2019_RMW_00093 - Maatschappelijke hulp. Jongeren in contextbegeleiding autonoom wonen - Toekenning financiële steun. Wijziging regelgeving. Opheffing - Goedkeuring

Het is moeilijk correct in te schatten wat de totale impact is voor het OCMW.

Het gaat jaarlijks over een 60-tal klanten.

Afhankelijk van de gezinssituatie van de klant wordt er een leefloon samenwonende, alleenstaande met of zonder gezinslast uitgekeerd.

Dit Leefloon wordt 70% of 100% gesubsidieerd door de POD MI.

Hieronder een simulatie van de impact uitgaande van het maandbedrag.

Deze maatregel kan gedragen worden door het regulier ingeschreven budget.

Dit budget werd voorzien op de volgende budgetadressen:
SUB_NR/INTERN/4403015000/648000/1SHM070101A00000/1OA060900
SUB_NR/INTERN/4403015000/74053000/1SHM070101A00000/1OA060900

Jongeren in de module contextbegeleiding in functie van autonoom wonen (CBAW) en jongeren die in aanmerking komen voor woonondersteuning en begeleiding kunnen aanspraak maken op een verblijfssubsidie of onderhoudstoelage van het Agentschap Jongerenwelzijn, indien zij begeleid worden via het niet-rechtstreeks toegankelijke aanbod (de zogenaamde 'toegangspoort').

Voor meerderjarigen geldt voor de Vlaamse verblijfssubsidie een residuair karakter: enkel aan een jongere die niet over eigen inkomsten beschikt kan een verblijfssubsidie toegekend worden. Jongeren die niet over een eigen inkomen beschikken en die begeleid worden in een module CBAW worden daarom bij hun meerderjarigheid verwezen naar het OCMW voor een aanvraag leefloon. Enkel na uitputting van de procedure waaruit blijkt dat de jongere geen recht heeft op een leefloon, wordt pas een verblijfssubsidie uitbetaald door het Agentschap Jongerenwelzijn. Het bedrag van deze toelage is gelijk aan het bedrag leefloon voor een alleenstaande. 

Eind 2018 werd naar aanleiding van enkele vonnissen van de arbeidsrechtbank, waarin de weigering leefloon aan jongeren in CBAW werd bevestigd, de interne regelgeving van het OCMW gewijzigd met ingang van 1 januari 2019.

Vermits ook het leefloon een residuair recht is, wordt het leefloon voor deze jongeren geweigerd. De jongeren ontvangen na deze weigering een verblijfssubsidie van het Agentschap Jongerenwelzijn.

Voor deze reeds zeer kwetsbare jongeren was de - bijna louter administratieve - procedure tot aanvraag van een leefloon in functie van het bekomen van een Vlaamse verblijfssubsidie, een bijkomende negatieve ervaring.

Gelet op de onduidelijkheid tussen het residuaire karakter van de Vlaamse verblijfssubsidie enerzijds en het residuaire karakter van het leefloon anderzijds, besliste de raad voor maatschappelijk welzijn op 27 mei 2019 (jaarnummer 62) om in afwachting van een structurele oplossing voor deze zeer kwetsbare jongeren na overleg met de Vlaamse overheid om 

- het leefloon te weigeren voor de jongeren die via de toegangspoort begeleid worden;

- en in afwachting van een beslissing van het Vlaams Agentschap Jongerenwelzijn met betrekking tot het toekennen van een verblijfssubsidie, voorschotten te verlenen.  Dit in afwachting van overleg met Vlaanderen, Agentschap jongerenwelzijn om een structurele oplossing voor deze zeer kwetsbare jongeren uit te werken.

Na overleg met de Vlaamse overheid, Agentschap Jongerenwelzijn, is echter gebleken dat de Vlaamse verblijfssubsidie weliswaar een residuair recht is, maar niet het statuut inkomen heeft en bovendien geen recht opent op meerdere aanvullende sociale voordelen.  De weigering  van het leefloon opent wel het recht op een Vlaamse verblijfssubsidie, maar heeft als gevolg dat deze zeer kwetsbare jongeren een aantal sociale voordelen en rechten mislopen.

De beslissing van de raad voor maatschappelijk welzijn van 27 mei 2019 had als doel een structurele oplossing te vinden.  Na overleg  met de Vlaamse overheid is gebleken dat het weigeren van het leefloon voor jongeren in CBAW omwille van het residaire karakter echter geen structurele oplossing is.

In Antwerpen zijn er zo’n vijftig- tot zestigtal meerderjarige jongeren in CBAW.  Uit de registraties van het Agentschap Jongerenwelzijn kan niet afgeleid worden hoeveel van deze jongeren in aanmerking komen voor een leefloon.

Op 14 juni 2019 en 16 juli 2019 vond er overleg plaats met het Agenschap Jongerenwelzijn. Dit leidde tot volgende belangrijke vaststellingen:

• OCMW's gaan verschillend om met leefloonaanvragen van jongeren in CBAW.  Uit een rondvraag blijkt dat Antwerpen en Sint-Niklaas het leefloon weigeren en dat de OCMW’s van Gent, Mechelen, Aalst en Kortrijk het leefloon toekennen;
• Door het niet toekennen van een leefloon missen de jongeren een aantal belangrijke sociale voordelen, zoals bijvoorbeeld een verhoogde tegemoetkoming bij de mutualiteit, sociaal tarief voor water, elektriciteit, gas en telefonie, een stookolietoelage, verminderd tarief voor een Lijnabonnement, een maximale schooltoelage, enzovoort. Het recht op deze sociale voordelen kan immers niet geopend worden via de Vlaamse verblijfssubsidie;
• Naast enkele tegenstrijdige vonnissen van verschillende arbeidsrechtbanken, stelt het arrest van het Arbeidshof van Brussel van 16 juni 2016 dat er geen tegenstrijdigheid is tussen de bepalingen van de leefloonwet en de bepalingen van het besluit van de Vlaamse Regering, zodat ook niet moet onderzocht worden aan welke bepaling prioriteit moet worden gegeven. Immers, wanneer de jongere 18 jaar wordt, heeft hij geen recht meer op de verblijfssubsidie. Hij vraagt op dat moment een leefloon aan. Het OCMW moet onderzoeken of de jongere, naast de andere voorwaarden van de leefloonwet, geen rechten kan uitputten op andere bestaansmiddelen. Aangezien de jongere op dat moment geen recht meer heeft op de verblijfssubsidie, is dit geen recht dat hij moet uitputten. Enkel wanneer de jongere geen recht (meer) zou hebben leefloon, kan hij (opnieuw) aanspraak maken op de verblijfssubsidie.

Op basis van bovenstaande vaststellingen wordt voorgesteld om de verblijfssubsidie niet als een 'uit te putten recht' te beschouwen en aan de jongeren in een module CBAW een leefloon te verlenen, indien uit het sociaal onderzoek blijkt dat zij aan alle toekenningsvoorwaarden voldoen. Indien uit het sociaal onderzoek blijkt dat de jongeren niet aan de toekenningsvoorwaarden leefloon voldoen, wordt het leefloon geweigerd en kan, zoals voorzien in de Vlaamse regelegeving alsnog een Vlaamse verblijfssubsidie toegekend worden. Het besluit van de raad voor maatschappelijk welzijn van 27 mei 2019 (jaarnummer 62) dient te worden opgeheven.

De wet van 26 mei 2002 betreffende het recht op Maatschappelijke Integratie (de 'leefloonwet'):

• Artikel 3 – 4° stelt dat de aanvrager niet over toereikende bestaansmiddelen mag beschikken, noch er aanspraak op kan maken, noch in staat is deze hetzij door eigen inspanningen, hetzij op een andere manier te verwerven;
• Artikel 3 – 6° stelt dat de aanvrager zijn rechten moet laten gelden op uitkeringen die hij kan genieten krachtens Belgische of buitenlandse sociale wetgeving.

Arrest van het Arbeidshof van Brussel van 16 juni 2016 waarin gesteld wordt dat de vergoeding van de Vlaamse Gemeenschap niet onder de bepalingen van de wet van 26 mei 2002 betreffende het recht op Maatschappelijke Integratie valt.

Het Besluit van de Vlaamse Regering van 5 april 2019 betreffende de erkenningsvoorwaarden en de subsidienormen voor de voorzieningen in de jeugdhulp.