uitzonderlijk vervoer. Een doorgang voor uitzonderlijk vervoer via de stad Antwerpen kan dan enkel gegarandeerd worden indien de Droogdokkenweg opengesteld wordt.

Timing

De timing is afhankelijk van de timing voor het openstellen van de Droogdokkenweg. Rekening houdend met de gebruikelijke termijnen voor opmaak ontwerp, bouwaanvraag en aanbestedingsprocedure kan de start der werken ten vroegste plaatsvinden in september 2015.

AG Stadsplanning zal in overleg met het havenbedrijf bekijken op welke manier deze timing gehaald kan worden.