AG VESPA stond in voor de uitvoering van de werken nodig om HETPALEIS son vanaf april 2012 te laten starten met de tijdelijke invulling van het Steen. AG VESPA factureerde hiervoor in 2012 een bedrag van 126.353,79 euro kosten (excl. BTW) door aan de stad.
In de periode waarin AG VESPA eigenaar was van het Steen stelde het college aan AG VESPA een budget van 500.000,00 euro ter beschikking voor vernieuwingswerken. AG VESPA voerde met dit budget werken uit voor een bedrag van 184.890,00 euro. AG VESPA stortte het saldo, met name 315.110,00 euro terug aan de stad toen het pand opnieuw terug werd overgedragen aan de stad.
AG VESPA factureert volgende kosten aan de stad.
Kosten gemaakt door AG VESPA voor de procedure voor het aanstellen van een architect
Begeleidingskost AG VESPA
Globaal totaal 55.065,09 euro
Artikel 9 en artikel 56 van de samenwerkingsovereenkomst afgesloten tussen de stad Antwerpen en AG VESPA en de volmacht verleend aan AG VESPA voor het stellen van rechtshandelingen in verband met het beheer van onroerende goederen van de stad Antwerpen.
Op 15 oktober 2007 gaf het college goedkeuring rondom de timing van de sluiting van het Nationaal Scheepvaartmuseum (Het Steen) en de verhuis van de collectie naar het Museum Aan de Stroom (MAS) (jaarnummer 13064). Het Maritiem park blijft gelegen naast Het Steen.
Op 17 december 2007 keurde de gemeenteraad het jeugdbeleidsplan 2008-2010 goed (jaarnummer 2485). Dit plan vermeldde onder het hoofdstuk jeugdbeleid, cultuur dat de dienst cultuur, sport, jeugd en onderwijs/jeugd bij de herbestemming van Het Steen voor een kindvriendelijke invulling zorgt.
Statuut gebouw
Op 14 december 2009 keurde de gemeenteraad de lijst goed van financieel patrimonium (jaarnummer 1991). Het patrimonium op deze lijst werd overgedragen van de stad Antwerpen aan AG VESPA. Het eigendom Jordaenskaai 4, Het Steen, kadastraal 1e afdeling, sectie A, nummer 1636/C met oppervlakte 1917,00 m² was opgenomen in deze lijst.
Op 25 juni 2012 besliste de gemeenteraad om Het Steen terug over te dragen aan de stad (jaarnummer 787).
Marktverkenning - herbestemmingsstudie
Op 26 juni 2009 keurde het college de principes, de timing, het budget en de inhoudelijke criteria voor de externe uitbating van Het Steen goed (jaarnummer 8569).
De stedelijke werkgroep voor Het Steen maakte een programma van eisen op, dat diende als basis om een marktverkenning uit te voeren door AG VESPA. De stedelijke werkgroep bestond uit vertegenwoordigers van het kabinet van de schepen bevoegd voor jeugd, leefmilieu, kinderopvang en dierenwelzijn, het kabinet van de schepen bevoegd voor cultuur, economie, stads- en buurtonderhoud, patrimonium en erediensten, de dienst cultuur, sport, jeugd en onderwijs/jeugd, de dienst cultuur, sport, jeugd en onderwijs/cultuurcentra, de dienst cultuur, sport, jeugd en onderwijs/musea en jeugd, de dienstcultuur, sport, jeugd en onderwijs/musea en erfgoed, AG Stadsplanning, de dienst stadsontwikkeling/team stadsbouwmeester, de dienst stadsontwikkeling/ onroerend erfgoed/ monumentenzorg, de dienst ondernemen en stadsmarketing/ toerisme en congres, de bedrijfseenheid patrimoniumonderhoud, de dienst ondernemen en stadsmarketing/klantenbeheer en strategie en onderzoek en AG VESPA.
Deze marktverkenning had de bedoeling de stad Antwerpen beter op de hoogte te stellen van de interesse en de mening van de private markt omtrent het project.
Op 12 maart 2010 nam het college kennis van de resultaten van de marktverkenning en keurde het volgende richtinggevende indeling voor de nieuwe bestemming van Het Steen goed (jaarnummer 3104).
Deze richtinggevende indeling werd meegegeven aan het extern studiebureau dat in opdracht van AG VESPA een bouwhistorisch en bouwfysisch onderzoek uitvoerde (zie verder).
Het college gaf opdracht aan de dienst cultuur, sport en jeugd/jeugd om voor de ontwikkeling en coördinatie van het kinderprogramma een samenwerkingsovereenkomst af te sluiten met HETPALEIS son (stichting voor openbaar nut) en om samen met erfgoed- en publiekswerkingsspecialisten een concept uit te werken voor het historisch gedeelte.
Tijdelijke invulling
Op 9 maart 2012 (2381) keurde het college het addendum goed van de samenwerkingsovereenkomst met HETPALEIS son voor de tijdelijke invulling van Het Steen. AG VESPA bood HETPALEIS son hiervoor een overeenkomst van terbeschikkingstelling aan. Deze overeenkomst werd tot op heden niet ondertekend.
Restauratie, renovatie en herbestemming
Op 4 september 2009 besliste het college om een bouwhistorisch onderzoek van Het Steen te laten uitvoeren door een extern bureau, teneinde een marktbevraging voldoende te kunnen documenteren en om de toekomstige exploitant én de stad Antwerpen een bouw- en cultuurhistorisch kader te bieden waarbinnen een nieuwe programma gericht op kinderen voor Het Steen kan ontwikkeld worden (jaarnummer 12562).
Op 17 december 2009 besliste het directiecomité van AG VESPA om de herbestemmingstudie na een onderhandelingsprocedure te gunnen aan architectenkantoor Praet-Verlinden.
In voorbereiding van de bouwhistorische studie besliste het directiecomité van AG VESPA op 21 december 2009 om het onderzoek uit te breiden met een bouwfysisch luik en een ontwerpend onderzoek. Op deze manier werd doelgericht een herbestemming en de bouwkundige gevolgen hiervan in kaart gebracht. Deze studie volgt zo de richtlijnen van het premiebesluit opdat er een renovatiepremie kan verkregen worden bij de Vlaamse overheid.
Uit het bouwfysisch en ontwerpend onderzoek is gebleken dat door het toevoegen van een centrale circulatieas in het nieuwe (jaren ’50) gedeelte de drie zones in het gebouw, met name de burcht, het nieuwe gedeelte en het gelijkvloers aan de zijde van de Schelde, autonoom maar ook in relatie met elkaar kunnen functioneren. Dit scenario creëert de mogelijkheid om de evacuatie, de compartimentering, de toegankelijkheid, … met één ingreep op te lossen en met respect voor het monument.
De conclusie van het onderzoek was dat mits uitvoering van enkele haalbare bouwtechnische ingrepen met respect voor het monument de herbestemming met de voorgestelde richtinggevende indeling en programma mogelijk is.
Op 24 september 2010 nam het college kennis van het bouwhistorisch onderzoek. Dit onderzoek werd mee begeleid door de Vlaamse en stedelijke diensten Monumentenzorg (jaarnummer 11814). Het college besliste de studie naar de herbestemming van Het Steen naar een kindvriendelijke invulling uit te breiden met een kostenraming voor renovatie en restauratie. AG VESPA kreeg hiermee de opdracht een onderzoek te doen naar de financiële haalbaarheid van het restauratieproject.
Om de werken voor de realisatie van de herbestemming in te kunnen schatten werd een raming gemaakt. Afhankelijk van het al dan niet bekomen van een restauratiesubsidie kan de projectkost variëren van 3.800.000,00 euro tot 4.600.000,00 euro. Het onderhoud aan de infrastructuur wordt geschat op 80.000,00 euro per jaar. Deze raming beoogt een casco-oplevering.
Op 24 juni 2011 ging het college akkoord met de herbestemming van Het Steen en de fasering van de restauratie (jaarnummer 11536). Het college gaf AG VESPA de opdracht om dringende instandhoudingswerken uit te voeren en om een restauratiedossier op te starten, inclusief de aanvraag van een restauratiepremie en de aanvraag van de nodige vergunningen.
Op 11 juni 2012 besliste het directiecomité van AG VESPA conform het mandaat van de raad van bestuur van 27 januari 2012 om een beperkte offerteaanvraag uit te schrijven voor de aanstelling van een architectenbureau voor de restauratie, renovatie en herbestemming van Het Steen. Na de selectiefase werden drie kandidaat-architecten weerhouden die uitgenodigd werden om deel te nemen aan de gunningsfase, waarin zij een offerte opmaken voor de opdracht zoals beschreven in de projectdefinitie.
Opdracht van de kandidaat-architecten aangesteld door AG VESPA was integratie van volgende drie functies: de kindvriendelijke invulling, het openstellen van de burcht voor iedereen en ondersteunende horeca. De kandidaat-architecten werd gevraagd zoveel als mogelijk binnen de krijtlijnen te blijven van het ontwerpend onderzoek van de studie van Praet-Verlinden, alsook zoveel als mogelijk rekening te houden met het Masterplan Scheldekaaien dat als uitgangspunt neemt dat Het Steen zelf een waterkerende functie zal bekleden in de toekomst (voor zover dit technisch mogelijk zou zijn).
Op 5 november 2012 werden de inschrijvingen ingediend door de drie in de selectiefase weerhouden architectenbureaus, met name aNNo architecten bvba, ORIGIN Architecture & Engineering bv bvba en TV Studio Farris - Erfgoed & Visie.
Geen enkel van de drie voorstellen volgde de bovenvermelde krijtlijnen volledig. Er werd telkens in meer of mindere mate van afgeweken.
Origin Architecture & Engineering bv bvba kiest bewust om op verschillende vlakken af te wijken ten opzicht van de studie van Praet-Verlinden en werd duidelijk geïnspireerd door de huidige werking van HETPALEIS son. Dit bureau voorziet in de toegang langsheen de bestaande promenade, maar dan via de (opengewerkte) noordoostelijke hoek. Deze inkom wordt beklemtoond door een luifel welke langs de verschillende mogelijke toegangswegen duidelijk zichtbaar is.
Het voorstel van Origin Architecture & Engineering bv bvba plant niet alleen de inkom maar ook de horecavoorziening in op het niveau van de promenade (niveau 0). Hierdoor worden zones voor kindgerichte invulling als het ware uiteen getrokken wat een bepaalde flexibiliteit in gebruik toelaat. De verbruikszaal wordt gelinkt aan de promenade (terrasje). De buitenruimte op niveau Scheldekaaien kan zodoende volledig in gebruik worden genomen voor (kindgerichte) activiteiten, wat de levendigheid van het plein bevordert. Er wordt tevens een apart te gebruiken ingang voorzien op dit niveau, op de locatie zoals voorzien door Praet-Verlinden.
Het ontwerp van aNNo architecten bvba houdt in grote mate rekening met de toekomstvisie van het Masterplan Scheldekaaien. De inkomzone wordt voorzien op het niveau van de Scheldekaai maar niet op de locatie zoals voorzien door Praet-Verlinden, wel op de noordoostelijke hoek naast de buitentrap. De hele strook aan de zijde van de huidige hangars wordt op niveau van de Scheldekaai opengewerkt voor maximale openheid naar het nog heraan te leggen deel (hangars) van het Masterplan Scheldekaaien.
TV Studio Farris - Erfgoed en Visie leverde een technisch gecompliceerd en ingrijpend ontwerpvoorstel af met onder meer omvangrijke vides, verticale "loshangende" steektrappen, vakwerkliggers en beglaasde (brandwerende)wanden.
De aangestelde beoordelingscommissie oordeelde dat Origin Architecture & Engineering bv bvba het meest geschikt kan worden geacht voor de opdracht. De beoordelingscommissie bestond uit vertegenwoordigers van de dienst stadsontwikkeling/stadsbouwmeester, een extern jurylid, architectuurhistorica en docente architectuurgeschiedenis,- theorie en monumentenzorg, de dienst cultuur, sport, jeugd en onderwijs/jeugd en AG VESPA.
Twee van de drie architectenbureaus, waaronder Origin Architecture & Engineering bv bvba, achten de continue waterkerende functie van Het Steen niet verenigbaar met hun ontwerpvisie en bovendien technisch niet haalbaar zonder dat substantieel aan het gevelbeeld wordt geraakt. Het derde bureau voorziet in een waterkerende functie conform het Masterplan Scheldekaaien, maar stelt onvoldoende te hebben onderzocht of Het Steen met zekerheid deze waterkerende functie kan opnemen.
Het college beslist op 9 juli 2010 het Masterplan Scheldekaaien goed te keuren (jaarnummer 8556). Het Masterplan Scheldekaaien vormt het richtinggevend document voor alle uitvoeringsprojecten bij de heraanleg van de Scheldekaaien.
Het Masterplan Scheldekaaien heeft de ambitie om in dit deelgebied te werken met een ‘mobiele’ waterkering, indien dit technisch en financieel haalbaar is. Waterwegen en Zeekanaal nv (W&Z) werkt voorafgaand aan de heraanleg van dit deel van de Scheldekaaien een studie uit die de mogelijkheden onderzoekt van het integreren van een waterkering in nieuwe en bestaande gebouwen (in het algemeen), én een studie naar de haalbaarheid van het gebruik van mobiele keringen. Dit onderzoek is nog niet afgerond. De heraanleg van het deel waarbinnen Het Steen valt is voorzien als laatste fase in de uitvoering van het Masterplan Scheldekaaien en is ten vroegste vanaf 2019 gepland.
Het ontwerpend onderzoek dat werd uitgevoerd heeft aangetoond dat ook andere invullingen dan deze gericht op kinderen mogelijk zijn. Om het potentieel aan geïnteresseerden zo ruim mogelijk te houden is het aangewezen de toekomstige bestemming niet te beperken tot de kindvriendelijke invulling waar tot hiertoe werd van uitgegaan. In het kader van een marktbevraging moeten zowel inhoudelijke als financiële standpunten worden ingenomen, onder meer over de mogelijke bestemmingen, de tenlasteneming van het eigenaarsonderhoud en de financiering daarvan.
AG VESPA zal de architectuuropdracht voor de restauratie, renovatie en herbestemming van het Steen niet gunnen omdat op dit ogenblik zowel op inhoudelijk als op financieel vlak nog een aantal onduidelijkheden bestaan en het resultaat van de studie van W&Z nog niet gekend is. Indien het resultaat van de studie van W&Z enerzijds en het resultaat van het overleg met de stadsdiensten en -bedrijven anderzijds verenigbaar zijn met het voorstel van Origin Architecture & Engineering bv bvba, kan onderzocht worden of het nog mogelijk is aan hen te gunnen. Op dat ogenblik zal er immers enige tijd zijn verstreken sinds het indienen van de inschrijvingen.
Gelet op de afspraken die het college op 18 oktober 2013 goedkeurde (jaarnummer 10570) in verband met het beheer van stedelijk patrimonium zal AG VESPA momenteel geen verder initiatief nemen in verband met de herbestemming.
De lopende opdracht van AG VESPA neemt bijgevolg een einde. AG VESPA factureert haar kosten hiervoor aan de stad op basis van de samenwerkingsovereenkomst goedgekeurd door de raad van bestuur van AG VESPA van 14 september 2012.
Het college neemt kennis van de stand van zaken van de herbestemming van het Steen.
Het college neemt er kennis van dat AG VESPA de architectuuropdracht voor de restauratie, renovatie en herbestemming van Het Steen op dit ogenblik niet zal gunnen
Het college keurt de afrekening van kosten van AG VESPA goed.
De financieel beheerder verleent zijn visum en regelt de financiële aspecten als volgt:
| Omschrijving | Bedrag | Boekingsadres | Bestelbon |
| Betaling kosten door AG VESPA gemaakt in het kader van het project "het Steen" |
55.065,09 euro (inclusief btw) |
budgetplaats:5112500000 Dit budget wordt ingeschreven bij begrotingsopmaak 2014 na goedkeuring van de begrotingsopmaak door de bevoegde overheden. |
volgt later |