De Ortelius staat momenteel op de Droogdokkensite. De maritieme collectie uit het Maritiem Park aan de Scheldekaaien wordt in 2018 naar daar verhuisd. De Ortelius behoort niet tot de collectie van het MAS, in tegenstelling tot de Gerlache. In functie van de beheersbaarheid van de collectie, zowel vanuit technisch als financieel oogpunt, is het niet wenselijk om twee dezelfde vaartuigen in de collectie te houden.
De meest aangewezen piste voor de Ortelius lijkt dan ook het vaartuig te verkopen. Een eventuele koper moet rekening houden met het beschermde karakter van het vaartuig. Als extra ondersteuning kan de stad de mogelijkheden voor de herstelling van het vaartuig op de Droogdokkensite onderzoeken. In de beoordeling van de kandidaat-kopers zal de stad rekening houden hun voorstel in het kader van de erkenning als varend erfgoed en het mogelijke herstelproces op de droogdokkensite.
Voor de schooltjalk De Gerlache zal een beheersprogramma worden opgesteld en ingediend bij het Agentschap Onroerend Erfgoed. Het doel van een beheersprogramma is om de erfgoedelementen en de operationele staat van het vaartuig te behouden, herstellen of eventueel te reconstrueren. Het is een document waarin staat aangegeven welke werkzaamheden nodig zijn en wanneer die uitgevoerd zullen worden. Op basis van het beheersplan is het mogelijk om beheerspremies aan te vragen, die tot 80% van de kosten dekken.
Mits een erkenning als opengesteld erfgoed is het mogelijk om subsidies tot 80% te bekomen. Het vaartuig moet daarvoor minstens 25 dagen of 150 uur per jaar opengesteld worden voor het publiek. Eerder werd deze erkenning al aangevraagd en verkregen voor de als monument beschermde havenkranen op de Rijnkaai en de als varend erfgoed beschermde vaartuigen ‘Williwaw’ en Vlotkraan 9. Voor de schooltjalk De Gerlache wordt een formule van openstelling gezocht die aansluit bij het historische gebruik als schoolschip: in hoofdzaak gericht op kinderen en jongeren, en met Antwerpen als thuishaven. Daarnaast zal de De Gerlache ingezet worden op watererfgoedevenementen, in samenwerking met watererfgoed- of watersportverenigingen en de organisatoren van evenementen.
In de loop van oktober 2018 wordt een exploitatievoorstel uitgewerkt en gefinaliseerd voor de erkenning van de schooltjalk als opengesteld varend erfgoed. In principe op 6 november 2018 wordt dit voorstel voorgelegd aan de Commissie Open Erfgoed.
Het beheersprogramma wordt opgesteld door het MAS, in samenwerking met specialisten van de overkoepelende dienst MNE/CBB en specialisten uit de sector van het watererfgoed. Dit beheersprogramma zal worden ingediend op 1 april 2019 en omvat een uitvoeringsnota met oplijsting en omschrijving van de beheersmaatregelen en openstellingsmaatregelen die de volgende tien jaar nodig zijn om het schip terug varend te maken en om de erfgoedwaarden te behouden, met kostenraming en een voorstel van gunningswijze. Het Agentschap Onroerend Erfgoed neemt binnen de negentig dagen na indiening een beslissing over de goedkeuring van het beheersprogramma. Begin juni 2019 is de goedkeuring van het beheersprogramma voorzien.
Op 13 februari 2014 werden de tjalken 'de Gerlache' en 'Ortelius' bij ministerieel besluit beschermd als varend erfgoed door de Vlaamse regering.
Op 24 juli 2015 (jaarnummer 6295) nam het college er kennis van dat de tjalken 'De Gerlache' en 'Ortelius' terug onder het beheer van de stad Antwerpen zijn gekomen.
Het college keurde het plan van aanpak voor de overdracht van de droogdokkensite goed op 10 juni 2016 (jaarnummer 5094). Op 8 juli 2016 keurde het college het museumconcept voor het Maritiem Museum Droogdokken goed (jaarnummer 5813). Op 16 december 2016 keurde het college goed dat de tjalk 'Ortelius' verhuisd zou worden naar de Droogdokkensite (jaarnummer 10889). Op 24 februari 2017 keurde het college de overeenkomst met het Havenbedrijf Antwerpen goed om de Ortelius naar de Droogdokkensite te verplaatsen en daar te stallen (jaarnummer 1465). De verhuis werd uitgevoerd, en de Ortelius staat sindsdien op de Droogdokkensite.
De gemeenteraad besliste eerder al om de Gerlache onder beheer van het MAS te brengen en daar een éénmalige betoelaging van 51.500,00 euro vanuit onderwijsbeleid aan te koppelen (27 juni 2016, jaarnummer 421). Voor de daaropvolgende jaren 2017, 2018 en 2019 droeg onderwijsbeleid telkens 15.000,00 euro voor het verdere beheer van de tjalken. In samenwerking met de stadshavendienst werd er sindsdien aan gewerkt de Gerlache terug varende te krijgen zodat dit vaartuig als beschermd varend erfgoed erkend kan blijven.
Voor de Ortelius in veel slechtere staat dan de Gerlache zag de dienst musea en erfgoed geen meerwaarde om dit vaartuig opnieuw in varende toestand te krijgen. Voor zijn collectie volstaat het dat de stad over één varende tjalk beschikt. De dienst musea en erfgoed gaf aan dat het geen meerwaarde is om over twee varende tjalken te beschikken. Na verhuis van de Ortelius naar de Droogdokkensite werden geen acties meer ondernomen naar fysiek beheer noch gebruik in de toekomst. Het bewaren en beheren van deze tjalk in deze toestand op de Droogdokkensite zou tot gevolg hebben dat de bescherming als varend erfgoed kan vervallen waardoor alle toekomstige kosten bij de stad blijven.
Een eventuele opbrengst van verkoop kan momenteel nog niet ingeschat worden; voorstel om een taxatie te laten maken.
Het college keurt goed de tjalk Ortelius te koop aan te bieden.
Het college keurt goed een aanvraag in te dienen voor de erkenning van de tjalk De Gerlache als opengesteld varend erfgoed, en hiervoor een beheersplan op te stellen.
Het college geeft opdracht aan:
|
Dienst |
Taak |
| CS/MNE/MAS | in overleg met AG VESPA de verkoop van het vaartuig Ortelius organiseren rekening houdend met het beschermd karakter, de noodzakelijke renovatie en de toekomstige exploitatie; |
| CS/MNE/MAS | de Ortelius laten taxeren door een onafhankelijke externe schatter; |
| CS/MNE/MAS |
een exploitatievoorstel en een beheersprogramma voor de Gerlache opstellen en indienen bij het agentschap Onroerend Erfgoed; |
| CS/MNE/BB | de nodige technische en administratieve ondersteuning voorzien voor de opmaak van de uitvoeringsnota en kostenraming van het beheersprogramma voor de De Gerlache. |