2020_CBS_03407 - Via Sinjoor en Groenplaats - Ontwikkelingsvisie en doorstart ontwerp. Samenwerkingsovereenkomst. Ondertekening - Goedkeuring

Artikel 56 §3, 5° van het Decreet Lokaal Bestuur van 22 december 2017 bepaalt dat het college bevoegd is voor de vaststelling van de plaatsingsprocedure en de voorwaarden van overheidsopdrachten als het gaat om een opdracht die past binnen het begrip “dagelijks bestuur”.

Het gemeenteraadsbesluit van 24 juni 2019 (jaarnummer 458) omschrijft het begrip "dagelijks bestuur" zoals bepaald in het Decreet Lokaal Bestuur. Dat heeft voor gevolg dat het college bevoegd is om een overeenkomst te sluiten waarin één van de partijen wordt aangeduid om in naam van de andere partijen op te treden bij de gunning en de uitvoering van een overheidsopdracht overeenkomstig artikel 48 van de wet van 17 juni 2016 betreffende de overheidsopdrachten.

Ontwikkelingsvisie Via Sinjoor

Het traject tussen Centraal Station en Scheldekaaien is de Via Sinjoor. Het begrip is in oorsprong een marketingstrategie om bezoekers van het Centraal Station tot aan de Groenplaats te leiden, en wordt vandaag vertaald in een ruimtelijk ontwikkelingsproject. De Via Sinjoor is niet één route van station tot Schelde, maar een netwerk van straten en pleinen dat zich in het historisch binnenstedelijk weefsel situeert. De verschillende stadsuitbreidingen, historische gebouwen, culturele voorzieningen, musea, monumenten en commerciële voorzieningen geven invulling aan het traject en vormen één toeristisch en lokaal geheel.

Aandachtspunten met betrekking tot ruimtelijke veiligheid zullen meegenomen worden in de verdere ontwikkeling van de verschillende schakelprojecten van de Via Sinjoor.

De Via Sinjoor wordt gerealiseerd door schakelplekken en stadsprojecten. Schakelplekken zijn kwalitatieve pleinen en straten die de verschillende wijken/gehelen verbinden. Met stadsprojecten wordt ook op het omliggende weefsel gewerkt. Daarbij wordt ingezet op aangrenzende potenties met aandacht voor een mix aan functies, relaties tussen culturele en commerciële voorzieningen en de interactie met het openbaar domein.

Een aantal schakelplekken zijn reeds gerealiseerd, met name het Operaplein, de Oever en de Suikerrui-Grote Markt. Te realiseren schakelplekken waarvoor uitvoeringsbudget is opgenomen in de meerjarenplanning 2020- 2025 zijn:

1. Gedeeltelijke herinrichting van het Astridplein en architecturale verlichting van het Centraal Station (Stadsonwikkeling/Publieke Ruimte);
2. Heraanleg van de Quellinstraat en Van Ertbornstraat in kader van de optimalisering van het fietsnetwerk en het kruispunt met de De Keyserlei (district Antwerpen) en architecturale verlichting van het Operagebouw (Stadsontwikkeling/Publieke Ruimte);
3. Heraanleg van Wapper als verbinding met de theaterbuurt (Stadsontwikkeling/Publieke Ruimte) en heraanleg van de Schuttershofstraat (district Antwerpen);
4. Heraanleg van de Meirbrug en aantakkende straten (Huidevettersstraat, zuidelijk deel Sint-Katelijnevest, Eiermarkt, Schoenmarkt, ...) als schakelplek op de zuidelijke circulatieroute (Stadsontwikkeling/Publieke Ruimte en district Antwerpen)
5. Geïntegreerde heraanleg van onderbouw en pleinruimte van de Groenplaats (Stadsontwikkeling/Publieke Ruimte);  
6. Heraanleg van de centrale Scheldekaaien tussen Noorder- en Zuiderterras en realisatie van twee rotatieparkings (AG VESPA en Stadsontwikkeling/Mobiliteit).

Stratencluster Meirbrug

In de collegezitting van 18 november 2016 (jaarnummer 09493) worden de principes voor het toekomstig circuleren in de binnenstad vastgelegd. Voor gemotoriseerd verkeer wordt de keuze gemaakt om enkelrichting verkeer te voorzien in tegenwijzerzin, dus van Huidevettersstraat naar Kammenstraat. Hierdoor geldt voor de bereikbaarheid van de parkings het rechts in-uit principe. De ontsluiting van parking Meir aan de Eiermarkt wordt mee voorzien vanop de zuidelijke parkeerroute. Het noordelijk deel van de Nationalestraat en het zuidelijk deel van de Sint-Katelijnevest worden autovrij (met schrapping van bijhorende verkeerslichten). De route staduitwaarts loopt via de Lombardenvest en het voorplein van de Oudaantoren, zodat het zuidelijk deel van de Kammenstraat wordt ontzien.

De zuidelijke parkeerroute wordt gerealiseerd met een gemengde bedding voor het gemotoriseerd verkeer en de tram in tegenwijzerzin, uitgaande van onderstaande inrichtingsprincipes:

• Meer ruimte voor de voetganger door een gedeelde ruimte voor tram, auto en fiets;
• Optimaal fietscomfort door 1) in tegenwijzerzin een rijbaanbreedte te voorzien die is afgestemd op het passeren van tram en fiets naast elkaar, en 2) in wijzerzin een fietssuggestiezone te creëren tussen de vrij liggende trambaan en de bomenrij;
• Optimale tramdoorstroming door 1) een slimme lichtenregeling te voorzien aan de Komedieplaats met voorrang voor de tram vanuit de Lange Gasthuisstraat, 2) in een ruimer kader te bekijken of een tramhalte voorzien kan worden in de Huidevettersstraat in plaats van op Meirbrug, zodat een halterende tram de kans geeft aan het voorliggende verkeer om vrije baan te maken, en 3) een performante aanduiding van het parkeergeleidingssysteem te plaatsen ter hoogte van de Komedieplaats, zodat wagens een terugkeerbeweging kunnen maken naar het hoger wegennet wanneer de centrale parkings volzet zijn;
• Vereenvoudiging van de multimodale schakel op de Groenplaats door 1) de tramperrrons in het noordelijk deel van de Nationalestraat te voorzien, 2) taxihalteplaatsen te realiseren aanpalend aan de rijbaan op de Schoenmarkt, en 3) de bushalte en -buffer te herlocaliseren naar bv. de Groenkerkhofstraat;
• De tramkeerlus bevindt zich niet langer op de Groenplaats. Als alternatief wordt de tramwissel naar de Sint-Katelijnevest opnieuw in werking gesteld in functie van keren rond de Sint-Pietersvliet.

Bij de opmaak van het voorontwerp voor de stratencluster Meirbrug moeten tenminste volgende onderzoeksvragen verder uitgewerkt worden:

• Groenstructuur in relatie tot de Groenplaats en de Via Sinjoor;
• Materialisatie van de gedeelde ruimte voor voetgangers, fietsers, trams en gemotoriseerd verkeer met aandacht voor de leesbaarheid, eenheid, het comfort en de verkeersveiligheid;
• Wenselijkheid van enkel- of dubbelrichtingverkeer in het noordelijk deel van de Kammenstraat;
• Detailstudie van het traject en de halteplaatsen van het openbaar vervoer in een ruimer kader op basis van voorliggende principes en in samenwerking met De Lijn;
• Relocatie van maximaal het huidig aantal taxistandplaatsen in het projectgebied;
• Principes voor laden en lossen.

Groenplaats Onderbouw

In het schetsontwerp van NP-Bridging worden voorstellen gedaan voor de toegangen tot de ondergrondse parking en de premetro. De studie van de ondergrondse projectdelen behoort echter niet tot de opdracht van NP-Bridging. Het gaat om volgende elementen:

• Integratie van een fietsenstalling in de ondergrondse parking.
• Renovatie van premetrostation Groenplaats en de toegangen organiseren cfr. aanbevelingen brandveiligheid;
• Renovatie van de ondergrondse parking Groenplaats;
• Aanpassing van de riolering en haalbaarheidsstudie voor integratie van een hemelwaterbuffer;
• Randprogramma: publiek sanitair en technische ruimtes.

In de projectdefinitie 'Groenplaats Onderbouw' worden de uitgangspunten voor de pleinaanleg scherp gesteld op basis van vijf ambities voor de Groenplaats:

1. Superschakel tussen plein en onderbouw: het stallen van circa 1000 fietsen wordt gefaciliteerd in de ondergrondse parking met een noordelijke toegang op de locatie van de huidige te sluiten inrit voor wagens en een zuidelijke toegang naast de huidige te behouden in- en uitrit, de uitgangen van parking en premetro worden geherpositioneerd in functie van het maximaliseren van de open pleinruimte;
2. Klimaatbuffer met prioriteit voor bomen: de Groenplaats zal zijn naam opnieuw eer aandoen en vergroenen conform de ambitie uit het bestuursakkoord 2019-2024, het plein wordt maximaal ingezet om hittestress in het stadscentrum te verminderen;
3. Erfgoedpodium voor horeca, evenementen en toerisme: de Onze-Lieve-Vrouwekathedraal, de beschermde historische gevels en het Rubensstandbeeld zijn beeldbepalend voor de activiteiten op het plein, de huidige oppervlaktes voor evenementen en terrassen moeten gelijk blijven en ruimte voor de toeristentram blijft voorzien;
4. Smart City Groenplaats: op de Groenplaats wordt technologie maximaal ingezet om beleidsdoelstellingen te monitoren en/of realiseren zowel tijdens planfase, bouw als gebruik; 
5. Ruimtelijke veiligheid als overkoepelende insteek voor de onderbouw: de onderbouw wordt opgevat als een kwalitatief en uitnodigend verlengstuk van de pleinruimte met fietshellingen die geen drempel vormen, het optimaliseren van premetro en parking op vlak van toegankelijkheid en brandveiligheid, en een grondige actualisering van niveau -1 naar mobiliteits- en groenopgave anno 2020 (multimodaal en meervoudig ruimtegebruik).

Samenwerkingsovereenkomst

De studieopdracht Groenplaats Onderbouw wordt samen uitgeschreven met publieke partners De Lijn en water-link. De projectdefinitie en modelovereenkomst zijn in onderling overleg opgemaakt.  Afspraken tussen stad en district Antwerpen en de publieke partners zijn opgenomen in de samenwerkingsovereenkomst voor de studiefase.

Planning

Artikel 48 van de wet van 17 juni 2016 inzake overheidsopdrachten en bepaalde opdrachten voor werken, leveringen en diensten zegt dat in geval van een samengevoegde opdracht voor rekening van verschillende aanbestedende overheden en in voorkomend geval van privaatrechtelijke personen, de betrokken personen de overheid of entiteit aanduiden die in hun naam in de hoedanigheid van aanbestedende overheid zal optreden.

Op grond van artikel 138, 2° van het Koninklijk Besluit plaatsing overheidsopdrachten van 15 juli 2011 worden de op de raamovereenkomst met meerdere deelnemers gebaseerde opdrachten afzonderlijk gegund, door de deelnemers opnieuw in mededinging te stellen (minicompetitie).

In 2014 wordt de Open Oproep voor heraanleg van de Groenplaats uitgeschreven door de Vlaams bouwmeester
i.s.m. stad Antwerpen. Het samenwerkingsverband NP-Bridging Architecten & Ingenieurs, Arcadis, Atelier Veldwerk en Moritz & Simon Architectes wordt in 2015 aangeduid als laureaat. De opdracht omvat enkel het pleinontwerp en niet de ondergrondse ruimtes. (collegezitting van 22 mei 2015, jaarnummer 04291)

Na intensief stakeholderoverleg met partijen in gevel, ondergrond en omgeving (De Lijn, Indigo, Hilton, KBC, Postgebouw, Karel de Grote Hogeschool, horeca, kathedraal, Grand Bazar, …), wordt in 2016 de conceptnota voor heraanleg van de Groenplaats (inclusief schetsontwerp) goedgekeurd. (collegezitting van 16 december 2016, jaarnummer 11055) Parallel worden door het college de principes voor het toekomstig circuleren in de binnenstad goedgekeurd. (collegezitting van 18 november 2016, jaarnummer 09493)

Het schetsontwerp maakt duidelijk dat verdere afspraken met essentiële partners zoals De Lijn (in verband met de renovatie van de premetro) en Indigo (de exploitant van de ondergrondse parking) nodig zijn om de ambities voor het plein waar te kunnen maken. In 2017 wordt de opdracht van NP-Bridging uitgebreid met de Eiermarkt en de Beddenstraat. (collegezitting van 1 september 2017, jaarnummer 07592)

In 2018 wordt beslist om het project onder supervisie van de stadsbouwmeester ruimer te kaderen binnen de Via Sinjoor, de verbinding tussen Centraal Station en Schelde. De ontwikkelingsvisie voor de Via Sinjoor wordt uitgewerkt onder de bevoegdheid van de stadsbouwmeester en het kabinet ruimtelijke ordening. De ontwerpopdrachten van NP-Bridging worden on hold gezet. (collegezitting van 22 juni 2018, jaarnummer 05860).

Op 22 juni 2018 (jaarnummer 05860) keurt het college de aanpak voor opmaak van de ontwikkelingsstrategie voor realisatie van de Via Sinjoor en heraanleg van de Groenplaats en omgeving goed. Het college geeft opdracht aan de stadsbouwmeester voor uitwerking van de ontwikkelingsvisie Via Sinjoor met regelmatige terugkoppeling naar de politieke stuurgroep.

De bestelbonnen voor de vergoeding van de minicompetitie en het betalen van de erelonen zullen worden opgemaakt bij toewijzing van de opdracht.

Voor de studieopdrachten van NP-Bridging is budget voorzien op boekingsadres 5153000000/224/2LMS030101M01518/ 2SA020200.

Ingevolgde de opschorting van de studieopdrachten van de tijdelijke vereniging NP-Bridging moet de fase concept & schetsontwerp herwerkt worden, zowel wat betreft de opdracht Groenplaats als de opdracht Eiermarkt. Afspraken hieromtrent moeten nog gemaakt worden met NP-Bridging. De wedstrijdpremie van de studieopdracht Groenplaats Onderbouw wordt gedeeld door stad Antwerpen (50%) en De Lijn (50%). Met water-link geldt de algemene afspraak dat er geen bijdrage is in studiekosten wanneer de stad de rol opneemt van opdrachtgever. De studiekosten voor de opdracht Groenplaats Onderbouw zijn deels voor rekening van stad Antwerpen en deels voor rekening van De Lijn. Elke partij staat in voor de volledige ontwerpkosten ten gevolge van zijn/haar aandeel in de werken. Met water-link geldt de algemene afspraak dat er geen bijdrage is in studiekosten wanneer de stad de rol opneemt van opdrachtgever.