Het regelgevende kader voor de opmaak van luchtkwaliteitskaarten wordt gevormd door de Europese richtlijn 2008/50/EG betreffende de luchtkwaliteit en schonere lucht voor Europa.
Met het “actieplan fijn stof en stikstofdioxide voor de stad en de haven van Antwerpen 2014-2018” zetten stad Antwerpen, Vlaams gewest en Antwerpse haven in op acties om de luchtkwaliteit in Antwerpen te verbeteren. Het plan bevatte als actie voor 2018 de actualisatie van de Antwerpse luchtkwaliteitskaarten, op basis van de nieuwste modellen en geactualiseerde brongegevens.
De opdracht voor actualisatie van de luchtkwaliteitskaarten voor de agglomeratie Antwerpen werd door het college gegund aan VITO nv op 24 augustus 2018 (jaarnummer 7648). De opdracht werd correct opgeleverd in overeenstemming met het opgegeven tijdpad in de offerte.
Inhoud van het rapport
In voorliggende studie is de luchtkwaliteit voor de stad Antwerpen gemodelleerd voor de polluenten stikstofdioxide (NO2), fijn stof (PM10 en PM2,5), zwarte koolstof (BC) en elementaire koolstof (EC), voor referentiejaar 2016 en toekomstjaar 2020. De resultaten van de modellering zijn kaarten met concentraties op ademhoogte, namelijk 1,5 m boven de grond, en bevatten street-canyonbijdrages voor straten met druk verkeer. De uitstoot van wegverkeer, scheepvaart en industriële puntbronnen zijn in detail gemodelleerd; de uitstoot van andere bronnen binnen en buiten Antwerpen zijn via de achtergrondconcentraties in rekening gebracht.
Tussen 2016 en 2020 wordt er een verbetering van de luchtkwaliteit verwacht. Volgende trends worden geobserveerd:
Ten opzichte van de vorige luchtkwaliteitskaarten, aangemaakt in 2013, zijn de prognoses voor 2020 over het algemeen positiever dan eerder ingeschat. Het verschil in de prognoses is het gevolg van nieuwere inzichten over de verwachte emissies van het wegverkeer en van de lagere bijdragen vanuit de regionale achtergrondconcentraties. Dit zijn de emissies van buiten Antwerpen en van sectoren die niet in detail worden gemodelleerd, maar in het model wel meegenomen worden als algemene bijdrage aan de lokale luchtkwaliteit. Anderzijds zijn in de nieuwe kaarten de street canyons beter in beeld gebracht, waardoor de prognose voor 2020 in deze street canyons een minder goede luchtkwaliteit toont dan in de vorige kaart.
In voorliggende studie wordt aangenomen dat de RDE-wetgeving (Real Driving Emissions) zijn werk doet, dus dat nieuwe voertuigen niet méér uitstoten dan toegelaten, terwijl voor sommige andere studies in het kader van milieueffectrapportage een worst-casebenadering wordt gevolgd, namelijk dat de RDE-wetgeving faalt in zijn opzet. De prognosekaarten voor 2020 moeten dus met de gepaste voorzichtigheid gehanteerd worden. Verdere monitoring (die zal gebeuren in het kader van het markttoezicht en binnen het Europese COPERT project) zal bvb. moeten uitmaken of nieuwe voertuigen op de weg effectief niet meer zullen uitstoten dan toegelaten.
Toepassing van de resultaten van de studie
De resultaten van deze studie zullen dienen als basis voor de adviesverlening bij stadsontwikkelingsprojecten en voor de bepaling van (beleids)maatregelen om de luchtkwaliteit in de stad Antwerpen te verbeteren en de blootstelling van inwoners en bezoekers aan luchtverontreiniging te beperken.
De nieuwe prognosekaart voor stikstofdioxide voor 2020 zal vanaf nu ook de basis vormen voor de toepassing van het beoordelingskader luchtkwaliteit en omgevingslawaai voor de inplanting van nieuwe of de uitbreiding van bestaande scholen en kinderdagverblijven (jaarnummer 04164). De stad gebruikt dit kader voor een gedetailleerde geval-per-geval-evaluatie van plannen voor nieuwe of uitbreiding van bestaande voorzieningen. Afhankelijk van de precieze locatie van het perceel, de inplanting en functie van de gebouwen en de omgevingskwaliteit (luchtkwaliteit, omgevingslawaai) worden milderende maatregelen geadviseerd om de blootstelling van kinderen aan te hoge waarden te vermijden. Voor deze beoordeling worden ook de luchtkwaliteitswaarden aan de straat, inclusief street-canyonbijdrage (in plaats van enkel de gemiddelde perceelswaarde), in ogenschouw genomen. Vooral voor voorzieningen in verkeersdrukke straten is de straatgevelwaarde een relevante factor.
De luchtkwaliteitskaarten zullen ontsloten worden voor medewerkers van de stad Antwerpen in ‘stad in kaart’ en voor het grotere publiek via de website ‘Antwerpen Morgen’ en het open-dataplatform van de stad Antwerpen.
Het college neemt kennis van de geactualiseerde luchtkwaliteitskaarten voor de stad Antwerpen.
Het college keurt goed dat de geactualiseerde luchtkwaliteitskaarten voor medewerkers en publiek ontsloten worden via het interne geografische informatiesysteem (‘stad in kaart’), de website en het open-dataplatform van de stad Antwerpen.
Het college keurt goed dat de geactualiseerde prognosekaart voor stikstofdioxide voor 2020 vanaf nu de vorige kaart vervangt voor de toepassing van het beoordelingskader luchtkwaliteit en omgevingslawaai voor de inplanting van nieuwe of de uitbreiding van bestaande scholen en kinderdagverblijven.