2020_CBS_01228 - Digipolis - Verkennen valorisatiepistes ACPaaS - Goedkeuring

Sinds de publieke voorstelling van CPaaS (ACPaaS maar dan zonder de Antwerpse accenten) op 24 oktober 2019 is de vraag naar het kunnen gebruiken van CPaaS zeer concreet geworden. Binnen de huidige juridische constructie van Digipolis is dergelijke samenwerking echter niet mogelijk. Om het platform toegankelijk te maken voor andere partijen is een alternatieve juridische context nodig.

Er zijn verschillende mogelijke vermarktingspistes waardoor ACPaaS als City Platform ter beschikking kan worden gesteld. Stuk voor stuk hebben elk van deze pistes aparte eigenschappen, die kunnen geëvalueerd worden als voor- dan wel nadeel. 

De grootste objectieve voordelen om een Vlaamse CPaaS op te zetten, zijn :

• Samenwerken als overheden is zowel voor kleine als grote entiteiten voordelig. Vanuit een kleine entiteit geredeneerd is dit interessant omdat grote investeringen gedeeld kunnen worden, vanuit een grote entiteit omdat het volume van afnemers vergroot, waardoor de vaste kosten per entiteit kleiner worden.
• Digipolis/stad Antwerpen kan een vergoeding krijgen om ACPaaS ter beschikking te stellen, dit kan een éénmalige vergoeding zijn, of een jaarlijkse licentie. Deze kan ook afhankelijk gemaakt worden van de graad van afname/hergebruik.
• Digipolis/stad Antwerpen zou zelf ook kunnen instappen en een CPaaS afnemen, waardoor potentieel ook kan bespaard worden op de run-projectkosten bij Digipolis.
• Digipolis/stad Antwerpen kan blijven fungeren als innovatielab i.s.m. startups en creatieve ondernemers, om (A)CPaaS te blijven verbeteren en state-of-the-art te houden.
• Niet alleen het platform, maar eventueel ook apps, kunnen op soortgelijke manier gedeeld worden, met behoud van de eigenheid van elke stad/gemeente door configuratie en personalisatie.  

Hieronder worden enkele van de potentiële pistes opgelijst:

1. CPaaS via Vlaamse Overheid (VO)

Digipolis/stad Antwerpen stelt ACPaaS ter beschikking aan de VO, waarbij VO optreedt als exploitatiezetel om een CPaaS ter beschikking te stellen aan andere steden en gemeenten. Digipolis blijft innovatiehub voor nieuwe engines/apps en eventuele uitbreidingen aan CPaaS. Digipolis zou in opdracht van de VO een regierol kunnen (blijven) opnemen. Een soortgelijk model werd reeds positief opgezet in het kader van Focus voor de lokale politie in samenwerking met de federale politie. Een mogelijke vergoeding om ACPaaS ter beschikking te stellen kan afgesproken worden met de VO, eenmalig of jaarlijks, alsook geleverde diensten aan de VO vanuit Antwerpen kunnen apart gefactureerd worden aan de VO. 

2. CPaaS via een andere publieke speler 

Digipolis/stad Antwerpen werkt samen met een andere publieke speler die optreedt als exploitatiezetel om een CPaaS ter beschikking te stellen aan andere steden en gemeenten. Indien deze publieke speler zelf een Intergemeentelijk Samenwerkingsverband (IGS) is, kan deze optreden als intermediair tussen haar leden en Digipolis/stad Antwerpen. Afspraken over beheer en return on investment kunnen opgenomen worden in het samenwerkingsakkoord. Misschien is dit wel de snelst mogelijk te realiseren piste.

3. CPaaS via een private speler 

Digipolis/stad Antwerpen stelt ACPaaS ter beschikking aan een private speler, waarbij deze optreedt als exploitatiezetel om een CPaaS ter beschikking te stellen aan andere steden en gemeenten. Digipolis/stad Antwerpen kan potentieel een (recurrente) licentie of zelfs aandeel in deze private speler verwerven, waardoor deze de CPaaS-architectuur kan blijven bewaken. Indien deze private speler reeds een bestaande leverancier is aan steden & gemeenten, vergemakkelijkt dit de roll-out of ter beschikkingstelling van CPaaS aan derden. Potentieel kan een RFI/RFP in de markt gezet worden om deze private speler te selecteren. Afhankelijk van de gekozen speler(s) kan een markt in Vlaanderen, België of Europa bediend worden. 

4. CPaaS via Digipolis/NewCo

CPaaS wordt, net zoals er vandaag reeds diensten worden geleverd aan verschillende verzelfstandigde entiteiten binnen de groep, ook aangeboden buiten de groep. Een aparte kostenfacturatie voor nieuwe afnemers is dan noodzakelijk, alsook een potentiele éénmalige of jaarlijkse licentiekost (instap) voor het hergebruik van ACPaaS als CPaaS. Om dit mogelijk te maken is een andere juridische constructie nodig. 

5. CPaaS via een Publiek Private Samenwerking (PPS)

CPaaS wordt aangeboden via een PPS, een nieuwe structuur waarbij digipolis-medewerkers samenwerken met één of meerdere private partners. Dit biedt een grotere verankering van de aanwezige kennis voor de stad Antwerpen, maar laat ook ruimte om de know-how van één of meerdere privé-partners in te zetten op terreinen waar Digipolis op vandaag geen of weinig ervaring heeft.  

6. CPaaS via Digipolis spin-off 

Digipolis verzelfstandigt een bestaand intern team. Deze nieuwe organisatie hergebruikt diensten bij Digipolis en biedt CPaaS aan aan derden. Hierdoor ontstaat een strikte(re) scheiding tussen dienstverlening aan Antwerpen versus overige dienstverlening (in vergelijking met optie 4). Potentieel kan Digipolis/stad Antwerpen een deel van de aandelen van deze spin-off verwerven, waardoor de initiële doelstellingen van de stad kunnen blijven nagestreefd worden. Potentieel kan ook de VO een participatie nemen om zo ook de juiste VO-accenten te kunnen leggen. Deze nieuwe organisatie kan gepositioneerd worden als IGS, VZW of BV/NV,..., elk met een eigen finaliteit. 

Digipolis is een opdrachthoudende vereniging, opgericht overeenkomstig het decreet houdende de intergemeentelijke samenwerking en heeft van haar leden, waaronder de steden en OCMW’s van Antwerpen en Gent, de bevoegdheid gekregen om in de telematica-behoeften te voorzien.

Digipolis heeft niet de bevoegdheid om op te treden voor andere steden en gemeenten of overheidsdiensten.

In het kader van een besparingsoefening in de vorige legislatuur diende Digipolis ook op zoek te gaan naar mogelijke optimalisaties om de noodzakelijke besparingen te concretiseren. Dit resulteerde in een radicaal andere manier van werken. Het afbouwen en vermijden van recurrente kosten leidde tot een rigoureuze open source policy en naar een software-architectuur die herbruikbaarheid, duurzaamheid en kostenbewustzijn hoog in het vaandel draagt. Een toekomstbestendige architectuur bestaande uit kleine, generieke en herbruikbare software-componenten (microservices) die met elkaar kunnen communiceren door verbindingen tussen die componenten (API’s).

Digipolis startte in 2015 met de bouw van het op microservices en API’s gebaseerde Antwerp City Platform as a Service (ACPaaS) in samenwerking met een pleiade aan start-ups. Inmiddels bestaat ACPaaS uit meer dan 70 componenten die intussen samen meer dan 700 keer worden hergebruikt in meer dan 100 toepassingen.  

In 2017 bestempelde Gartner ACPaaS als ‘world-leading’ op het vlak van innovatief en intelligent bestuur. De ACPaaS componenten en de microservices architectuur gebruiken de nieuwste technologieën en methodieken om een vernieuwende, functionele en performante dienstverlening te ondersteunen in dienst van de groep stad Antwerpen.

Onder impuls van het innovatieve karakter van de ACPaaS architectuur en ontwikkeling, werkt Digipolis sinds 2018 samen met het Vlaamse Agentschap Innoveren en Ondernemen (Vlaio) en V-ICT-OR om het ACPaaS platform naar een hoger niveau te tillen. Zo worden  de fundamenten van de Vlaamse Virtuele Gemeente (VlaVirGem) gelegd. Dit gebeurt via het Open City API (OCAPI) project binnen het Programma Innovatieve Overheidsopdrachten van Vlaio. Ondertussen heeft dit project geleid tot een ‘My-ACPaaS’ platform om delen van het originele platform naar een hoger niveau van zelfredzaamheid en functionaliteit te tillen, waardoor de oplevertermijn van softwareontwikkeling voor Antwerpse stadsdiensten kan worden ingekort.

Naast de oplevering van een verbeterde versie van het ACPaaS platform, werden binnen het OCAPI project verschillende experimenten gerealiseerd, onder andere om te onderzoeken of het platform kan evolueren naar een CPaaS, een City Platform as a Service met herbruikbare applicatietemplates en API's over besturen heen én met respect voor de eigenheid van elk bestuur. Deze experimenten waren mogelijk dankzij de technologische keuzes die werden gemaakt bij de start van de realisatie van het platform.

Tijdens de meetup van 24 oktober 2019, in samenwerking met Vlaio en V-ICT-OR,  werden verschillende demo’s/experimenten getoond en toegelicht. Na deze presentatie bleek een grote interesse van zowel andere steden en gemeenten als van Vlaamse overheidsdiensten om (componenten van) het platform ook te kunnen hergebruiken. Voor stad Antwerpen zou de eventuele ‘return on investment’ van dergelijke samenwerking rechtstreeks ten goede kunnen komen van de IT-projecttoelage voor nieuwe IT projecten.