2019_CBS_10443 - Duurzame stad - Klimaatrobuuste daken. Selectie demonstratieprojecten - Goedkeuring

Het innovatietraject klimaatrobuuste daken werd vormgegeven met de methodiek van Stadslab2050.  

De geselecteerde kandidaten ontwikkelden in de planningsfase samen met Stramien Architecten dakvisies (visiefase). De daklaboranten gingen daarna met internationale dakexperten aan de slag om de details rond regenwatermanagement, dakopbouw en beplanting uit te werken (verdiepingsfase). De planningsfase eindigde met een kennisdag klimaatrobuuste daken op 14 juni 2019: een event gericht op professionals en een laagdrempelige variant gericht op eigenaars van grote platte daken. De verhalen en eindresultaten van de planningsfase zijn te vinden op https://stadslab2050.be/project/klimaatadaptatie/klimaatrobuustedaken. 

Het reglement "toelage proefproject klimaatrobuuste daken" voorziet naast de planningsfase ook een investeringsfase. De stad Antwerpen wil mee investeren in de aanlegkosten van maximum vier demonstratieprojecten. Het reglement laat iedereen die zich in de planningsfase kandidaat stelde toe om mee te dingen voor de investeringsfase. De bedoeling van de investeringsfase is om meer te leren over de haalbaarheid en werking van klimaatrobuuste daken, de geleerde lessen ter beschikking te stellen aan eigenaars van grote daken en om demonstratiedaken te genereren die regelmatig opengesteld kunnen worden voor geïnteresseerden. 

De stad nodigde alle 23 kandidaten uit de planningsfase uit, om hun afgewerkte plannen in te dienen voor een investeringstoelage. Er zijn drie geldige kandidaturen ontvangen tegen 15 oktober 2019. Na de kandidaatstelling (via het online formulier) is elk dak bezocht voor verdere informatiegaring. 

De ingediende projecten werden beoordeeld door de klankbordgroep, bestaande uit vertegenwoordigers van onder andere stadsontwikkeling (diensten energie en milieu en omgeving), team stadsbouwmeester, Aquafin, Vlaams Instituut voor Bio-Ecologisch bouwen en wonen (VIBE) en Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek. Deze groep experten volgt de geselecteerde kandidaten gedurende het hele traject op. De klankbordgroep stelde een ranking op van de kandidaturen op basis van volgende beoordelingscriteria:

 

Beoordeling van de plannen (25%)
Toekomstvisie	Visie en ambitie op vlak van waterbeheersing, biodiversiteit, klimaat.
Verankering in gebruik gebouw	Nut van dakfuncties voor het gebouw en integratie in gebouwgebruik. Waarvoor dient het dak?
Innovatiepotentieel	Hoe groot is de uitdaging en in welke mate moeten er innovatieve oplossingen ingezet worden om de dakplannen/ambities te realiseren? Welke nieuwe oplossingen worden getest in het kader van dit project?
Leervoorbeeld (gewicht x2)	Hoe relevant is de realisatie van deze case als voorbeeld binnen de stad Antwerpen om uit te leren? Welk verhaal zit er achter? Zijn er elementen die door een brede doelgroep over te nemen zijn?
Projectrealisatie en timing (25%)
Proces en realisatie (gewicht x2)	Hoe haalbaar is het proces dat doorlopen moet worden (met relevante betrokkenen) om het dakproject (de ambitie) te realiseren voor eind 2020?
Realisatie in tijd (gewicht x3)	Hoe haalbaar is het dat het dakproject gerealiseerd wordt op korte termijn? (voor eind 2020)
Motivatie en draagvlak (25%)
Breedte betrokken doelgroep	Hoe breed is de groep die betrokken is om de dakambitie te realiseren en mee hun schouders onder het project zet?
Draagvlak bij sleutelfiguren (gewicht x2)	In welke mate is er draagvlak voor het project bij de sleutelfiguren voor de realisatie van het dak? In welke staan de betrokkenen open voor innovatie?
Draagvlak financieel (gewicht x2)	Hoe hoog staat de inrichting van het dak op de financiële prioriteitenlijst?Wat zijn de mogelijkheden/bereidheid om zelf nog financiële bronnen aan te boren?
Stedelijke impact (25%)
Impact	In welke mate kan het dakproject, moest het op grote schaal worden toegepast in een gelijkaardige context, een impact hebben?
Aantal gebruikers	Aantal gebruikers / vaste bezoekers van het dak/ zicht buren op het dak
Breedte doelgroep	Wie mag er allemaal op het dak? Wat is het potentieel op vlak van publieke toegankelijkheid van het dak?
Grote klimaatrobuust te maken dakoppervlakte	100-150m²= 1; 150-299m²= 2; 300-500m²=3; 500-750m²= 4; 750m²+= 5
Intensiteit	Hoe intensief en frequent wordt het dak gebruikt of worden de dakfuncties ingezet in het gebouwgebruik?

 

De klankbordgroep is het erover eens dat de kandidaten over een verrassend hoge motivatie en ambitie beschikken om van hun dakproject een klimaatrobuust verhaal te maken: ruimte geven aan hittebestrijding, biodiversiteit, hemelwaterbeheer. De klankbordgroep stelt dan ook voor om alle drie de kandidaten te steunen bij hun investering tot demonstratieproject klimaatrobuust dak. Het juryverslag is toegevoegd als bijlage aan dit besluit.

Geselecteerde kandidaten voor de investeringsfase (drie kandidaten):

 

Korte samenvatting van de geselecteerde projecten:

1. Klimaatrobuuste dakspeelplaats op middelbare Steinerschool Hibernia: de school ligt in een zeer dens bouwblok en dichtbebouwde buurt met cultuurhistorische waarde. Er is al 20 jaar een daktuin die er wegens dakdichting en isolatiewerken af moet. Met de nieuwe inrichting is de Hiberniaschool erg ambitieus: ze creëren de meest klimaatrobuuste dakspeelplaats van Antwerpen. De ontwerpmatige uitdaging daarbij was om de speelfunctie slim te combineren met natuurfuncties (waterbeheersing, biodiversiteit en microklimaat) op een beperkte ruimte (ca 600 m² speelruimte voor 200 leerlingen). Het dak zal over de volledige oppervlakte van de speelplaats regenwater bergen. Bovenop deze waterbergende laag krijgt de speelplaats een multifunctionele inrichting: 30% van de totale ruimte wordt beplant, de rest is vrije bewegingsruimte voor de leerlingen. Leerlingen, leerkrachten en ouders werken actief mee aan het project;
2. Natuurlijk koelend groendak voor Kinderdagverblijf Elief: in kinderdagverblijf Elief, in het hartje van oud-Berchem, wordt het te heet tijdens de zomermaanden. Elief wil het dak vernieuwen op een manier die de ruimte eronder fris houdt. Daarnaast beoogt het project de stockage van regenwater en het hergebruik ervan voor wasmachines en toiletten, energieproductie met zonnepanelen en een groendak boordevol natuur. Het team van Elief ging het gesprek aan met de buren en vroeg hen of ze het water uit hun regenpijpen mogen afleiden naar het kinderdagverblijf. Op die manier kan Elief het dak maximaal vergroenen en toch ook voldoende water stockeren voor duurzaam hergebruik. De zonnepanelen zijn speciaal ontworpen, optimaal om op een natuurdak te integreren. Voor extra schaduw en koeling aan de westkant van het gebouw is er een steunstructuur met klimplanten voorzien;
3. Gemeenschappelijke daktuin voor de appartementsbewoners van Tabakvest 5: dit is een gemeenschappelijk dak van drie eigenaars in de historische binnenstad die wordt ingericht tot éen gezamenlijke daktuin. Het dak is de enige buitenruimte op dit volledig bebouwde perceel (en bouwblok). Het project is een zeer relevant project voor andere appartementsgebouwen en voor opschaalbaarheid bij waterproblematiek in dense wijken. De uitdaging is om, rekening houdend met de strikte bouwregels, het maximum uit dit dak te halen rekening houdend met gebruik en klimaatrobuustheid. Over een jaar hopen de gebouweigenaars midden in de stad te kunnen genieten van hun gedeelde groene oase.

De investeringstoelage wordt toegekend na indiening van de facturen voor 1 december 2020. Als het dossier finaal wordt ingediend, goedgekeurd en finaal afgerekend door de stad, krijgt de kandidaat een bevestigingsmail dat zijn dossier afgerond is. Hierna kunnen er geen bijkomende facturen ingediend worden. 

 

De toelage gaat naar vzw Hiberniaschool, Kinderdagverblijf Elief, en de VME van Vereniging van mede-eigenaars te Antwerpen, Tabaksvest 5 per adres VME Frankrijklei 82, 2000 Antwerpen.

Het budget is in 2020 niet voorzien en daardoor worden de bestelbonnen reeds opgemaakt mits goedkeuring overdracht budgetten door het college.