2020_CBS_03949 - Omgevingsvergunning - OMV_2020018258. Manchesterlaan 1-3. District Antwerpen - Weigering

Conform artikel 15 van het Omgevingsvergunningsdecreet is het college van burgemeester en schepenen voor zijn ambtsgebied in eerste administratieve aanleg bevoegd voor volgende aanvragen van:

1.      de gemeentelijke projecten;

2.      andere gevallen dan deze waarvoor de Vlaamse regering of de deputatie bevoegd is.

Voorafgaand aan zijn beslissing neemt het college kennis van het verslag van de gemeentelijke omgevingsambtenaar.

Het verslag van de gemeentelijke omgevingsambtenaar luidt:

Adviezen

Externe adviezen

Interne adviezen

Toetsing regelgeving en beleidsrichtlijnen

Plannen van aanleg, ruimtelijke uitvoeringsplannen en verkavelingen

Het eigendom is gelegen binnen de omschrijving van het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan GRUP Afbakening grootstedelijk gebied Antwerpen, goedgekeurd op 19 juni 2009.

Het eigendom is gelegen in het gewestplan Antwerpen (Koninklijk Besluit van 3 oktober 1979 en latere wijzigingen). Het eigendom ligt, volgens dit van kracht zijnde gewestplan, in een woongebied. De woongebieden zijn bestemd voor wonen, alsmede voor handel, dienstverlening, ambacht en kleinbedrijf voor zover deze taken van bedrijf om redenen van goede ruimtelijke ordening niet in een daartoe aangewezen gebied moeten worden afgezonderd, voor groene ruimten, voor sociaal-culturele inrichtingen, voor openbare nutsvoorzieningen, voor toeristische voorzieningen, voor agrarische bedrijven. Deze bedrijven, voorzieningen en inrichtingen mogen echter maar worden toegestaan voor zover ze verenigbaar zijn met de onmiddellijke omgeving. (Artikel 5 van het Koninklijk Besluit van 28 december 1972 betreffende de inrichting en toepassing van de ontwerpgewestplannen en de gewestplannen.)

(Ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP) kan u raadplegen via www.antwerpen.be, zoek op ‘goedgekeurde BPA’s en RUP’s'. Het gewestplan kan u raadplegen via https://omgeving.vlaanderen.be/gewestplan.)

De aanvraag ligt niet in een verkaveling.

De aanvraag is in overeenstemming met de bepalingen van het gewestplan.

Gewestelijke stedenbouwkundige verordeningen

-          Hemelwater: het besluit van de Vlaamse regering van 5 juli 2013 houdende vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater (verder genoemd verordening hemelwater).
(De verordening hemelwater kan u raadplegen via https://omgeving.vlaanderen.be, ga naar Decreten en uitvoeringsbesluiten > Verordeningen > verordening hemelwater)
De verordening hemelwater is niet van toepassing op de aanvraag.

-          Toegankelijkheid: het besluit van de Vlaamse regering van 5 juni 2009 tot vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake toegankelijkheid (verder genoemd verordening toegankelijkheid).
(De verordening toegankelijkheid kan u raadplegen via https://omgeving.vlaanderen.be, ga naar Decreten en uitvoeringsbesluiten > Verordeningen > verordening toegankelijkheid)
De verordening toegankelijkheid is niet van toepassing op de aanvraag.
 

Algemene bouwverordeningen

-          Voetgangersverkeer: het besluit van de Vlaamse regering van 29 april 1997 houdende de vaststelling van algemene bouwverordeningen inzake wegen voor voetgangersverkeer (verder genoemd verordening voetgangersverkeer), en de omzendbrief RO/98/2 van 23 maart 1998 betreffende de algemene bouwverordening inzake wegen voor voetgangersverkeer.
(De verordening voetgangersverkeer kan u raadplegen via https://omgeving.vlaanderen.be, ga naar Decreten en uitvoeringsbesluiten > Verordeningen > verordening wegen voor voetgangersverkeer)
De verordening voetgangersverkeer is niet van toepassing op de aanvraag.
 

Gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen

-          Bouwcode: de gemeentelijke stedenbouwkundige verordening (verder genoemd bouwcode), definitief vastgesteld door de gemeenteraad in zitting van 28 april 2014 en goedgekeurd bij besluit van de deputatie van de provincie Antwerpen van 9 oktober 2014.
(De bouwcode kan u raadplegen via www.antwerpen.be, zoek op ‘regelgeving bouwen in Antwerpen’)
De aanvraag wijkt af van de bouwcode op volgende punten:

• Artikel 5 Cultuurhistorisch erfgoed: Voor gebouwen opgenomen in de inventaris  van bouwkundig erfgoed wordt de wijziging van de bestaande toestand onderworpen aan de wenselijkheid van behoud;
• Artikel 6 Harmonie en draagkracht: In een omgeving waar de bebouwing homogene kenmerken vertoont, moeten de te verbouwen gebouwen in harmonie zijn met de kenmerken van de omgeving;
• Artikel 11 Afwerken van gevels en materiaalgebruik: Bij het schilderen van een voorgevel dienen elementen die niet bedoeld waren om beschilderd te worden, onbeschilderd te blijven.

Sectorale regelgeving

-          MER-screening: de overheid die beslist over de ontvankelijkheid en volledigheid van de vergunningsaanvraag, beslist of er een project-MER moet worden opgesteld. De betrokken overheid doet dat op het ogenblik van de beslissing over de ontvankelijk- en volledigheid van de vergunningsaanvraag of, bij gebreke daaraan, binnen 90 dagen na de datum van ontvankelijk- en volledigheid.
Rekening houdend met de kenmerken van de aanvraag en zijn omgeving wordt geoordeeld dat de mogelijke milieueffecten van het project niet aanzienlijk zijn.

-          Watertoets: overeenkomstig artikel 1.3.1.1 van het decreet van 18 juli 2003 betreffende het integraal waterbeleid dient een vergunningsaanvraag onderworpen te worden aan de zogenaamde watertoets.
Het voorliggende project heeft een beperkte oppervlakte en ligt niet in een overstromingsgevoelig gebied, zodat in alle redelijkheid dient geoordeeld dat geen schadelijk effect wordt veroorzaakt.

-          Vlaamse Wooncode: het decreet van 15 juli 1997 houdende de Vlaamse Wooncode.
(De kwaliteitsnormen voor woningen, die in uitvoering van de Vlaamse Wooncode zijn opgemaakt, kan u raadplegen via www.wonenvlaanderen.be, zoek op ‘kwaliteitsbesluit’)
De aanvraag valt niet onder het toepassingsgebied van de Vlaamse Wooncode.

-          Rooilijndecreet: het decreet van 8 mei 2009 houdende vaststelling en realisatie van de rooilijnen
(Het Rooilijndecreet kan u raadplegen via https://omgeving.vlaanderen.be/, ga naar Decreten en uitvoeringsbesluiten > Decreet houdende vaststelling en realisatie van de rooilijnen)
Het Rooilijndecreet is niet van toepassing op de aanvraag.
 

Beleidsrichtlijnen in het kader van goede ruimtelijke ordening (overeenkomstig artikel 4.3.1, §2, 2° van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening)

-          BGO Wonen: de beleidsmatig gewenste ontwikkeling woninggrootte, woningmix en beschermen van eengezinswoningen (verder genoemd BGO Wonen), goedgekeurd door de gemeenteraad in zitting van 24 juni 2019.
(De BGO Wonen kan u raadplegen via www.antwerpen.be, zoek op ‘regelgeving bouwen in Antwerpen’)
De BGO Wonen is niet van toepassing op de aanvraag.

Omgevingstoets

Toetsing van de verenigbaarheid van het aangevraagde met de omgeving en de goede ruimtelijke ordening

Functionele inpasbaarheid

De aanvraag omvat geen functiewijziging en blijft functioneel verenigbaar met de omgeving.

Visueel-vormelijke elementen

Het gebouw situeert zich op de hoek van een bouwblok waarin hoofdzakelijk gebouwen voorkomen met metselwerk in een rode en roodbruine kleur. De bestaande situatie, waarbij rood metselwerk wordt afgewisseld met wit geschilderde betonnen elementen is in harmonie met omgeving. Het volledig wit schilderen van de voorgevel, wat het onderwerp vormt van de aanvraag, verstoort de relatie die het gebouw aangaat met zijn omgeving.

Cultuurhistorische aspecten

De aanvraag heeft betrekking op een pand dat deel uitmaakt van de sociale woonwijk Luchtbal, die is opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed. Conform artikel 5 §1 van de bouwcodestelt dat voor gebouwen met dergelijk statuut de wijziging van de bestaande toestand ervan, onderworpen wordt aan de wenselijkheid van het behoud. Het behoud van de elementen met culturele, historische en/of esthetische waarde primeert boven de andere voorschriften. Dit geldt zowel voor het exterieur, als het interieur.

Bovendien schrijft artikel 5§2 voor dat de beschrijvende nota van de bouwaanvraag voldoende informatie moet bevatten over het cultuurhistorisch profiel van de aanwezige elementen zodat de stedelijke dienst monumentenzorg deze kan afwegen. Deze informatie ontbreekt.

Omwille van de erfgoedwaarde van het pand is advies gevraagd aan de stedelijke dienst monumentenzorg:

“Het betreft een hoekpand gelegen in een grootschalige sociale woonwijk ten noorden van Antwerpen, gelegen tussen de Noorderlaan (westen), de vroegere kazerne S.B. Housmans (1937-38) in Havanastraat (noorden), de spoorlijn Antwerpen-Rotterdam (oosten) en de Groenendaallaan (zuiden). De wijk is genoemd naar een voormalig 19de-eeuws café (gesloopt in 1937) en werd hoofdzakelijk tussen 1924 en 1964 uitgebouwd door de Antwerpse Maatschappij voor Goedkope Huisvesting (Huisvesting Antwerpen) en Onze Woning. De belangrijkste fasen omvatten in het noorden de Tuinwijk De Darsen (1924-1939) naar ontwerp van Jos Smolderen, Jan Vanhoenacker, John Van Beurden, Pol Berger en Josef Louis Stynen, en in het zuidelijk gedeelte de Canadablokken (1937-1939) en de modernistische hoogbouwwijk Luchtbal (1954-1962) beiden naar ontwerp van Hugo Van Kuyck. De Luchtbal omvat ook een aantal scholen, heden nog één kerk en een aantal gemeenschapsvoorzieningen. De wijk is een van de zeldzame voorbeelden in België van de ‘modernistische stad’. Het schema volgt het model van de lineaire stad opgebouwd uit volledig uitgeruste wooneenheden die als ketens gestrekt liggen langs de autowegen, met een opeenvolging van spoor, industriezone, woonzone, handelsfuncties en autoweg. De stedenbouwkundigen van die tijd beschouwden de scheiding van functies als een voorwaarde voor een rationeel en gezond leven.

Het betreft een bakstenen hoekgebouw met een gepleisterde, afgeschuinde hoektravee. Het baksteenmetselwerk is in een smalle roodkleurige baksteen voorzien met dudokvoeg. Beide zijgevels hebben een uitspringende erker met afgeronde hoeken waarvan de zones tussen de raampartijen eveneens bepleisterd zijn. Op basis van oud fotomateriaal is het oorspronkelijk schrijnwerk nog zichtbaar, het schrijnwerk werd vervangen. Ook is op deze foto’s zichtbaar dat ter hoogte van de huidige kroonlijst in plaatmateriaal, nog baksteenmetselwerk aanwezig was waardoor het gebouw een correcte bekroning kende.

Het is niet duidelijk of er een vergunning werd verleend voor het wijzigen van het buitenschrijnwerk in de voorgevel en het plaatsen van een brede dakrand.

De erfgoedwaarde van de wijk zit hem in de locuswaarde, met name groepswoningbouw, in een stedenbouwkundig samenhangend geheel. De tuinwijk is opgericht volgens een vastgelegde structuur en de gebouwen vormen een harmonieuze eenheid omwille van hun uniforme opbouw en materiaalgebruik.  De locuswaarde van het erfgoedgeheel verwijst dus niet naar specifieke eigenschappen of kwaliteiten maar naar generieke structuren zoals de ‘footprint’ van het erfgoedgeheel, de bouwlijnen, de rooilijnen, de bouwvolumes, herhalingen en ruimtelijke relatie.

Cultuurhistorische afweging

Men wenst de voorgevel wit te schilderen. Kenmerkend voor het gebouw is het gecombineerd gevelparement bestaande uit pleister en baksteen. Hoewel de gevel sober is uitgewerkt en het schrijnwerk reeds gedeeltelijk werd vervangen, ondersteunt de woning nog steeds de uitstraling van de wijk. Ze draagt bij aan de architecturale context door haar vormgeving en materiaalgebruik en aan de stedenbouwkundige context door haar vorm, inplanting, homogeniteit of dynamiek in het straatbeeld en haar contextwaarde. Ze is waardevol als element van een geheel. Daarbij geldt de historiek van het geheel als motivering voor de waarde van de relicten die ertoe behoren. Hierdoor achten wij het niet wenselijk dat er een façade wordt geplaatst voor de oorspronkelijke gevel of dat de voorgevel geschilderd wordt. Op die manier wordt de uniformiteit van de wijk doorbroken en wordt er afbreuk gedaan aan de beeldwaarde van de gevel.”

Dit advies wordt vanuit stedenbouwkundig oogpunt bijgetreden. Het gebouw situeert zich op een belangrijke zichtlocatie langs de Noorderlaan. Het kan beschouwd worden als een uithangbord voor de achterliggende woonwijk van Luchtbal. Daarom is het des te belangrijker dat er zorgvuldig wordt omgegaan met de erfgoedwaarde van de gevel. De gevel dient zo intact mogelijk te blijven en waar mogelijk, o.a. de dakrand,  hersteld dient te worden naar het oorspronkelijke ontwerp. De voorgestelde wijzigingen voldoen niet aan deze voorwaarden waardoor geadviseerd wordt om de aanvraag te weigeren.

Advies aan het college

Advies over de stedenbouwkundige handelingen

Aan het college wordt voorgesteld om voor de stedenbouwkundige handelingen de omgevingsvergunning te weigeren, omwille van onverenigbaarheden met stedenbouwkundige voorschriften en een goede ruimtelijke ordening.

Het decreet van 25 april 2014 betreffende de omgevingsvergunning, het decreet houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid, de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, het decreet betreffende het integraal handelsvestigingsbeleid, het decreet betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu en hun uitvoeringsbesluiten zijn van toepassing.

Er zijn geen aanpalende eigenaars waarvan de scheidingsmuren met het project zouden worden opgericht, uitgebreid of afgebroken, die om hun standpunt gevraagd moesten worden.