2019_CBS_01859 - Spoorwegvertakking Oude Landen - Programmapunten. Principebeslissing - Goedkeuring

Na het herstel van het GRUP Spoorweginfrastructuur en natuurpark Oude Landen, voorzien voorjaar 2019, zal Infrabel NV een aangepaste omgevingsvergunning voor het project "Aanleg vertakking Oude Landen" te Ekeren indienen.

Gelet op de gedragen wens naar een toegankelijk sport- en recreatiebuurtpark Oude Landen, de goedgekeurde samenwerkingsovereenkomst tussen stad Antwerpen en Infrabel (2011) en de verschillende gesprekken met Infrabel en de gezamenlijke wil om dit project tot een goed einde te brengen, herbevestigt de stad haar engagementen in het spoorproject en ten aanzien van de bewoners.

Teneinde de toekomstige aanvraag voor een omgevingsvergunning van TUC rail te kunnen begeleiden, is het aangewezen om als stad een aantal standpunten in te nemen. Daarom is het projectgebied door de stad opnieuw grondig bekeken en geëvalueerd.

PRINCIPIËLE STANDPUNTEN

Het college wenst volgende standpunten in te nemen:

1. Langsheen alle spoorinfrastructuur dienen (bijkomende) geluidswanden/bermen geplaatst te worden. Dit betekent dat  over de hele lengte aan de zijde van de weg Oude Landen geluidsschermen/bermen worden voorzien.  Alsook wordt aan de westzijde van de spoorinfrastructuur alle spoorweginfrastructuur die binnen een contour van 250 m van de woningen valt, afgeschermd met geluidsschermen;
2. De aanleg van het verbrede talud en de inrichting ervan worden opgenomen in de vernieuwde vergunningsaanvraag van Infrabel. Afspraken betreffende de uitvoering en de financiering worden vastgelegd in een vernieuwde samenwerkingsovereenkomst. Een nieuwe mogelijke sportloods wordt niet in deze brede talud voorzien;
3. Er wordt een nieuw ontwerp gemaakt voor een toegankelijk sport- en recreatiebuurtpark uitgaande van een verbrede talud met inpassing van de bestaande sportinfrastructuur. Deze blijft behouden aangezien deze recent werd vernieuwd  en reeds landschappelijk werd ingepast. Binnen het nieuwe parkontwerp, dat wordt aangepast aan de huidige noden, wordt de mogelijkheid voorzien om gefaseerd een renovatie en uitbreiding van de sportinfrastructuur inclusief een overdekte sportloods op termijn in te plannen;
4. Langsheen de Prinshoeveweg wordt een lokaal fietspad voorzien aan de zijde van het natuurpark. Het fietspad bevindt zich achter de bomenrij en de beek en wordt mee ingetekend in de vergunningsaanvraag;
5. Fietsostrade R2 wordt verlengd. De nieuwe fietsostrade takt aan op het bestaande fietspad aan de Statiestraat en loopt parallel aan de westzijde van het bestaande spoor tot aan de Prinshoeveweg. Op de Prinshoeveweg steekt de fietser door onder de brug naar de oostzijde van het spoor tot aan de voet van het nieuwe talud. De fietsroute wordt verder gezet aan de voet van het verbrede talud richting Merksem. Een verbreding/ vernieuwing van de bestaande brug aan de Prinshoeveweg is daarom noodzakelijk. De nieuwe breedte is voorzien op een 2x1 rijbaan, een dubbelrichting fietsostrade, een enkelrichting fietspad, een voetpad aan 1 zijde en een (bij voorkeur opengelegde) beekloop. De fietsostrade en de aangepaste brug over de Prinshoeveweg worden ingetekend in de vergunningsaanvraag.

De gelijkgrondse vertakking ‘Schijn’, die het spoorverkeer van het rangeerstation naar het binnenland leidt, heeft een beperkte  doorstroming doordat inkomende en uitgaande treinen op elkaar moeten wachten. De vertakking vormt nu een flessenhals. Om een ambitieuze modal split te halen dient het spoorverkeer de komende jaren fors toe te nemen.

Daarom wil Infrabel de gelijkgrondse vertakking Schijn vervangen door een ongelijkgrondse vertakking ter hoogte van de Oude Landen in Ekeren zodat het capaciteitsprobleem wordt opgelost.

In dit project worden ook een aantal nieuwe kunstwerken voorzien:

• aan de Kloosterstraat wordt de bouw van een nieuwe brug of een volledige herschikking van deze knoop  met een verlegging van de gewestweg en een aanpassing van de snelwegoprit onderzocht. Er  komt dan een 4de spoor bij waardoor er 2 inkomende en 2 uitgaande sporen beschikbaar zijn;
• aan de Statiestraat wordt de oude brug vervangen door een nieuwe geluidsarme brug;
• ter hoogte van de Prinshoeveweg wordt naast de bestaande brug een nieuwe brug geplaatst.

Daarnaast worden ontbrekende geluidsbermen en -schermen geplaatst, de fietsostrade wordt verder vervolledigd en de waterhuishouding wordt verder aangepakt door de creatie van een waterrijk natuurpark.

Op 10 maart 2006 (jaarnummer 2610) keurt het college de beleidsnota ‘Oude Landen’ goed waarmee het haar visie op dit gebied vanuit het strategisch Ruimtelijk Structuurplan Antwerpen (s-RSA) uitschrijft in functie van een gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) voor de optimalisatie van de spoorontsluiting van de haven.

Het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) Spoorweginfrastructuur en natuurpark Oude Landen wordt opgemaakt via de zogenaamde “integratiespoorprocedure”.  Om de doorlooptijd van procedures in te korten schoof de Vlaamse Regering in haar besluit van 18 april 2008 dit integratiespoor naar voren, waarin de procedures voor het opstellen van het plan-MER en het ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) in elkaar werden geschoven.

Op 22 februari 2008 (jaarnummer 1660) adviseert het college in het kader van de project-MER om volgende milderende maatregelen op de nemen:

1. het gebied tussen beide spoorprojecten wordt door de NMBS ingericht als een natuurontwikkelingsproject, waarvoor te gepasten tijde in samenspraak met de stad een plan zal opgemaakt worden;
2. de oversteekbaarheid van lijn 27A wordt gerealiseerd door een recreatieve en ecologische verbinding te maken samen met de onderbruggingen en het herstel van de oevers van de Oudelandse beek en de Laarse beek ter hoogte van hun dwarsing met het vertakkingscomplex;
3. de oversteekbaarheid van lijn 12 wordt gerealiseerd door een recreatieve verbinding te maken ten zuiden van de spoorbundel Luchtbal die het bestaande natuurreservaat verbindt met het toekomstige natuurrijk park.

Op 4 februari 2011 (jaarnummer 1146) keurt het college het definitief masterplan Sportpark Oude Landen goed (ontwerpbureau Grontmij Vlaanderen + Cluster Landscape).

Op 28 februari 2011 (jaarnummer 205) keurt de gemeenteraad keurt de overeenkomst tussen Infrabel en stad Antwerpen mbt het projectgebied masterplan sportpark Oude Landen goed. De overeenkomst voorziet:

• de aanleg van het verbrede talud: Infrabel neemt dit mee in hun vergunningsaanvraag en aanbesteding;
• de kosten van de aanleg van de taluds, de stad betaalt: de meerwerken die voortvloeien uit de vraag om het talud te verbreden, inclusief de voorziene beplanting en de studiekosten voor het talud: 13,5% van de uitvoeringskosten op de verbreding van het talud en 5% op de uitvoeringskosten van de aanwezige beplanting;
• het beheer en de verantwoordelijkheden nadien: 1. het verbrede talud moet publiek toegankelijk zijn. Op de kruin van het talud wordt een draadafsluiting geplaatst opdat de sporen niet vrij toegankelijk zijn. 2. de stabiliteit valt onder het beheer van Infrabel. Het politioneel toezicht en het beheer is ten laste van de stad Antwerpen. 3. de voet van het oorspronkelijk voorziene talud zal de eigendomsgrens blijven tussen de stad Antwerpen en Infrabel.

Op 18 mei 2011 dient Infrabel NV de aanvraag in voor een stedenbouwkundige vergunning bij het Vlaams Gewest voor het project "Aanleg vertakking Oude Landen" te Ekeren.

Op 27 mei 2011 wordt het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) Spoorweginfrastructuur en natuurpark Oude Landen wordt op definitief vastgesteld en is van kracht sinds 18 juli 2011.

De Raad van State stelde echter bij arrest van 12 augustus 2011 een ongelijkheid vast tussen de “integratiespoorprocedure” waarbij de bekendmaking van de plan-MER enkel via website werd voorzien, en het klassieke spoor voor het plan-MER, waarbij de plan-MER ook bekendgemaakt werd in kranten. Om die reden was de Raad van State van oordeel dat het integratiespoorbesluit onwettig is wegens een schending van het gelijkheidsbeginsel. Daardoor verloor het GRUP zijn rechtsgrond.

Op 18 november 2011 (jaarnummer 15241) beslist het college een ongunstig advies uit te brengen op het deel van de vergunningsaanvraag van 18 mei 2011 dat betrekking heeft op de spoorvertakking aan Oude Landen en pleit voor een optimalere en dus ondergrondse oplossing voor de aanleg van de spoorvertakking Oude Landen in Ekeren. Het college beslist eveneens ongunstig advies uit te brengen op het deel van de aanvraag dat betrekking heeft op de aansluiting ter hoogte van Leugenberg en Kloosterstraat en pleit voor een herziening van deze aansluiting waarbij een betere ruimtelijke configuratie kan worden bereikt door het verwijderen van overbodige infrastructuur en waarbij Ekeren ten allen tijden met elke modus verbonden blijft met Stabroek en Hoevenen.

Het college beslist ook om, indien een ondergrondse realisatie technisch onmogelijk zou blijken, volgende voorwaarden op te leggen:

1. er dient te worden voldaan aan de uitvoering van de gestelde milderende maatregelen, zoals opgenomen in het bijgeleverde en goedgekeurde milieueffectenrapport (MER);
2. er dienen bijkomende geluidswanden geplaatst te worden langsheen het gehele traject van het project;
3. er worden compenserende maatregelen voorzien ten behoeve van de leefbaarheid van de omliggende landbouwbedrijven.

Op 10 februari 2012 verleent de gedelegeerd stedenbouwkundig ambtenaar verleent de vergunning aan Infrabel NV, met uitzondering van de vervanging van de brug ter hoogte van de kruising met de Kloosterstraat. Naar aanleiding van het advies van het college van burgemeester en schepenen dienen de hierna volgende voorwaarden nageleefd te worden:

1. er dient te worden voldaan aan de uitvoering van de gestelde milderende  maatregelen, zoals opgenomen in het goedgekeurde MER;
2. er dienen bijkomende geluidswanden geplaatst te worden langsheen het gehele  traject van het project zoals verwoord in het advies;
3. er worden compenserende maatregelen voorzien ten behoeve van de leefbaarheid van de omliggende landbouwbedrijven;
4. de voorwaarden, gesteld in het advies van het agentschap Ruimte en Erfgoed,  Onroerend Erfgoed, afdeling Antwerpen van 20 juni 2011, dienen nageleefd te worden;
5. conform het advies van het agentschap voor Natuur en Bos van 1 juni 2011 moet de realisatie van het natuurpark Oude Landen gelijktijdig met de realisatie van de nieuwe spoorinfrastructuur verlopen;
6. de voorwaarden gesteld in het advies van de Dienst Waterbeleid van het Departement Leefmilieu van de provincie Antwerpen van 14 juli 2011 moeten gerespecteerd worden.

De districtscolleges van Ekeren, Merksem en Deurne verzoeken het college om beroep aan te tekenen tegen de afgeleverde bouwvergunning. Op 16 maart 2012 (jaarnummer 02556) beslist het college beroep aan te tekenen bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen.

Naar aanleiding van de goedkeuring van het hersteldecreet voor validatieprocedures voor het integratiespoor-GRUP (25 april 2014) wordt de herstelprocedure van het GRUP ‘Spoorweginfrastructuur en natuurpark Oude Landen in Ekeren’ opgestart. Een nieuw openbaar onderzoek wordt georganiseerd van 1 april 2016 t.e.m. 4 mei 2016. 226 opmerkingen worden geformuleerd. Op 14 juli 2016 beslist de dienst MER dat het plan-MER niet ongewijzigd kan worden goedgekeurd worden en formuleert aanvullende richtlijnen.

Op 30 augustus 2016 vernietigt het arrest van de Raad voor Vergunningsbetwisting de stedenbouwkundige vergunning van 10 februari 2012 (RvVb/A/1516/1510). De Raad beveelt Infrabel om bepaalde paragrafen te verduidelijken. Met deze verduidelijking kan de gewestelijk stedenbouwkundig ambtenaar een nieuwe beslissing nemen  binnen een termijn van vier maanden. Omwille van de opstart van de herstelprocedure van het GRUP besluit Infrabel de vergunning van 10 februari 2012 in te trekken.

Het aangepaste plan-MER spoorvertakking Oude Landen werd ingediend bij de dienst MER en op 17 december 2018 goedgekeurd. Op basis van de resultaten van het gevoerde (milieu-) onderzoek en het goedgekeurde plan-MER opteert de Vlaamse Regering nu voor het bovengrondse scenario als voorkeursscenario voor het vertakkingscomplex Oude Landen. Van 18 februari tot en met 21 april worden deze beslissing samen met de conclusies van het gevoerde onderzoek, zijnde het goedgekeurde plan-MER, onderworpen aan een openbaar onderzoek (60 dagen). Op basis daarvan zal de Vlaamse Regering opnieuw beslissen over het (herstel van het) GRUP Oude Landen van 2011.