2020_CBS_02372 - De Grote Verbinding - Huisvesting arbeidskrachten. Studieopdracht - Goedkeuring

Artikel 56 §3, 4° van het Decreet Lokaal Bestuur van 22 december 2017 stelt dat het college van burgemeester en schepenen bevoegd is voor het voeren van de plaatsingsprocedure, de gunning en de uitvoering van overheidsopdrachten.

Werkzaamheden

(1) Een stedelijke werkgroep Huisvesting arbeidsmigranten met vertegenwoordigers van de diensten Sociale Dienstverlening/Wonen, Stadsontwikkeling/Ruimte, AG VESPA, Stadsontwikkeling/Omgeving voor verdere uitwerking van het kwaliteitslabel in overleg met de bedrijfseenheid Maatschappelijke Veiligheid en Ondernemen en Stadsmarketing/Werk en Sociale Economie werd opgericht om de opdrachten van het college in uitvoering te brengen. Binnen deze werkgroep werd de expertise op vlak van stadsontwikkeling, vergunningen, woonbeleid en handhaving en toezicht gebundeld.

(2) AG VESPA organiseerde een eerste uitwisselings- en informatiemoment in samenwerking met het Nederlandse Expertisecentrum Flexwonen en aansluitend een consultatieronde om informatie uit de markt met betrekking tot het bestaande en potientiële aanbod voor arbeidsmigranten te verzamelen in voorbereiding op een marktbevraging of –oproep. Deze consultatieronde leidde tot de conclusie dat de beleidswens om het verblijf van buitenlandse arbeiders te koppelen aan een versnelde uitbreiding van het betaalbaar woonaanbod beter gerealiseerd zal kunnen worden door de ontwikkeling en realisatie van een product op maat van de doelgroep gecombineerd met de handhaving op het gebruik van eengezinswoningen op de reguliere woningenmarkt door de doelgroep. Op 7 november 2019 nam de Taskforce Werken, Leren en Huisvesten kennis van de resultaten van de consultatieronde.

(3) Op 5 december 2019 vond een tweede workshop plaats in samenwerking met het Expertisecentrum Flexwonen met de leden van de stedelijke werkgroep uitgebreid met vertegenwoordigers van Lantis, Lokale Politie Antwerpen, Ondernemen en de dienst Stadsmarketing/loketwerking, de bedrijfseenheid Financiën en vertegenwoordigers van Wonen Vlaanderen met het oog op het uitwerken van de randvoorwaarden voor een product op maat van de doelgroep.  De Nederlandse ervaringen van het Expertisecentrum Flexwonen leren dat de kwaliteitscriteria van het "SNF-keurmerk" de minimale huisvestingshoeften van de doelgroep afdekken. Vanuit de Nederlandse aanpak leren we dat veel aandacht voor het (sociaal) beheer van groot belang is om het leefklimaat op een site en de goede relatie met de omgeving en buurt te behouden. Om het beheer effectief en economisch haalbaar te kunnen organiseren is het nodig om de huisvesting geclusterd aan te bieden.

(4) Lantis werd actief betrokken bij de werkzaamheden van de stedelijke werkgroep. Conform de verworven inzichten op de problematiek heeft Lantis in de bestektekst voor de Rechteroeverwerf perceel 3A een contractuele bepaling met betrekking tot de huisvesting van arbeidsmigranten opgenomen.  Zo dient het aangeboden verblijf in overeenstemming te zijn met de bepalingen betreffende de kwaliteitsnormen en de ruimtelijke ordening zoals deze worden omschreven in onder meer:

• de Vlaamse Wooncode;
• het Vlaamse logiesdecreet;
• de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (VCRO);
• de reglementering, besluiten en voorschriften van de lokale besturen.

En dient er dagelijks beheer georganiseerd te worden op een site waarbij minimaal het onthaal, de registratie en ondersteuning van de bewoners wordt voorzien. Tevens meldt Lantis in het bestek dat de mogelijkheid bestaat dat de regelgeving ter zake zal wijzigen.

(5) Op 9 januari 2020 nam de Taskforce Werken, Leren en Huisvesten kennis van de bevindingen van de stedelijke werkgroep. Zo is gesteld dat bij het uitwerken van enig regelgevend kader voor de geschetste problematiek, volgende uitgangspunten van belang zijn:

• het realiseren van een voldoende kwalitatief (woon)aanbod voor het huisvesten van arbeidsmigranten;
• via een geclusterd aanbod;
• waarbij een deugdelijk en efficiënt beheer van de huisvesting mogelijk is.

Studieopdracht: een multidisciplinair juridisch onderzoek

De principiële onderzoeksvraag betreft de vraag welke de meest optimale pistes kunnen zijn voor de uitwerking van een regelgevend kader voor de huisvesting van arbeidsmigranten. Hierbij rijst onder andere de vraag naar de stedenbouwkundige kwalificatie van dergelijke huisvesting.

In eerdere gesprekken met Wonen Vlaanderen en Toerisme Vlaanderen werd gesteld dat het huisvesten van buitenlandse arbeidskrachten binnen de hoofdfuncties Wonen en Verblijfsrecreatie kan worden gesitueerd. Onderzoek moet aantonen of (een aanpassing van) een (specifiek) regelgevend kader nodig is. Hierbij is de bevoegdheidsverdeling tussen de verschillende beleidsniveaus een aandachtspunt. Desgevallend kan een Vlaamse regeling worden uitgewerkt. In eerste instantie zal nagegaan worden in welke mate de huidige regelgeving de doelstellingen van stad Antwerpen inzake het huisvesten van arbeidsmigranten toelaat (fase 1). Desgevallend onderzoeken we hoe een lokaal beleid kan worden uitgewerkt specifiek voor de huisvesting van arbeidsmigranten (fase 2). In een volgende fase kan een regelgevend kader worden uitgewerkt (fase 3).

Het onderzoek naar een regelgevend kader dat het voeren van een beleid omtrent het huisvesten van arbeidsmigranten toelaat, bevindt zich op het kruispunt van het administratieve -en omgevingsrecht, regelgeving inzake woonkwaliteit en het sociaal recht.

Voor controle en beheer (met andere woorden de handhaving van het gewenste beleid) is het clusteren van deze verblijven cruciaal. Het omgevingsrecht kan hierbij sturend optreden. Onderzoek zal uitwijzen of aanpassingen ter zake noodzakelijk zijn op Vlaams of stedelijk niveau.

Zie bijlage: plan van aanpak opgemaakt door DLA Piper.

Stuurgroep met lokale en bovenlokale actoren

Gelet op het feit dat waarschijnlijk aanpassingen aan de Wooncode en/of de VCRO noodzakelijk of wenselijk zijn om het gewenste beleid te faciliteren, is de betrokkenheid van de bevoegde Vlaamse administraties bij het onderzoek vanaf fase 1, aan te bevelen. Verder is het voorstel om vanaf fase 2 de tussentijdse uitkomst van het onderzoek af te toetsen met enkele omliggende steden en gemeenten, Toerisme Vlaanderen en het Vlaams Departement Werk & Sociale Economie en met enkele ondernemingen.

Artikel 43 §4 van de wet van 17 juni 2016 inzake overheidsopdrachten bepaalt dat als een raamovereenkomst is gesloten met één enkele deelnemer, de erop gebaseerde opdrachten aan hem worden gegund volgens de in de raamovereenkomst gestelde voorwaarden.

In het Bestuursakkoord 2019-2024, zoals goedgekeurd door de gemeenteraad op 28 januari 2019 (jaarnummer 42), is de volgende paragraaf opgenomen:

De stad en BAM doen er alles aan om de grote nood aan arbeidskrachten voor de Grote Verbinding in te vullen met talent uit Antwerpen en de Antwerpse regio. (...) Samen met AG VESPA en de private sector voorzien we in kwalitatieve huisvesting van arbeiders, bedienden en projectleiders die de komende jaren aan de slag gaan in Antwerpen. We dragen op deze manier bij tot een grootschalige, versnelde renovatie en uitbreiding van het bestaand (sociaal en betaalbaar) woonaanbod in Antwerpen.

Deze bepaling in het bestuursakkoord met betrekking tot de huisvesting van arbeidsmigranten werd omgezet in een principebeslissing van het college genomen op 5 juli 2019 (5602).

Zo keurde het college een plan van aanpak goed dat is opgebouwd uit twee sporen - handhaving en aanbod – dat vervolgens in twee snelheden wordt uitgerold.

Tevens gaf het college opdracht:

• aan de Taskforce Werken-Leren en Huisvesten om de coördinatie en aansturing op te nemen van de tweesporenaanpak van de huisvesting voor arbeidskrachten met een handhavings- en een aanbodluik met inbegrip van de financiële en fiscale aspecten; en om de verdere uitwerking van het kwaliteitslabel met aandacht voor flankerende en faciliterende maatregelen op vlak van beheer en begeleiding (bijvoorbeeld afvalinzamelsystemen in Vlaanderen, taal, en dergelijke meer) op te volgen en te evalueren;
• aan de bedrijfseenheid Maatschappelijke Veiligheid om het handhavingsluik op 2 snelheden uit te werken;
• aan AG VESPA om het aanbodluik op 2 snelheden uit te werken en op korte termijn een marktverkenning uit te voeren in functie van de huisvesting van arbeiders voor de Oosterweelwerf in overleg met Lantis en voor andere mogelijke pilootprojecten;
• aan de diensten Sociale Dienstverlening/Wonen en Stadsontwikkeling/Omgeving voor verdere uitwerking van het kwaliteitslabel in overleg met de bedrijfseenheid Maatschappelijke Veiligheid en AG VESPA;
• aan Stadsontwikkeling/Omgeving om de 2-sporenaanpak te ondersteunen met betrekking tot en uitwerking van het juridisch-planologisch kader.
• aan Maatschappelijke Veiligheid om op korte termijn te zorgen voor de  uitwerking van de handhavingsaanpak met betrekking tot huisvesting van arbeiders voor de Oosterweelwerf in overleg met Lantis en voor andere mogelijke pilootprojecten.

Het college keurde op 15 juni 2018 de gunning goed van de raamovereenkomst GAC/2016/4240 - perceel 6 (Ruimtelijke ordening - stedenbouw) aan DLA Piper (jaarnummer 5645)

De kosten voor de eerste fase worden geraamd op 7.000,00 euro exclusief btw.

Voor de tweede fase worden de kosten op 11.000 euro exclusief btw geraamd. 

Voor het totaal van de opdracht (inclusief 3e fase) wordt 50.000,00 euro inclusief btw vastgelegd.