Dit besluit handelt enkel over een advies over de vewenste ruimtelijke herontwikkeling op de site Sint-Andriesplaats en de Prekersstraat.
Artikel 138 Decreet Lokaal Bestuur: naast de beslissingsbevoegdheden waarover de districtsraad beschikt op grond van dit decreet, heeft de districtsraad een algemene adviesbevoegdheid voor alle aangelegenheden die betrekking hebben op het district. De districtsraad kan bij reglement die algemene adviesbevoegdheid of delen ervan overdragen aan het districtscollege.
Op 29 januari 2016 (jaarnummer 796) keurde het college de nieuwe operationele werking goed met betrekking tot de beleidsvoorbereiding en -advisering voor huisvesting en huisvestingsbehoeften van alle stadsdiensten en stedelijke processen in of op stedelijk bedrijfsvastgoed.
Op 21 december 2016 (jaarnummer 752) nam het managementteam kennis van de geactualiseerde uitgangspunten voor goed beheer van de stedelijke vastgoedportefeuille.
Op 15 december 2017 (jaarnummer 11020) besliste het college om de vastgoedcompetenties en -beheer van groep stad Antwerpen zoveel mogelijk te centraliseren bij AG VESPA.
De stad Antwerpen heeft samen met Woonhaven Antwerpen cvba een strategische grondpositie in het bouwblok Sint-Andriesplaats-Prekersstraat. Sint-Andriesplaats 22 tot en met 25 en de Prekersstraat 25 met aangrenzende buitenruimte zijn in eigendom van de stad Antwerpen. Als er ingezoomd wordt op de stedelijke eigendommen, zijn er drie gehelen/gebouwen te zien.
1. Site Sint-Andries
De site bestaat uit verschillende gebouwen en infrastructuren, heeft een perceeloppervlakte van ongeveer 2.728 m² en is voornamelijk in gebruik door de bedrijfseenheid Cultuur, Sport, Jeugd en Onderwijs.
Als de bibliotheek wordt geïntegreerd, komt dit beschermd monument volledig leeg te staan. Het monument staat op de verdiepingen al jaren te verkommeren en heeft hierdoor al een enorme onderhoudsachterstand opgelopen. De bestemming volgens het ruimtelijk uitvoeringsplan is "zone voor wonen" met als hoofdfuncties wonen, gemeenschapsvoorziening en hotel.
Uitgangspunten van de ruimtelijke visie:
De gewenste ontwikkelingen bevinden zich in het bouwblok dat wordt begrensd door de Sint-Andriesplaats, Pachtstraat, Prekersstraat en Kloosterstraat. De projectsite is gelegen binnen de grenzen van het ruimtelijk uitvoeringsplan Binnenstad en in een gebied met culturele, historische en esthetische waarde.
Het gebouwencomplex van de site Sint-Andries (Sint-Andriesplaats 23-24-25) is opgenomen in de inventaris van het bouwkundig erfgoed, waar de wenselijkheid van behoud wordt vooropgesteld en waar de impact van de wijzigingen op de erfgoedwaarde van de projectsite en de omgeving moet worden beoordeeld.
De uitgangspunten van de ruimtelijke visie vermelden het behoud van de geïnventariseerde delen. Het plan in bijlage toont daarentegen een optie tot sloop en nieuwbouw van het pand Sint-Andriesplaats 24. Sloop van het pand is in strijd met de geldende stedenbouwkundige voorschriften en kan dus, op basis van de gekende gegevens, niet gunstig geadviseerd worden. De site Sint-Andries is gelegen in een woonzone (Wo3), waar minstens driekwart van de bruto-oppervlakte van de gezamenlijke bouwlagen per gebouw een woonfunctie, gemeenschapsvoorziening of hotelfunctie moet hebben. Het ontwerpbesluit van de geplande herontwikkeling geeft onvoldoende informatie over de gewenste bestemmingen, om deze te kunnen aftoetsen aan de voorschriften.
Het voormalige politiekantoor (Sint-Andriesplaats 22), gelegen op de hoek van de Pachtstraat en de Sint-Andriesplaats, is beschermd als monument. Initieel werd het pand ingericht met gelijkvloerse kantoorruimtes en de ambtswoning van de commissaris. Bij een verdere ontwikkeling van de projectsite zal een gepaste herbestemming van het gebouw moeten onderzocht worden. De status van het gebouw als beschermd monument maakt dat deze haalbaarheidsstudie in nauw overleg dient te gebeuren met het Agentschap Onroerend Erfgoed.
Eén van de belangrijkste uitgangspunten van de herontwikkeling omvat het doorwaardbaar maken van de site Sint-Andries. Dit wordt gerealiseerd door sloop van het pand Prekersstraat 25 en de creatie van een volwaardige verbinding tussen de Prekersstraat en de Sint-Andriesplaats. Er wordt verder onderzocht of de opbouw van een nieuw volume haalbaar is. Vanuit stedenbouwkundig oogpunt is er geen principieel bezwaar tegen de realisatie van een volwaardige verbinding en/of de opbouw van een nieuw volume op het perceel aan de Prekersstraat. De randvoorwaarden voor een nieuwbouwcomplex zullen worden opgemaakt op basis van de voorschriften van het ruimtelijk uitvoeringsplan inzake volume enerzijds en bestemmingen anderzijds. Het perceel Prekersstraat 25 is niet rechtstreeks gelegen aan de openbare weg en is momenteel dus enkel toegankelijk via andere percelen (erfdienstbaarheden). Bij eventuele herontwikkeling, nieuwbouw of verkoop van dit perceel zal dat steeds een bijzonder aandachtspunt zijn.
Conclusie:
Er kan een gunstig advies verleend worden, mits
Beschrijving
Het gebouw Sint-Andriesplaats 22 is opgetrokken als politiecommissariaat in neo-Vlaamserenaissance-stijl naar een ontwerp door stadsbouwmeester Pieter Dens uit 1876. De 9 politiecommissariaten vormen een belangrijk ensemble uit het werk van Dens. Alhoewel al deze commissariaten rond eenzelfde periode gebouwd werden is de vormgeving telkens verschillend. De architect paste zijn werk telkens aan de mogelijkheden van de bouwplaats aan en liet de graad van detaillering van de gevels afhangen van de status van de wijk waarin het gebouw werd ingeplant. Van het voormalig politiebureau Sint-Andriesplaats 22 zijn de gevel en aansluitende bedaking van het gebouw beschermd als monument (besluit van 7 april 1995), dit omwille van de architectuurhistorische waarde. Instandhouding en – indien nodig – restauratie van de beschermde delen, evenals een passende herbestemming dienen het uitgangspunt te vormen van een toekomstige ontwikkeling.
Sint-Andriesplaats 23 is een voormalige onderwijzerswoning in eclectische stijl die oorspronkelijk deel uitmaakte van de lagere jongensschool aan de Pachtstraat, opgetrokken door de Stad Antwerpen naar een ontwerp door stadsbouwmeester Pieter Dens uit 1873. Het pand is opgenomen op de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed. Met een gevelbreedte van drie traveeën omvat de rijwoning met dubbelhuisopstand twee bouwlagen onder een zadeldak. Volgens de bouwplannen wordt de plattegrond gelijkvloers opgedeeld door de centrale vestibule, waarop in het midden van de linkerflank de traphal aansluit. Vier vertrekken zowel op de begane grond als de eerste verdieping, met de keuken annex wc in een lage achterbouw. Het pand bleef tot op heden grotendeels in zijn oorspronkelijke vorm bewaard en bevat tevens nog veel interieurelementen uit de bouwperiode. Het integraal behoud en de herbestemming dienen als uitgangspunt te worden genomen bij de ontwikkeling van een toekomstscenario. Ter voorbereiding van een concrete herbestemming dient verder bouwhistorisch onderzoek uitgevoerd te worden.
Het huidige cultureel centrum Sint-Andriesplaats 24 komt grotendeels overeen met de historische site van ‘de pacht’, de historische stelplaats voor de diensten belast met de huisvuilophaling. Het hele complex werd opgenomen op de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed. Het gebouwencomplex, ingeplant tussen Sint-Andriesplaats en Prekersstraat, bestond oorspronkelijk hoofdzakelijk uit hangars en paardenstallen. Het complex kwam in meerdere fasen tot stand, de eerste door stadsbouwmeester Pieter Dens in 1875, de belangrijkste uitbreidingen door stadsingenieur Gustave Royers in 1884 en 1889. Van de historische bebouwing bleven volgende delen bewaard: de stal voor zieke paarden, de loods voor stoomtuigen en de grote hangar uit 1884, en een deel van één van de drie parallelle hangars uit 1889. Op de hoek van Sint-Andriesplaats en Korte Vlierstraat bevindt zich de in neo-Vlaamserenaissance-stijl opgetrokken directeurswoning van de reinigingsdienst, dit naar een ontwerp van stadsingenieur Gustave Royers uit 1885. Dit pand behield eveneens in belangrijke mate zijn oorspronkelijkheid. De historische valorisatie van de nog resterende gebouwen dient als uitgangspunt te worden genomen voor de herontwikkeling van de site. Ongelukkige verbouwingen uit een verder en een meer recent verleden dienen ongedaan gemaakt te worden. Verder bouwhistorisch en bouwfysisch onderzoek zal nodig zijn om de toekomstige ontwikkeling te beargumenteren. Het gebouw Prekersstraat 25 is niet opgenomen op de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed en heeft slechts een erg beperkte erfgoedwaarde. Er is daarom geen bezwaar voor de vervanging van dit gebouw door een nieuwbouwvolume.
Advies
De dienst monumentenzorg stelt vast dat de voorgestelde ruimtelijke herontwikkeling in belangrijke mate de historische gebouwen binnen het onderzoeksgebied vrijwaart en herwaardeert. Enkel voor het kantoorgedeelte van Sint-Andriesplaats 24, langsheen de straat, wordt uitgegaan van de mogelijkheid tot nieuwbouw, terwijl het de voorkeur geniet om hier het bestaand volume te behouden en mogelijk te verbouwen. De aanwezige afdaken vormen een intrinsiek belangrijk onderdeel van de historische site en dienen dus ook maximaal gevrijwaard te blijven. Gedeeltelijke omvorming tot een bouwvolume dient daarmee rekening te houden. Vanuit erfgoedzorg wordt de bevordering van de doorwaadbaarheid van de site als een positieve ontwikkeling gezien. Om dit mogelijk te maken zal het nodig zijn een stuk van de vleugel met paardenstallen te wijzigen of in te korten. De detaillering van deze ingreep dient zorgvuldig onderzocht te worden, waarbij maximaal het historisch volume gevrijwaard blijft. Algemeen gesproken is het wenselijk bij verdere concretisering bijkomend bouwhistorisch onderzoek uit te voeren, dat als basis kan dienen voor de beoordeling van concrete voorstellen voor ingrepen in de bestaande bebouwing.
Conclusie
De dienst monumentenzorg adviseert het voorliggend ontwikkelingsmodel gunstig mits rekening gehouden wordt met bovenstaande bemerkingen.
De districtsraad Antwerpen keurt eenparig het volgende besluit goed.
De districtsraad adviseert principieel gunstig over de algemene ruimtelijke uitgangspunten voor de herontwikkeling van de site Sint-Andriesplaats 22-25, Prekersstraat 25 en aanpalende groenzone en zoals in bijlage 2 gehecht aan dit besluit:
De districtsraad adviseert om met de buurt en de gebruikers van de site (de huidige en eventueel reeds gekende toekomstige gebruikers) tijdig een participatietraject op te zetten, zodanig dat er voor geregelde feedback naar de buurt en gebruikers kan gezorgd worden.