2019_CBS_04232 - SWOU11879. Studieopdracht Stadsparkvijver Antwerpen - Technische watertoevoeren en inrichting. Eindrapport - Kennisneming

Het grondwaterpeil in de stad Antwerpen, en met name in de zone binnen de Ring, staat bijzonder laag. De verlaging van de grondwaterstand is reeds enkele decennia aan de gang en kent verschillende oorzaken. Eén van de eerste en meest zichtbare gevolgen is de droge vijver in het Stadspark. Vroeger werd de vijver in het Stadspark gevoed door de Herentalse Vaart, die sinds 1931 gedempt is. Vandaag wordt de vijver enkel nog gevoed door grond- en hemelwater. Het waterpeil lijdt dan ook extra hard onder de verlaging van het grondwaterpeil en de lange periodes van droogte.

Om een beter inzicht te krijgen in de problematiek en mogelijke oplossingen heeft Water-link samen met Aquafin, op vraag van de stad Antwerpen een technische conceptstudie besteld bij studiebureau Arcadis Belgium nv. De studie biedt een antwoord op twee onderzoekvragen betreffende de inrichting en de watertoevoer van de vijver.

Inrichting

Op welke wijze kan de Stadsparkvijver ingericht worden, rekening houdend met een kwalitatief herstel van het historisch karakter met bijhorende waterspiegel in combinatie met een klimaatrobuust hemelwaterbeleid, voor waterbuffering en infiltratie? Het Hemelwaterplan en het Waterplan in opmaak tonen bovendien aan dat de Stadsparkvijver van belang is om de omliggende wijken te beveiligen tegen wateroverlast.

Watertoevoer

Hoe kan welk hemel-, oppervlakte- of grondwater van voldoende kwaliteit naar de Stadsparkvijver gebracht worden? Hoe past dit binnen een ruimere visie op hemelwaterbeheer en hoe verhouden verschillende mogelijke waterbronnen zich tegenover elkaar op vlak van duurzaamheid, kosten en realisatietermijn?

Om een permanent waterpeil te voorzien stelt Arcadis Belgium nv dat het aangewezen is om een beperkte afdichting van de vijverbodem te voorzien in “bentoniet” klei-matten. Deze inrichting sluit de mogelijkheden van de Stadsparkvijver als klimaatbuffer niet uit. Het studiebureau stelt dat infiltratie en buffering mits de juiste inrichting perfect te combineren zijn met een gedeeltelijke afdichting. Deze nieuwe inrichting wordt  het beste meegenomen in de opmaak van een bredere visie op heel het Stadspark, aangezien bijvoorbeeld ook het gebruik van de oevers van de vijver verder ontworpen moet worden.

Binnen de studie werden 6 mogelijke scenario’s voor een nieuwe watertoevoer bestudeerd. Het gaat om een toevoer van:

1. opgepompt grondwater van de kelder van den Bell;
2. water van het Kempisch Dok;
3. het Schijn of de RWZI Deurne;
4. de ruien, ingericht als hemelwaterput;
5. hemelwater van de omliggende wijken;
6. een eenmalige vulling van de vijver met bijvoorbeeld water uit het Albertkanaal, gezuiverd afvalwater of leidingwater.

Deze werden beoordeeld op basis van verschillende criteria zoals realisatietermijn, waterkwaliteit, kosten, ruimtelijke impact, klimaatadaptatie en maatschappelijke relevantie. Het studiebureau concludeert dat hemelwater van de omliggende wijken de belangrijkste waterbron vormt voor het vullen van de vijver. Op die manier kan wateroverlast in de omliggende wijken maximaal vermeden worden. Daarnaast lijkt het aangewezen ook een permanente watertoevoer te voorzien. De studie wijst uit dat het opgepompte grondwater van den Bell hier de meest aangewezen optie voor is.

Voorliggend besluit bouwt verder op de resultaten van deze studie en geeft invulling aan resolutie 78 van het  Bestuursakkoord 2019-2024, die stelt: “We onderzoeken alle manieren om oppervlakte- en grondwater nuttig te gebruiken. Bijvoorbeeld de mogelijkheden om via leidingen het water van het Schijn langs het hoger gelegen spoor en het ondergrondse netwerk van premetro naar het centrum van de stad te leiden. Door een betere benutting van het water van het Schijn zorgen we voor extra watervoorziening voor parken, vijvers of fonteinen in de stad zonder kostbaar drinkwater te verspillen”.