2019_CBS_03990 - District Ekeren. Oude Landen, spoorwegvertakking. SWOU12035 - Concept flankerende maatregelen - Goedkeuring

Inleiding

Het projectgebied situeert zich langs spoorlijn 27A, vanaf aftakking Schijn, langs de bocht van Ekeren (Oude Landen) tot aan de kruising met spoorlijn 12.  

Planningscontext

De gelijkgrondse vertakking ‘Schijn’, die het spoorverkeer van het rangeerstation naar het binnenland leidt, heeft een beperkte doorstroming doordat inkomende en uitgaande treinen op elkaar moeten wachten. De gelijkvloerse kruising zou bij een ongelijkvloerse aanleg ook een hogere veiligheid en robustheid geven aan de spoorlijn. De huidige gelijkvloerse vertakking zal een flessenhals zijn wanneer het aantal treinen gaat toenemen om de ambitieuze modal split te halen. Om deze duurzame omschakeling mogelijk te maken, dient deze flessenhals weggewerkt te worden.

Tevens geeft een ongelijkvloerse kruising al vanaf dag één een meerwaarde voor het spoorvervoer aangezien het risico op vertragingen wegvalt. Operatoren zullen niet meer geconfronteerd worden met het wachten om binnen en buiten te rijden, waardoor de reistijd en de betrouwbaarheid van het spoorvervoer verbeterd. Deze twee elementen zijn van groot belang om de concurrentie aan te gaan met het vrachtvervoer.

Daarom wil Infrabel NV de gelijkgrondse vertakking Schijn vervangen door een ongelijkgrondse vertakking ter hoogte van de Oude Landen in Ekeren zodat het capaciteitsprobleem wordt opgelost.

Het aangepaste plan-MER spoorvertakking Oude Landen werd ingediend bij de dienst MER en op 17 december 2018 goedgekeurd. Op basis van de resultaten van het gevoerde (milieu-) onderzoek en het goedgekeurde plan-MER opteert de Vlaamse Regering nu voor het bovengrondse scenario als voorkeursscenario voor het vertakkingscomplex Oude Landen. Van 18 februari 2019 tot en met 21 april 2019 werd deze beslissing samen met de conclusies van het gevoerde onderzoek, zijnde het goedgekeurde plan-MER, onderworpen aan een openbaar onderzoek (60 dagen). Op basis daarvan zal de Vlaamse Regering opnieuw beslissen over het (herstel van het) GRUP Oude Landen van 2011.

Na het herstel van het GRUP Spoorweginfrastructuur en natuurpark Oude Landen, voorzien voorjaar 2019, zal Infrabel NV een aangepaste omgevingsvergunning voor het project "Aanleg vertakking Oude Landen" te Ekeren indienen.

Analyse

Op basis van de ingewonnen adviezen van de deskundigen werd de bestaande toestand grondig geanalyseerd en werden de knelpunten en potenties in beeld gebracht.

Algemene randvoorwaarden

1. Langsheen alle spoorinfrastructuur dienen (bijkomende) geluidswanden/bermen geplaatst te worden. Dit betekent dat over de hele lengte aan de zijde van de weg Oude Landen geluidsschermen/bermen worden voorzien. Ook wordt aan de westzijde van de spoorinfrastructuur alle spoorweginfrastructuur die binnen een contour van 250 m van de woningen valt, afgeschermd met geluidsschermen.
2. De aanleg van het verbrede talud en de inrichting ervan worden opgenomen in de vernieuwde vergunningsaanvraag van Infrabel NV. Afspraken betreffende de uitvoering en de financiering worden vastgelegd in een vernieuwde samenwerkingsovereenkomst. Een nieuwe mogelijke sportloods wordt niet in deze brede talud voorzien.
3. Er wordt een nieuw ontwerp gemaakt voor een toegankelijk sport- en recreatiebuurtpark, uitgaande van een verbrede talud met inpassing van de bestaande sportinfrastructuur. Deze blijft behouden aangezien deze recent werd vernieuwd en reeds landschappelijk werd ingepast. Binnen het nieuwe parkontwerp, dat wordt aangepast aan de huidige noden, wordt de mogelijkheid voorzien om gefaseerd een renovatie en uitbreiding van de sportinfrastructuur, inclusief een overdekte sportloods, op termijn in te plannen.
4. Langsheen de Prinshoeveweg wordt een lokaal fietspad voorzien aan de zijde van het natuurpark. Het fietspad bevindt zich achter de bomenrij en de beek en wordt mee ingetekend in de vergunningsaanvraag.
5. De fietsostrade R2 wordt verlengd. De nieuwe fietsostrade takt aan op het bestaande fietspad aan de Statiestraat en loopt parallel aan de westzijde van het bestaande spoor tot aan de Prinshoeveweg. Op de Prinshoeveweg steekt de fietser door onder de brug naar de oostzijde van het spoor tot aan de voet van het nieuwe talud. De fietsroute wordt verder gezet aan de voet van het verbrede talud richting Merksem. Een verbreding/vernieuwing van de bestaande brug aan de Prinshoeveweg is daarom noodzakelijk. De nieuwe breedte is voorzien op een 2x1 rijbaan, een dubbelrichting fietsostrade, een enkelrichting fietspad, een voetpad aan één zijde en een (bij voorkeur opengelegde) beekloop. De fietsostrade en de aangepaste brug over de Prinshoeveweg worden ingetekend in de vergunningsaanvraag.

Ambitie

De inpassing van de fietsostrade, wandelpad en het talud dienen optimaal uitgewerkt en geïntegreerd te worden in de omgevingsvergunning van TUC RAIL nv.  Het recreatieve buurtsportpark wordt parallel hieraan ontworpen. 

Concept
Na ontwerpend onderzoek werd een concept weerhouden waarbij de ambitie maximaal wordt gerealiseerd, rekening houdend met de randvoorwaarden. De krachtlijnen van het concept worden hier opgesomd.

Invulling zone oude spoorbundel:

De zone die vrijkomt door het verschuiven van de spoorbundel richting westen, wordt voorzien van een flauw hellend talud met bomen. Parallel aan het spoor wordt een dienstweg gerealiseerd die breed genoeg is om als fietsostrade te dienen. Om een logische verbinding te maken met de bestaande fietsinfrastructuur dient de bestaande brug aan de Prinshoeveweg vernieuwd te worden, alsook een verbinding met het fietspad tot aan de Bist. De fietsostrade takt aan op een lokale weg, de Salaadweg.

Invulling zone tussen talud en De Oude Landen:

De bestaande voetbalvelden worden behouden, de bijkomende infrastructuur en de organisatie ervan is aan optimalisatie toe. Bij het uittekenen van het nieuwe talud wordt rekening gehouden met een zoekzone voor een sportloods en enkele buurtsportveldjes. Het herpositioneren van de parking biedt een meerwaarde naar het inrichten en verbinden van de zone tussen de woonwijk en de sportvelden. Kleedkamers en cafetaria kunnen gefaseerd geoptimaliseerd worden, binnen de bestaande ruimte tussen  de sportvelden.

Buffering van het water speelt een belangrijke rol in dit gebied. Het natuurgebied Oude Landen, ten westen van de spoorbundel, zal gevoed worden door de Oude Landse beek en de Laarse beek. Bijkomende bufferruimte wordt voorzien ten noorden van de sportvelden. De sportvelden dienen gedraineerd te worden via een stelsel van grachten rondom het gebied.

Het talud krijgt een groene invulling zodat het zowel een bufferende functie als een recreatieve functie vervult. De flauwe helling functioneert als speelbos, de steilere taluds hebben een bufferende rol. De bestaande bomenrijen langs de Oude Landen kunnen verder aangevuld worden zodat ze een verbindende rol vervullen en functioneren als kleine landschapselementen.

Rondom de sportvelden situeren zich voornamelijk open graslanden. TUC RAIL nv wenst aan deze zijde van de spoorweg nog een volume voor waterbuffering te realiseren. Dit kan ten noorden van de Oudelandsebeek, ter hoogte van de Salaadweg en/ of in een brede grachtenstructuur door en langsheen het recreatieve park. De exacte locatie(s) worden verder uitgewerkt in functie van de omgevingsvergunning. De overige weilanden maken onderdeel uit van een “overgangsgebied” tussen de woonwijk Oude Landen en de sportvelden. 

Een recreatieve padenstructuur verbindt zowel de open ruimten als de functionele paden met elkaar.

Hemelwaterplan

Het college wenst een aantal uitgewerkte programmapunten mee op te nemen in de toekomstige omgevingsvergunning die TUC RAIL nv zal indienen voor het realiseren van de spooruitbreiding ter hoogte van Oude Landen, te Ekeren. Deze zijn in het verleden reeds kenbaar gemaakt en recent nogmaals formeel herbevestigd in het collegebesluit van 1 maart 2019 (jaarnummer 1859).

De bedrijfseenheid Stadsontwikkeling heeft de programmapunten in een ruimtelijk onderzoek opgenomen en is zo tot een eerste conceptontwerp gekomen dat als verduidelijkend plan kan dienen naar TUC RAIL nv. Het conceptontwerp is tot stand gekomen na consultatie van verschillende stadsdiensten.

De bedrijfseenheid Stadsontwikkeling legt het concept flankerende maatregelen ter goedkeuring voor.

Het projectbudget zal opgenomen worden in de voorstellen van het nieuwe meerjarenplan 2020-2025, onder voorbehoud van goedkeuring door college, de gemeenteraad en de hogere overheid van het meerjarenplan 2020-2025.