2017_CBS_01466 - Smart City - Visie en prioriteiten - Goedkeuring

De stad zal het technology en living lab van imec van financiële middelen voorzien. Dit ter waarde van 650.000,00 euro en ter realisering van de nieuwe doelstelling 1SLW050105. Dit systeem zorgt voor één uniforme input van middelen en een output van projecten naar de verschillende bedrijfseenheden.  

Op 21 juni 2016 (jaarnummer 10821) nam de nieuw gefuseerde onderzoeksinstelling iMinds/imec haar intrek in StartupVillage. Naast de uitrol van haar eigen incubatieprogramma "iStart", bouwt imec in Antwerpen ook een grote proeftuin voor slimme dingen uit, het City of Things.

Op 8 juli 2016 (jaarnummer 6016) keurde het college acht principes over openbare stedelijke data goed.

Op 16 december 2016 lanceerde minister Homans, Vlaams minister bevoegd voor Stedenbeleid, het "Smart Flanders"-programma om 13 centrumsteden en de Vlaamse Gemeenschapscommissie in Brussel gezamenlijk te ondersteunen in hun ontwikkeling tot smart cities. Voor dit ondersteuningsprogramma, dat loopt tot eind 2019, wordt een projectsubsidie van één miljoen euro toegekend aan imec.

Op 23 december 2016 (jaarnummer 143) keurde het college de convenant met imec goed. Deze convenant is onderdeel van het stedelijk programma Economie (SLW050105). De stad zal dit living lab van financiële middelen voorzien. Dit ter waarde van 650.000,00 euro voor de komende drie jaar. Dit systeem zorgt voor één uniforme input van middelen en een output van projecten naar de verschillende bedrijfseenheden.

Op 5 januari 2017, maakte minister Muyters, Vlaams minister van economie en innovatie, tijdens de perslancering van het living lab van imec, bekend dat hij via imec jaarlijks vier miljoen euro zal investeren in de uitbouw van het "City of Things" naar gans Vlaanderen.

Antwerpen heeft nood aan een stadsbrede visie op de slimme stad van morgen

Door al deze initiatieven heeft de stad Antwerpen nood aan een stadsbrede visie op de slimme stad met een duidelijke prioriteitenbepaling. Omdat de stad Antwerpen de ambitie heeft om een topspeler te worden in de wereld van slimme steden, wil ze haar huidige slimme stad-initiatieven meer op elkaar afstemmen, meer cross-sectorale initiatieven op grotere schaal opzetten en ervoor zorgen dat stadsbreed geleerd kan worden van de reeds lopende initiatieven.  

Door in te zetten op deze visie (in bijlage), duidelijke prioriteiten te stellen en een Smart City Coördinator aan te duiden wil de stad hier nu werk van maken. Zo kan ze haar positie als pioniersstad in Vlaanderen veilig stellen, weet ze wanneer en hoe ze met andere steden in Vlaanderen (Smart Region) en Europa wil samenwerken om schaalvoordelen te realiseren en welke financieringsmogelijkheden van Europa ze wil aanspreken. Deze visie dient tevens voor duidelijkheid en draagvlak te zorgen bij de bedrijfseenheden in de stad en bij het bedrijfsleven, kennisinstellingen en maatschappelijke groeperingen die met de stad interageren. Voor externe stakeholders, ook op Europees niveau, is duidelijk wie ze in de stad moeten aanspreken rond slimme stadsprojecten en wat de prioriteiten van de stad hier rond zijn.  

Brede consultatie rond één visie

De visietekst die voorligt is het resultaat van een diepgaande literatuurstudie en een een brede ambtelijke en beleidsmatige consultatie gedurende zes maanden:

•  van stedelijke experts die bij huidige slimme stadsinitiatieven betrokken zijn en de bevoegde schepenkabinetten;

• alle bedrijfsdirecteuren van de bedrijfseenheden; 

• externe stakeholders zoals andere Europese steden en private partners werden bevraagd naar welke zaken zeker in een stadsvisie aan bod moeten komen;

• op 7 december 2016 werd een volledige dag uitgetrokken rond "smart city", waarbij het voltallige managementteam, vertegenwoordigers van de politie, brandweer, OCMW, stedelijk onderwijs en tal van externe actoren zoals imec en ambtenaren van het Vlaamse en federale beleidsniveau aanwezig waren;

• op 7 en 8 februari 2017 boog het managementteam zich over welke grote projecten de stad in het kader van Smart City wil opzetten.

Antwerpen als topspeler in de wereld van slimme steden

Antwerpen staat voor een groot aantal uitdagingen op het vlak van mobiliteit, energievoorziening, luchtkwaliteit, wateroverlast, ouderenzorg, armoede en uitsluiting, enzovoort. Om de leefbaarheid en duurzaamheid van de stad te blijven garanderen, moet de stad zich in de toekomst intelligenter gaan organiseren. Dit veronderstelt een digitale transformatie van de huidige dienstverlening en het gebruik van innovatieve en slimme technologieën. Die technologische ontwikkelingen voltrekken zich op dit moment: steeds meer zaken staan met het internet en elkaar in verbinding (Internet of Things) en communiceren met elkaar (zelfs zonder menselijke tussenkomst). Dit opent een waaier aan mogelijkheden om efficiënt en effectief stedelijke problemen aan te pakken. Denk maar aan de slimme sorteerstraatjes, Mobility-As-A-Service, slimme parkeerbegeleiding of de blockchain-technologie voor het afleveren van allerhande certificaten.

Door de berg aan real-time data die vrijkomt, kan de stad haar beleid sneller evalueren en, waar nodig, bijsturen. Tegelijk zorgt het voor valkuilen waar de stad zich op moet voorbereiden: geen eigenaarschap van data of geen gebruik maken van reeds bestaande Europese standaarden, schending van de privacy, hacking, onveiligheid, uitsluiting van bepaalde bevolkingsgroepen, enzovoort. 

Antwerpen is goed geplaatst om zich in de nabije toekomst als Smart City te positioneren omdat het kan verderbouwen op de noodzakelijke Smart City-bouwstenen die in de stad reeds aanwezig zijn:

1. de stad is volop bezig met haar digitale transformatie;
2. bouwt aan één stedelijk digitaal platform (ACPAAS);
3. beschikt over een 80 km² open proeftuin om de nieuwste technologie uit te testen;
4. kent een breed en gevarieerd ecosysteem van innovatieve burgers, bedrijven, kennisinstellingen en incubatoren;
5. werkt aan een stadsbrede datastrategie en kent al jaren een open data-beleid. 

Stad Antwerpen wil de komende jaren op volgende zaken inzetten: 

1. Vijf prioriteiten

Slimme mobiliteit, slimme veiligheid, slim bestuur, slimme mensen en slim afval- en energiebeleid staan in de stadsaanpak voorop. Deze prioriteiten komen uit het huidige bestuursakkoord en drie ervan zijn tevens de prioriteiten van de Europese Commissie in haar Smart City-subsidiëring onder Horizon 2020 (mobiliteit, energie en milieu, innovatie in beleid via ICT). Op basis van deze prioriteiten wil de stad een aantal grote slimmestadsprojecten faciliteren. 

2. Stadsbrede aanpak met duidelijke regierollen

De multistakeholder samenwerking en sectoroverschrijdende aard van de meeste Smart City-initiatieven vergen een stadsbrede aanpak met duidelijke regierollen. Het college zet daarom in op volgende sporen:

• Horizontaal: om meer coördinatie en samenhang te brengen in de huidige initiatieven, duidt het college een Smart City Coördinator aan binnen Strategische Coördinatie. De Smart City Coördinator fungeert als vast aanspreekpunt inzake Smart City-projecten, bewaakt de prioriteiten en kwaliteit van de verschillende initiatieven en zorgt ervoor dat de initiatieven beter op elkaar worden afgestemd. Naast interne afstemming door Strategische Coördinatie is ook een externe afstemming nodig met onder andere interuniversitaire onderzoeksgroepen, kennisinstellingen en scholengemeenschappen, ondernemers en burgers. Dat gebeurt - in uitvoering van haar doelstellingen- door Ondernemen en Stadsmarketing, en wat Smart City betreft in overleg met de horizontale regie vanuit Strategische Coördinatie. Die externe afstemming is algemeen en projectoverschrijdend. In concrete Smart City-projecten wordt de externe afstemming en samenwerking met externe partijen decentraal door de betrokken bedrijfseenheid gevoerd. Dit moet resulteren in een meer holistische aanpak inzake de slimme stad-aanpak.

• Bottom-up: de  verschillende  bedrijfseenheden vangen de vraag naar smart city-initiatieven vanuit hun sector decentraal op en faciliteren ook de diverse initiatieven. Een goede afstemming met Strategische Coördinatie en Ondernemen en Stadsmarketing is hierbij essentieel. 

• Top down: Op basis van de vijf prioriteiten (mobiel, veilig, proper en slim bestuur en slimme burgers) zet de stad enkele grote, sectoroverschrijdende projecten op, onder andere via het living en technologie lab van IMEC en via (Europese) subsidieprojecten.  

• Digipolis is in deze strategie niet enkel de IT-leverancier voor de stad, maar regisseert ook de uitbouw van een uniek digitaal platform waarop ondernemers digitale business kunnen ontwikkelen. 

 3. Slimme datastrategie en open standaarden

Internet of Things zal een massa aan nieuwe data opleveren die van cruciaal belang zijn voor slimme toepassingen. De stad is zich volop aan het organiseren opdat de waarde van alle data zo optimaal mogelijk (intern én extern) benut zal worden: de inkanteling van de studiedienst bij Strategische Coördinatie, de oprichting van het stedelijk netwerk data, het uitwerken van een groepsbreed strategisch databeleid, een afstemming van haar open data-beleid met de andere centrumsteden, enzovoort.

Besluit

Met een duidelijke visie en prioriteitenbepaling wil de stad haar stempel drukken in de wereld van slimme steden en weet ze wanneer en hoe ze met andere steden in Vlaanderen (Smart Region) en Europa wil samenwerken om de nodige schaalvoordelen te realiseren en welke financieringsmogelijkheden van Europa ze wil aanspreken. 

Sterkte van een stadsbrede Smart City-aanpak:

• een geïntegreerde benadering en aanpak met een duidelijk aanspreekpunt;
• financiële (schaal)voordelen, efficiëntie verhogen;
• innovatie stimuleren, nieuwe business modellen uitproberen en valideren,
• zekerheid, wendbaarheid en weerbaarheid;
• een betere hoogtechnologische stad, vooruitlopend op de toekomst.