2017_CBS_10340 - Transitie stedelijk havengebied - Voorstel Waterwegen en Zeekanaal NV voor exploitatie en beheer Kattendijksluis. Collegiale brief - Goedkeuring

W & Z geeft volgende argumenten aan voor een overdracht van  de eigendom van de Kattendijksluis, zodat de stad Antwerpen het beheer en de exploitatie van de sluis op zich kan nemen:

• W & Z heeft geen nautische bevoegdheid op de Beneden-Zeeschelde noch in het stedelijk havengebied die met elkaar verbonden worden door de sluis, inhoudelijk wordt het beleid nu al bepaald door de visie binnen de stadshaven;
• in tegenstelling tot W & Z int de stad Antwerpen wel inkomsten in de stadshaven op basis van retributiereglement en concessies jachthavens;
• onder meer omwille van het mobiliteitsbeleid op en rond het Eilandje gebeurt de bediening van bruggen en sluizen op het Eilandje idealiter afgestemd op dat beleid en bij voorkeur in één hand;
• de inzet van vier VTE binnenvaartbegeleiders voor bediening van de sluis kan door W & Z niet verantwoord worden ten opzichte van de beperkte mogelijke bedieningsvensters bij hoog water en het beperkte gebruik van de sluis, een bediening op afroep vanuit de stadshaven zou efficiënter kunnen verlopen;
• omwille van de afstand tot andere kunstwerken van W & Z en de specifieke vereisten van bediening Kattendijkbrug (= onderdeel van de sluis) kan de bediening niet geclusterd worden in een geautomatiseerde bediening van andere kunstwerken door W & Z;
• zowel voor onderhoudswerken aan de sluis, in functie van de specifieke vereisten inzake mobiliteit op het land als afstemming in kader van geplande evenementen in de omgeving is doorgedreven afstemming met het beleid van de stad Antwerpen noodzakelijk.

W & Z gaf ook een overzicht van de recurrente kosten mee:

• baggerwerken sluiskolk: ongeveer 100.000,00 EUR / jaar;
• baggerwerken toegangsgeul: ongeveer 60.000,00 EUR / jaar;
• onderhoudscontract electromechanische uitrusting van de sluis: ongeveer 30.000,00 EUR / jaar;
• onderhoud van het sluisplateau: ongeveer 6.000,00 EUR / jaar.

W & Z zet momenteel vier VTE's in voor de bediening. De omliggende terreinen, inclusief sluisplateau zijn reeds eigendom van de stad Antwerpen.

Voorstel standpunt stad Antwerpen

Het voorstel van W & Z kan verder besproken worden, maar er moet een onderscheid in eigendom en exploitatie en beheer gemaakt worden. Financieel en naar personeelsbezetting zou de vraag sowieso een bijkomende kost betekenen voor de stad Antwerpen. Inhoudelijk kan er een logische link tussen de werking van de stadshaven en de bediening van de sluis gelegd worden. Het beheer en de eigendom worden best echter niet overgedragen.

Wat exploitatie betreft: het klopt dat het gebruik van de Kattendijksluis volledig afgestemd is op het beleid in de stadshaven, zowel wat gebruik door vaartuigen als afstemming op mobiliteitssituatie op land betreft. De stad Antwerpen zou hier mogelijk efficiënter een bediening kunnen organiseren dan W & Z omwille van een mogelijke combinatie met andere taken in het stedelijk havengebied. De stad Antwerpen heeft momenteel ook inkomsten uit de exploitatie van het stedelijk havengebied, zoals aangehaald door W & Z. 

De stad Antwerpen bedient echter nog geen bruggen. Zo werd voor de Londenbrug expliciet afgesproken dat het Havenbedrijf Antwerpen de bediening op zich blijft nemen. Het zou voor de stad niet evident zijn het beheer en exploitatie van de Kattendijksluis over te nemen. Terwijl er personeelsoptimalisaties gerealiseerd worden, is er geen personeelskader om deze bediening op te nemen. Zelfs indien dat meer optimaal kan gebeuren dan ten opzichte van de huidige situatie, betekent dit een personeelsuitbreiding door de stad Antwerpen. Enkel W&Z kan hierin optimaliseren ten opzichte van de huidige situatie.

De stad Antwerpen heeft momenteel met uitzondering van de Londenbrug nog geen bruggen en sluizen in eigendom op het Eilandje en is zich nog aan het organiseren voor het toekomstige beheer (structureel onderhoud, wachtdienst om het functioneren te garanderen, enzovoort). Het is onwaarschijnlijk dat het beheer momenteel al efficiënter kan gebeuren door de stad Antwerpen. Zeker voor de stad is er nog geen clustering met beheer en onderhoud van andere kunstwerken mogelijk, of slechts in beperkte mate. 

Bovendien stelt zich principieel een probleem. Naar analogie met afspraken over wegeninfrastructuur moet gekeken worden naar het principe van aangrenzende verantwoordelijkheden. De Kattendijksluis vormt de verbinding tussen het stedelijk havengebied, onder beheer van de stad Antwerpen, en de Beneden-Zeeschelde. De Beneden-Zeeschelde valt niet onder het beheer of verantwoordelijkheid van de stad Antwerpen. Bij verkeersinfrastructuur wordt steeds uitgegaan van het principe dat bij dergelijke kruising de grootste partij (en dus belanghebbende) het eigendom van het verbinding (of het kruispunt) behoudt. In dit geval betekent dit, gezien de omvang van de Beneden-Zeeschelde, dat de stad de eigendom van de sluis niet overneemt.

De stad Antwerpen kan dus wel besprekingen opstarten om over de bediening van de sluizen te onderhandelen, maar wenst geen overdracht van eigendom en bijhorend beheer en onderhoud over te nemen van W&Z.

 Op 20 maart 2002 (jaarnummer 3278) besliste het college het Masterplan Eilandje goed te keuren als onderlegger voor de verdere ontwikkeling van het Eilandje. De globale visie uit het Masterplan werd thematisch verder uitgewerkt en verfijnd in vier beeldkwaliteitplannen; het beeldkwaliteitplan voor de buitenruimte, het beeldkwaliteitplan voor de architectuur, het waterplan en het groenplan.

Het Waterplan Eilandje werd door het college goedgekeurd op 7 mei 2004 (jaarnummer 4652). De hoofddoelstelling van het plan is het maximaal ontwikkelen van het maritieme karakter van het Eilandje.

Het samenwerkingsprotocol tussen de stad Antwerpen en Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen dat goedgekeurd werd door de gemeenteraad op 16 februari 2009 (jaarnummer 197) vermeldt in artikel zes dat als algemeen uitgangspunt geldt dat dokken, bruggen, kaaimuren en oevers binnen het ‘gebied Eilandje’ in de totaliteit op termijn aan de stad Antwerpen zullen worden overgedragen. Momenteel lopen onderhandelingen over de samenwerkingsvorm voor wat betreft deze infrastructuren. Op 25 maart 2011 keurde het college het Waterplan + voor het Eilandje goed. Hierin worden de krachtlijnen voor de ontwikkeling van het Eilandje vastgelegd en wordt een ligplaatsenregeling vastgelegd voor flexibele ligplaatsen en vaste ligplaatsen. 

Op 26 oktober 2015 werd het Politiereglement voor het stadshavengebied door de gemeenteraad goedgekeurd (jaarnummer 598). Sinds 1 januari 2016 is het stedelijk havengebied onder het beheer van de stad Antwerpen en is het Politiereglement voor het stadshavengebied van toepassing.

De gemeenteraad keurde op 27 juni 2016 de overeenkomst tussen de stad Antwerpen en het Havenbedrijf Antwerpen met betrekking tot beheer en dienstverlening in het stedelijk havengebied goed (jaarnummer 449).

Waterwegen en Zeekanaal NV (W&Z) startte in 2009 in samewerking met Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel (BAM) aan de renovatie van de Kattendijksluis. Dit werd afgerond in 2011. De sluis wordt als toegang tot het stedelijk havengebied voornamelijk gebruikt voor pleziervaart, in mindere mate voor passagiersvaart en in zeer beperkte mate voor logistiek transport. W&Z kan geen inkomsten voor het gebruik van de sluis tegenover de exploitatiekosten stellen. De uitbating van de jachthavens, waar het meerendeel van het gebruik op gericht is, wordt immers door de stad Antwerpen in concessie gegeven aan derden. W & Z richtte een schrijven aan de stad Antwerpen om de besprekingen op te starten over een overdracht van de eigendom van de Kattendijksluis.

Met dit besluit engageert de stad zich enkel tot het aanknopen van onderhandelingen. Indien er concrete afspraken volgen over het overnemen van bepaalde taken zal dit een impact hebben op zowel personeelsbudget als budget voor exploitatie. Dit aspect moet steeds bewaakt worden tijdens toekomstige besprekingen met W&Z en nadien implementatie van eventuele afspraken.