Door de organisatie van deze verschillende initiatieven kan de stad Antwerpen de opdracht om een divers publiek - burgers en bezoekers - te bereiken waarmaken. De activiteiten sluiten aan bij de werking van de betrokken partners, instellingen en diensten die via tentoonstellingen, evenementen en activiteiten de verzamelingen willen valoriseren en actualiseren, en tevens het onderzoek op de collecties en de belangstelling voor het patrimonium willen bevorderen.
In 2019 is het 500 jaar geleden dat Gilbert van Schoonbeke in Antwerpen werd geboren. Ter gelegenheid daarvan wil de stad Antwerpen een aantal herdenkingsinitiatieven organiseren of ondersteunen.
Gilbert van Schoonbeke speelde een zeer belangrijke rol in het Antwerpen van de zestiende eeuw, de 'Gouden Eeuw'. Na het beleg van de stad Antwerpen in 1542 door Maarten van Rossem, kreeg hij in 1549 de opdracht de gehavende stadswallen te herstellen. Van Schoonbeke bouwde de wallen herop – de zogenaamde Spaanse omwalling – en ontwikkelde meteen ook de Nieuwstad, een drassig gebied ten noorden van de oude omwalling. De nieuwe stadsmuren omsloten ook de gronden van de Nieuwstad, waar een industrieterrein kwam en een uitbreiding van de haven. De bakstenen voor zijn bouwprojecten vervaardigde Van Schoonbeke in steenbakkerijen die hij oprichtte in de Rupelstreek, de brandstof voor de ovens was turf die hij ontgon in de buurt van Utrecht, waar hij aan de basis ligt van het stadje Veenendaal, en die naar Antwerpen werd gevoerd ten dele via door Van Schoonbeke ontwikkelde waterwegen.
Behalve met de bouw van de Spaanse omwalling en de incorporatie van de Nieuwstad, drukte Van Schoonbeke zijn stempel op het zestiende-eeuwse Antwerpen met diverse projecten. Als waagmeester nam hij het initiatief tot de nieuwe Stadswaag. Hij bouwde het Tapissierspand, een gesloten handelshal aan de Graanmarkt. In het gebied Nieuwstad trok hij drie vlieten en tussen de vlieten bouwde hij industriële panden. Hij richtte onder meer het Waterhuis op, een waterdistributiecentrale die 16 nieuwe brouwerijen in de buurt van water voorzag. In de buurt van het Harmoniepark en de Markgravelei ontwikkelde hij een residentieel gebied met 'hoven van plaisantie' voor de rijke burgerij. Tijdens zijn korte leven (hij werd slechts 37) nam hij de ontwikkeling van één derde van alle nieuwe straten in Antwerpen uit de zestiende eeuw voor zijn rekening. Hij kreeg dan ook met recht de bijnaam 'Meliorator Antverpiae'.
Ook na de dood van Gilbert van Schoonbeke speelden zijn nabestaanden nog een belangrijke rol. Met name de bouw van het Maagdenhuis gaat ten dele terug op de erfenis van Gilbert van Schoonbeke. Op deze manier kan deze instelling worden beschouwd als een postume relisatie van Van Schoonbeke.
De belangrijkste getuigenis van Van Schoonbekes activiteiten, is het Waterhuis, vandaag beter bekend als 'Brouwershuis'. Deze vroegmoderne hydraulische installatie werd eeuwenlang door de Antwerpse Brouwersnatie gebruikt als maatschappelijke zetel en was als waterdistributiecentrale op beperkte schaal in gebruik tot 1930. In 1931 werd het bij het Museum van Oudheden (Steen en Vleeshuis) gevoegd. In de jaren 1950 werd de bij de hydraulische installatie horende molenaarswoning grondig verbouwd in functie van de exploitatie als museum. In 2000 werd het museum gesloten, eind 2014 werd een restauratiedossier ingediend bij de Vlaamse overheid met het oog op subsidiëring. Deze restauratie is beperkt tot de hydraulische installatie en de bijhorende vertrekken van de brouwersnatie; de molenaarswoning werd er niet in opgenomen. Voor de herinrichting van dit deel met het oog op exploitatie van het geheel wordt door de vereniging die de belangen van het Brouwershuis behartigt, de vzw De Vrienden van het Brouwershuis, naar sponsorgelden gezocht.
Vzw De Vrienden van het Brouwershuis namen ook contact op met de stad Antwerpen met het oog op de 500ste verjaardag van de geboorte van Gilbert van Schoonbeke in 2019. Zij deden uitgebreide voorstellen tot een programma voor een themajaar. De stad zal geen groots opgezet themajaar organiseren maar gericht een aantal herdenkingsinitiatieven bundelen. Overleg tussen vzw De Vrienden van het Brouwershuis en diverse afdelingen van de stad en OCMW Antwerpen leidde tot een concrete lijst van initiatieven. Deze initiatieven zullen in het herdenkingsjaar worden uitgewerkt. Een aantal wordt door de stedelijke diensten uitgewerkt, andere worden door de stad ondersteund.
Over de samenwerking tussen de stad Antwerpen en de vzw Vrienden van het Brouwershuis wat betreft de herdenkingsinitiatieven, sloten stad en vzw een samenwerkingsovereenkomst, goedgekeurd door het college op 6 juni 2018 (2018_CBS_06292).
Eén van de initiatieven waarvoor de stad Antwerpen en de vzw Vrienden van het Brouwershuis samenwerken, is de realisatie van een boek over Gilbert van Schoonbeke: Gilbert Van Schoonbeke, een visionair ondernemer tijdens Antwerpens Gouden Eeuw (werktitel), uitgegeven door Pandora Publishers N.V. De stad Antwerpen sluit met deze uitgever een overeenkomst af die de modaliteiten van de stedelijke ondersteuning vastlegt.
De stad Antwerpen geeft geen directe financiële ondersteuning voor de realisatie van de publicatie.
Ze draagt er wel financieel toe bij door de afname van 300 exemplaren af aan 43,33 euro per exemplaar (totaal 13.000 euro inclusief BTW), voor verkoop in de stadswinkels en de museumshops.
Het stadsarchief van de bedrijfseenheid Bestuurszaken zal geen financiële reguliere middelen inzetten, maar zal medewerkers inzetten om de eindredactie mee waar te nemen, opzoekingen te verrichten en digitaliseringsacties in de eigen scanstudio uit te voeren. Musea en Erfgoed van de bedrijfseenheid Cultuur, Sport, Jeugd en Onderwijs zet medewerkers in voor de eindredactie van de publicatie.
Er zijn echter voor de stad geen financiële gevolgen: de publicaties worden met het oog op verkoop in de museumshops aangekocht door de vzw Antwerpen Kunstenstad en voor de stadswinkel door de vzw Stadsmarketing en Toerisme.
Het college keurt de overeenkomst tussen de stad Antwerpen en Pandora Pubishers N.V. over de publicatie Gilbert van Schoonbeke, een visionair ondernemer tijdens Antwerpens Gouden Eeuw (werktitel) goed.