De dienst Strategische Coördinatie/Fondsen verspreidde de oproep binnen de groep stad Antwerpen op 4 april 2019 met het oog op de coördinatie van de indiening. Door de bedrijfseenheden Vastgoed, Stadsontwikkeling en Cultuur, Sport, Jeugd en Onderwijs werden voorstellen aangemeld. Ook Stedelijk Onderwijs (AG SO) en AG VESPA lieten weten projecten te willen indienen. Voor de oproep voor onthardingsprojecten werden geen projecten voorgesteld. Hieronder worden de in te dienen projectvoorstellen beschreven.
1. Klimaatrobuust administratief centrum Den Bell
Voor zowel Antwerpenaren als bezoekers en andere buitenstaanders staat Den Bell symbool voor de stedelijke administratie van de stad. Het gebouw heeft echter een aantal tekortkomingen op vlak van de nieuwe klimaatuitdagingen betreffende water, hitte en groen. Naast Den Bell beschikt de stad over een uitgebreid gebouwenpatrimonium waar nog veel potentieel ligt om antwoorden te vinden op de klimaatvraagstukken waar we voor staan. Omwille van de vele ruimteclaims op de publieke ruimte wordt er steeds meer onderzoek gedaan naar het dakenpotentieel in de stad. Met dit project voor de realisatie van een groendak zal de schaal, locatie en het onderbenutte potentieel van Den Bell kunnen aangewend worden in een investering die maakt dat dit de meest innovatieve werkplek van Vlaanderen kan worden en op die manier een voorbeeldfunctie kan vervullen voor ander (stedelijk) patrimonium. Op Den Bell ligt 7.200m² onbenut plat dak. De ambitie is om hier maximale waarde aan toe te voegen door sedumdaken, natuurdaken en het opwekken van zonne-energie. Er wordt ook bekeken waar vergroening van gevels en/of het binnenplein mogelijk is.
Het gebouw ligt in de Brederodewijk in Antwerpen-Zuid. Deze wijk wordt gekenmerkt door een hoge bebouwings- en verhardingsgraad en biedt hierdoor weinig mogelijkheden voor de infiltratie van hemelwater. De Brederodewijk wordt gekenmerkt als zeer wateroverlastgevoelig en heeft een tekort aan groene verblijfsruimte. Het inzetten van groenblauwe maatregelen, die regenwater uit de riool te houden en als grondstof gaan gebruiken en die bovendien een meerwaarde bieden voor werknemers en wijkbewoners, is aangewezen.
Het is ook mogelijk om aan het project een bewustwordingstraject voor de 2.000 werknemers van Den Bell en een leertraject voor andere stadsgebouwen te koppelen. Op die manier heeft het project een positief effect op andere milieu-, klimaat- of energiethema’s. Bij de uitvoering van het project kunnen de ervaringen van het Ecohuis uit het reeds gerealiseerde voortraject meegenomen worden
Het enorme aandeel van platte daken op Den Bell biedt een uniek potentieel voor groen- en waterdaken, wat interessant is voor isolatie en wateroverlast, maar ook voor het uitzicht van werknemers. Daarnaast zijn enkele daken perfect bereikbaar waardoor ze nieuwe (semi-)toegankelijke buitenruimtes kunnen worden. Dit creëert enorme meerwaarde voor iedereen die Den Bell bezoekt of er werkt.
2. Groendak Lange Pastoorstraat 28 - niet weerhouden
Op de locatie van het gebouw van de jeugddienst van Berchem, gelegen in de Lange Pastoorstraat nummer 28, met een totaal dakoppervlakte van 280m² wordt een groendak voorgesteld. De kostprijs van het project wordt geraamd op 229.900,00 euro. Deze locatie omvat een verhard binnengebied dat wordt gebruikt als speelzone en uitgeeft op Woon- en Zorgcentrum Moretus en andere private appartementen. De realisatie van de groendaken en een groengevel, hoofdzakelijk rond de instuifruimte en de speelplaats zal de buurt velerlei voordelen bieden op vlak van woonkwaliteit. Groene daken en gevels leveren namelijk een niet te onderschatte bijdrage in de klimaatadaptatie van een dichte stedelijke omgeving. Groene daken en gevels dragen positief bij aan de waterhuishouding en hebben een luchtzuiverend effect. Ook verminderen zij de hittestress en hebben een akoestisch dempende kwaliteit. Verder heeft de aanwezigheid van groen een positief effect op het welzijn van de mens. Dit zal zowel de bezoekers van de jeugddienst als de omwonenden ten goede komen.
In de huidige situatie scheidt een tuinafsluiting de binnenruimte het ontspanningsterras van het woon- en zorgcentrum met de speelplaats van de jeugddienst. Deze wensen wij, in samenspraak met het woon-en zorgcentrum, te verwijderen om zo een aaneengesloten zone te maken waar verschillende generaties elkaar kunnen ontmoeten in een open, groene en aangename omgeving om zo de sociale cohesie van de buurt te versterken.
Aangezien er met het project voor het groendak voor Den Bell al een project voor de stad Antwerpen wordt voorgesteld en het aantal indieningen per deeloproep is vastgesteld op maximum 1, moet er een keuze worden gemaakt tussen de twee projecten van de stad Antwerpen voor groendaken. Het eerste evaluatiecriterium is: "de bijdrage van het project aan de effectieve toename van de (netto) oppervlakte groendaken of -gevels in vierkante meter". Het groendak voor Den Bell zal met een potentiële oppervlakte tot 7.200m² zeer goed scoren op dit criterium. Er wordt dan ook voorgesteld om Den Bell in te dienen en het Groendak Lange Pastoorstraat 28 niet te weerhouden voor indiening.
3. Lakborslei - groendak stedelijk lyceum Lakbors
De gebouwen aan de Lakborslei bieden onderdak aan de afdelingen haarzorg en verzorging/voeding van het Stedelijk lyceum Lakbors. Op de site aan de Lakborslei bevindt zich een bestaand gebouw aan de straatzijde en een aantal aparte paviljoenen aan het binnengebied. De paviljoenen verkeren in een zeer slechte staat en zullen afgebroken worden en vervangen door een nieuwbouw. De gebouwen aan de straatzijde blijven behouden en worden gerenoveerd. Het budget voor dit project wordt door AG SO geschat op 17.792.310,38 euro.
Zowel voor de nieuwbouw als voor de verbouwing zullen groendaken voorzien worden. Deze worden toegepast voor 617m² hellende daken en voor 195m² platte daken. De daken worden deels voorzien van gevarieerde vegetatie, deels van aluminium profielplaten. Op de zuidhellende aluminium daken worden fotovoltaïsche cellen in de dakhuid geïntegreerd.
Het gevarieerde groene daklandschap oogt voor omwonenden duidelijk kleiner en aanvaardbaarder dan een plan met platte daken. De nieuwe school is ruim en groen, ondanks het krap bemeten terrein. De begroeide daken zorgen voor een natuurlijke uitstraling voor de school zelf en haar omwonenden. Langs de erfafscheidingen wordt een smalle tuin met slingerende contouren aangelegd waarbij de bestaande bomen maximaal worden behouden.
In het kader van de subsidieaanvraag moet de stad Antwerpen als eigenaar van het gebouw aan de Lakborslei 339 akkoord gaan met de aanleg van een groendak. De ondertekening van de verklaring maakt daarom deel uit van dit besluit (artikel 5).
4. Groendak Fierensblokken
Het project betreft de renovatie en herinvulling van het voormalige sociale woningbouwcomplex 'Fierensblok'. AG VESPA verbouwt de verouderde appartementen tot nieuwe, volledig afgewerkte betaalbare huurwoningen, bovenop een casco commerciële plint. Het recentere hoekgebouw wordt vervangen door een nieuwbouw.
Bijzondere aandacht gaat uit naar:
Het zou ideaal zijn deze oppervlaktes te kunnen inzetten als stadstuinen en dakterrassen, als rustige plekken die door de bewoners gebruikt kunnen worden. De terrasdaken (1 per trappenhal) zijn nu de enige daken die toegankelijk zullen zijn voor de bewoners. Zij zijn verhard, en hebben enkel plantenbakken aan de rand. De overige dakoppervlakte van 1.650m2 zal momenteel ingezet worden als een niet-toegankelijk extensief mos-dak omdat de bestaande structuur geen intensieve toegankelijke daktuin kan dragen qua gewicht. Een extra structuur is daarom nodig voor een klimaatrobuust tuindak dat intensieve beplanting, begroeide schaduwelementen, windschermen, enzovoort kan dragen. Dit dak zou kunnen dienen als voorbeeld van wat er mogelijk is met daken in de stad. Daarenboven is het verbonden met de terrasdaken van de bewoners zelf en biedt het zo een inspirerende woon- en leefomgeving in de Fierensblokken. Dit project kadert binnen de wijk Sint-Andries en de klimaatrobuuste aanpak die hier wordt aangemoedigd.
5. Recreatieve poort tot Sint-Anneke Plage (pilootproject Gloriantlaan)
In het kader van het Sigmaplan realiseert de Vlaamse Waterweg de komende jaren de dijkophoging op de linker Scheldeoever. Samen met de vraag van de horeca-uitbaters en de jachthavenclubs voor heropleving van de Plage, is de dijkophoging de aanleiding geweest voor het opmaken van het masterplan Sint-Anneke Plage dat op 28 oktober 2016, jaarnummer 9237, werd goedgekeurd. Het masterplan gaat uit van de bestaande kwaliteiten en aanwezige potenties het gebied om het terug op te waarderen tot een recreatieve trekpleister voor de stad. Om dit te realiseren worden verschillende acties opgezet (RUP, ontwikkelingen, enzovoort). De actie ‘omvorming van het landschap’ heeft tot doel het landschap in te zetten als kwalitatieve basis en als drager van de eigen identiteit. De omvorming moet het gebied doorwaadbaar en leesbaar maken. Ze verzoent de huidige gescheiden parkonderdelen tot één volwaardige en aantrekkelijke parkzone in de Scheldeboord (van Schelde tot Thonetlaan).
In afwachting van de transformatie de komende jaren van de Scheldeboord Linkeroever neemt de stad, in samenwerking met het district en waterlink, het initiatief om op korte termijn zichtbare ingrepen te realiseren: het pilootproject Gloriantlaan. Mede door de toekenning van een Vlaamse subsidie voor het ontharden van de zone (thematische stadsvernieuwingssubsidie) zal de grote verharde zone aan het einde van de Gloriantlaan omgevormd worden tot een recreatieve toegangspoort voor de Plage. De vergroeningssubsidie zou een mooie aanvulling betekenen op de onthardingssubsidie. Hiermee kan de landschapsinrichting deels gefinancierd worden. De stad vraagt de subsidie aan voor de investeringskosten voor de realisatie van dit project, met een totaal budget van 1.000.000,00 euro.
De Gloriantlaan bevindt zich op het knooppunt tussen het recreatieve Sint-Anneke Plage en de groengebieden Esmoreitpark en Sint-Annabos. Door te ontharden en te vergroenen wordt, aanvullend op de bestaande ecologische waarde van de Schelde en zijn oevers, de projectzone en omgeving ook ecologisch versterkt. Overbodige verharde oppervlakten worden landschappelijk ingericht waardoor de projectzone een volwaardig onderdeel van de Scheldeboord op Linkeroever zal vormen. Daardoor zullen er waardevolle ecologische verbindingen gecreëerd worden. Tevens draagt het vergroenen bij tot de verhoging van de biodiversiteit en toont de stad op korte termijn aan in te zetten op blauw groene inrichtingsmaatregelen.
Het project Gloriantlaan wordt reeds meegefinancierd door Europa (BEGIN), Vlaanderen, Waterlink, district en stad. Een toevoeging van het Agentschap Natuur en Bos (subsidiërende overheid) als belangrijke partner voor de toekomst van Linkeroever, heeft in deze eerste realisatie op de Scheldeboord een meerwaarde naar partnerschap en draagvlak.
6. Molenstraat – nieuwbouw en renovatie bestaand schoolgebouw, inclusief aanleg binnengebied
De bestaande 2-stroom kleuterschool zal worden omgevormd naar een 1-stroom basisschool. Er worden verschillende bestaande en verspreide volumes op de site, achter de panden van de Jozef De Bomstraat, afgebroken. Er zal een nieuw, compacter gebouw worden opgericht voor de lagere schoolklassen en een turnzaal, die half verdiept zal worden ingeplant. Het binnengebied zal volledig worden heraangelegd, met respect voor de bestaande waardevolle bomen en groen. Voor de realisatie van het project is een budget van 6.632.962,62 euro nodig.
Bij de realisatie zal veel belang gehecht worden aan de buitenruimte die in een school minstens even cruciaal is als de gebouwde ruimte. In dit dense stadsdeel is het bovendien belangrijk dat de kwaliteit van het binnengebied gevrijwaard en versterkt wordt. We hebben daarom zorgvuldig de eigenschappen en potenties van de huidige burgerhuizen in kaart gebracht en willen deze zoveel mogelijk benutten. Daarnaast kiezen we ervoor om een compact achterhuis te realiseren voor de klassen van de lagere school. Door deze ingrepen wordt de impact op het binnengebied geconcentreerd en ontvouwt zich een tweeledige buitenruimte die door kleuters of lagere school toegeëigend kan worden. Op het gelijkvloers is er een refter als link tussen de hoven, polyvalent inzetbaar voor kleuters en lagere school en voor een brede waaier aan activiteiten in aansluiting met de gevrijwaarde buitenruimte.
Het ontwerp heeft als uitgangspunt de impact van het nieuwe programma op het maaiveld zo beperkt mogelijk te houden. Enerzijds zullen verschillende bestaande volumes op het terrein afgebroken worden om ruimte vrij te maken. Anderzijds zullen het nieuwe achterhuis en de turnzaal een nieuwe ruimte-inname betekenen, maar die is zeer beperkt ten opzichte van het gerealiseerde programma. Van de overblijvende open ruimte van 2.608m² zal bovendien 1.432m² volwaardig groen aangelegd worden, waardoor slechts 1.176m² verhard voorzien zal worden wat aanzienlijk minder is dan de huidige hoeveelheid verharding. De hoeveelheid verharding buiten de gebouwen neemt zelfs af ten opzichte van de huidige toestand van de site. Doordat bovendien de open ruimtes helderder verdeeld zijn en beter aansluiten op het omliggende binnengebied wordt het open en groene karakter van dit binnengebied versterkt.
De projectvoorstellen zullen verder uitgewerkt worden en ingediend worden via de websites van het departement Omgeving en het departement Natuur en Bos tegen de deadline van 15 mei 2019. De dienst Strategische Coördinatie/Fondsen zal de indiening verder begeleiden.
Art. 8 van het besluit van de gemeenteraad van 25 maart 2019 (jaarnummer 154): het college is bevoegd om namens de stad Antwerpen in te tekenen op projectoproepen die worden georganiseerd door een hogere overheid en om met diezelfde overheid daarover overeenkomsten te sluiten.
De Vlaamse departementen Natuur en Bos & Omgeving lanceerden in maart 2019 drie projectoproepen waarop overheden, verenigingen, organisaties, bedrijven en scholen in Vlaanderen kunnen inschrijven, met als deadline 15 mei 2019:
Met de subsidies voor onthardingsprojecten wordt ingezet op het klimaatrobuuster en leefbaarder maken van onze regio en nabije omgeving, en het versterken van de lokale of bovenlokale open ruimte. De subsidie gaat bij voorkeur hoofzakelijk naar effectieve ontharding. Er werden drie thematische deeloproepen bepaald:
Binnen de tweede oproep kunnen subsidies aangevraagd worden voor de aanleg van groendaken en groengevels. Enkel projecten die leiden tot een netto toename van groendaken en/of groengevels met een minimum oppervlakte van 150 m² komen in aanmerking.
Met de projectoproep voor lokale vergroeningsprojecten ondersteunt Natuur en Bos projecten die zorgen voor meer groen in de bebouwde of natuurarme omgeving en zo natuurvoordelen leveren in de directe leefomgeving. Dit groen moet natuurvoordelen opbrengen door bijvoorbeeld bij te dragen aan een verhoging van de biodiversiteit, aan de klimaatadaptatie en -mitigatie, aan de verweving van natuur met andere functies in de omgeving of door een stapsteen te vormen voor biodiversiteit. Een project dat in samenwerking met de buurt of met partners tot stand is gekomen en sociaal verbindend is, beschikt over een extra troef.
Deadline, subsidiebedrag en voorwaarden:
Elke organisatie kan maximaal één project indienen per (deel)oproep. Binnen de groep stad Antwerpen geldt deze limiet voor elke entiteit apart (stad, OCMW, autonoom gemeentebedrijf).
Voor de projecten die door de stad Antwerpen ingediend worden, zullen de uitgaven en ontvangsten van goedgekeurde projecten gekoppeld worden aan een subsidiefiche, nadat de beslissing bekend is gemaakt.
Het projectbudget zal in het regulier budget van de betrokken diensten worden opgenomen, onder voorbehoud van goedkeuring door college van het ontwerp, en de goedkeuring door de gemeenteraad van het meerjarenplan 2020-2025.
Door het goedkeuren van de indiening van de projecten wordt er een voorafname gemaakt op de besprekingen in het kader van de opmaak van het nieuwe meerjarenplan 2020-2025.
Het college keurt de indiening van het project 'klimaatrobuust administratief centrum Den Bell' in het kader van de Vlaamse oproep voor subsidies voor groendaken en groengevels goed.
Het college keurt de indiening van het project 'recreatieve poort tot Sint-Anneke Plage' in het kader van de Vlaamse oproep voor subsidies voor lokale vergroeningsprojecten goed.
Het college neemt kennis van het project dat door AG Stedelijk Onderwijs zal worden ingediend in het kader van de Vlaamse oproep voor subsidies voor lokale vergroeningsprojecten: Molenstraat – nieuwbouw en renovatie bestaand schoolgebouw, inclusief aanleg binnengebied'.
Het college neemt kennis van het project dat door AG Stedelijk Onderwijs zal worden ingediend in het kader van de Vlaamse oproep voor subsidies voor groendaken en groengevels: 'Lakborslei - groendak stedelijk lyceum Lakbors'.
Het college keurt als eigenaar van het gebouw stedelijk lyceum Lakborslei 339 de aanleg van een groendak in het kader van het projectvoorstel 'Lakborslei - groendak stedelijk lyceum Lakbors' van AG Stedelijk Onderwijs goed en ondertekent daartoe de verklaring in bijlage.
Het college neemt kennis van het project dat door AG VESPA zal worden ingediend in het kader van de Vlaamse oproep voor subsidies voor groendaken en groengevels: 'groendak Fierensblokken'.