In een schrijven gericht aan het college van 15 december 2015 en na eerder overleg met toenmalig schepen voor cultuur Philip Heylen vroeg de evangelisch-lutherse Kerk (ELK) in Antwerpen, gelegen in de Tabaksvest, om het zogenaamde ‘Munthof’ of ‘Muntplein’ dat grenst aan de Muntstraat officieel de naam ‘Lutherplein’ te geven.
Dit initiatief kwam er met steun van de oecumenische Antwerpse Raad van Kerken (ARK). Daarin zetelen naast de ELK de rooms-katholieke kerk, de anglicaanse kerk, de (Grieks-)orthodoxe kerk, de Verenigde Protestantse Kerk in België en de Deutschsprachigen Evangelischen Gemeinde (DEGPA).
In 2017 is het 500 jaar geleden dat de Reformatie begon toen Maarten Luther in Wittenberg op 31 oktober 1517 zijn 95 stellingen bekendmaakte. Doorheen het jaar zijn er wereldwijd herdenkingen, evenementen, culturele activiteiten, debatten en dergelijke meer. Ook in Antwerpen organiseert de protestantse gemeenschap verschillende evenementen in het kader van het Lutherjaar.
De leer van Luther kreeg in Antwerpen als één van de belangrijkste handelssteden ten noorden van de Alpen zeer vroeg navolging. Reeds enkele maanden na de publicatie van de 95 stellingen, in het voorjaar van 1518, waren zijn geschriften in de stad te koop. Het stevig gevestigde en vooruitstrevende Antwerpse drukkersambacht, dat zich voornamelijk concentreerde in de Kammenstraat, droeg daar toe bij. Zo publiceerde drukker Adriaen van Berghen als eerste in de Lage Landen een Nederlandse en Franse vertaling van Luther’s Nieuwe Testament in 1523.
Het voormalige Augustijnenklooster, waar nu de Sint-Andrieskerk staat, kwam al snel onder invloed van het lutheranisme. De prior, Jacob Proost, had bij de hervormer gestudeerd en verspreidde zijn leer in Antwerpen. Zijn opvolger, Hendrik van Zutphen, zette dit werk verder en werd even gevangen gezet in de Sint-Michielsabdij aan de Kloosterstraat. De eerste martelaren van de Reformatie waren twee Antwerpse Augustijnen, Hendrik Vos en Johannes van Esschen. Zij werden op 1 juli 1523 levend verbrand op de Grote Markt van Brussel. Luther schreef hierop een klaaglied, ‘Ein neues Lied wir heben an’, en correspondeerde ook met de prille lutherse gemeenschap in Antwerpen.
Tot op vandaag is er in Antwerpen geen straatnaam die naar de Reformatie of meer specifiek de figuur van Maarten Luther verwijst. Dit in tegenstelling tot steden als Groningen, Brussel of Rome. Nochtans was de impact van de Reformatie en het lutheranisme op Antwerpen groot en waren de gevolgen ervan voor de geschiedenis van de stad en de Lage Landen enorm.
Het is het voorstel om het gebied aan de Muntstraat daarom op te delen in twee plaatsnamen. De groene, achterliggende zone wordt erkend als het ‘Munthof’, het verharde gedeelte dat grenst aan de Muntstraat als ‘Maarten Lutherplein’.
Als alternatieve locatie voor het ‘Maarten Lutherplein’ werd eerder het groengedeelte naast de huidige Sint-Andrieskerk naar voor geschoven. Vermits dit echter een plantsoen is en bezwaarlijk een plein kan genoemd worden, komt dit voorstel niet in aanmerking. Bovendien ligt deze locatie op een steenworp van het door de oecumenische gemeenschap voorgestelde gebied aan de Muntstraat.
De locatie van het verharde gedeelte aan de Muntstraat dat officieus met het groene, achterliggende gebied ‘Muntplein’ of ‘Munthof’ werd genoemd, leent zich er wel toe om als officiële naam ‘Maarten Lutherplein’ te krijgen. De verwijzing naar deze hervormer wiens leer een belangrijk gegeven is voor de Antwerpse geschiedenis en stadsgemeenschap past in het huidige Sint-Andrieskwartier. Dat blijkt ook door verschillende omliggende, historische locaties zoals de voormalige Sint-Andrieskerk en Sint-Michielsabdij, de Kloosterstraat (Mercator-Orteliushuis), de Kammenstraat, de Grote Markt (waar in 1521 een boekverbranding van lutherse geschriften plaats vond) en de Hoogstraat.
| orgaan | datum | |
| aanvraag straatnaamgeving | 16 december 2016 | |
| voorstel vanuit het district | districtsraad | 19 juni 2017 |
| voorlopige goedkeuring | gemeenteraad | 26 juni 2017 |
| openbaar onderzoek | juli 2017 | |
| definitieve goedkeuring | college | augustus 2017 |
Decreet tot bescherming van de namen van de openbare wegen en pleinen
De naamgeving van straten wordt geregeld in het decreet van 28 januari 1977 tot bescherming van de namen van de openbare wegen en pleinen.
Artikel 4 van het decreet tot bescherming van de namen van de openbare wegen en pleinen bepaalt de voorschriften betreffende het vaststellen en wijzigen van de naam van openbare wegen en pleinen.
Artikel 7 van het decreet tot bescherming van de namen van de openbare wegen en pleinen bepaalt dat indien in de naam van openbare wegen en pleinen gebruik wordt gemaakt van een eigennaam, de naamborden een beknopte toelichting van de gekozen benaming bevatten.
Op 15 december 2015 vroeg de evangelisch-lutherse kerk om het plein aan de Muntstraat te benoemen als Maarten Lutherplein. In 2003 werd reeds door het buurtcomité gevraagd dit plein te benoemen als Munthof.
Op 10 mei 2016 adviseerde het stadsarchief positief op de benoeming van het plein als Munthof, maar negatief voor de benaming als Maarten Lutherplein.
Op 27 mei 2016 (jaarnummer 4549) besliste het college om de naam Maarten Luther, met als onderschrift '(1483-1546), Duits protestants theoloog en reformator' op te nemen in de reservelijst voor straatnamen tot een geschikte locatie is gevonden voor benoeming.
Op 16 december 2016 herhaalde de evangelisch-lutherse kerk haar vraag om het plein aan de Muntstraat te benoemen als Maarten Lutherplein.
Op 27 maart 2017 adviseert Sint-Andrieskwartier Herleeft positief op de naam Munthof voor het hele plein en negatief op de naam Maarten Lutherplein voor het verharde gedeelte van het plein aan de Muntstraat.
De cultuurraad van het district Antwerpen adviseerde officieus positief op de naam Munthof voor het groene gedeelte van het plein en negatief op de naam Maarten Lutherplein voor het verharde gedeelte van het plein aan de Muntstraat.
Op 19 juni 2017 adviseert de districtsraad positief op de naam Munthof voor het groene gedeelte van het plein en positief op de naam Maarten Lutherplein voor het verharde gedeelte van het plein aan de Muntstraat.
Het decreet van 28 januari 1977 tot bescherming van de namen van de openbare wegen en pleinen bepaalt in artikel 1 dat de gemeenteraad bevoegd is om de naam van openbare wegen en pleinen vast te stellen of te wijzigen.
Bij gemeenteraadsbesluit van 30 maart 2015 (jaarnummer 146) werden de bevoegdheden aan de districten gecoördineerd. Het district is niet bevoegd de naam van openbare wegen en pleinen vast te stellen of te wijzigen. Artikel 285 van het Gemeentedecreet bepaalt dat de districtsraad een algemene adviesbevoegdheid heeft voor alle aangelegenheden die betrekking hebben op het district.
De gemeenteraad keurt, onder voorbehoud van bezwaarschriften tijdens het openbaar onderzoek, de benaming goed van het groene gedeelte van het plein gelegen aan de Muntstraat als:
| straat | naam | onderschrift |
| 1 | Munthof | Hier werd vanaf 1100 munt geslagen |
De gemeenteraad keurt, onder voorbehoud van bezwaarschriften tijdens het openbaar onderzoek, de benaming goed van het verharde gedeelte van het plein gelegen aan de Muntstraat als:
| straat | naam | onderschrift |
| 2 | Maarten Lutherplein | (1483-1546), Duits protestantse theoloog en reformator |
De gemeenteraad beslist om een openbaar onderzoek te openen.