2020_MOT_00017 - Voorstel tot motie van raadsleden Ilse van Dienderen, Wouter Vanbesien, Nordine Saidi Mazarou: Naar meer bewonersparticipatie bij lokale energieprojecten

Het Antwerpse Klimaatplan 2030 is – zoals we vernemen – in volle opmaak.

Het Antwerpse college keurde afgelopen vrijdag de emissie-inventaris van broeikasgassen goed.

In globo haalt Antwerpen de afgesproken daling van -20% sinds 2005 zoals afgesproken in het kader van de Burgemeestersconvenant. Echter zoals we ook in het collegebesluit kunnen lezen, is het gros van de emissiedaling te wijten aan emissiereducties van de jaren 2005-2011, waarbij de vervanging van stookolie-installaties geleid hebben tot een serieuze daling in emissies.

Dat noopt de schepen tot volgende uitspraak: “De jongste cijfers tonen aan dat de gemakkelijke oplossingen zijn uitgewerkt en het laaghangend fruit geplukt.”

En inderdaad, de cijfers van het VITO (provincie in cijfers) tonen aan dat de uitstoot van broeikasgassen sinds 2011 met 1,3% stijgen (https://provincies.incijfers.be/jive/report/?id=rapport_klimaat&openinputs=true).

De gegevens van het stadsbestuur geven een stijging aan in 2017 t.o.v. 2016 met bijna 1%.

Het is duidelijk dat het laaghangend fruit geplukt is. De grote shift in uitstoot zat in de vervanging van stookolie door gas; maar daar is het potentieel bereikt.

Waar het potentieel nog lang niet bereikt is, zit in lokale energieproductie op basis van hernieuwbare energiebronnen.

Voor zonne-energie bv. Stelt het VITO rapport dat in Antwerpen nog maar 2,9% van het zonnepotentieel van de daken benut (op basis van gegevens van het Vlaamse Energie-agentschap).

Voor wind tekent zich een andere evolutie aan. De productie van windenergie (Vleemo) is in 2017 met 1.715% gestegen t.o.v. 2005 en meer dan verdubbeld t.o.v. 2016. Samen met zonne-energie, hernieuwbaar biogas, afval en stortgas vertegenwoordigen zij nu 10,5% van de totale elektriciteitsproductie in Antwerpen (volgens de scope van CoM). De ambitie van het burgemeestersconvenant is te groeien tot 13%.

Tijdens het volgende decennium zal echter blijvend moeten geïnvesteerd worden in installaties voor hernieuwbare energie: het zonnepotentieel moet beter benut worden en voor windenergie zit er de vervanging van de eerste generatie windmolens aan te komen evenals evoluties naar kleinere windmolens in meer stedelijk gebied.

Het is van belang dat de stad een kader vaststelt voor die toekomstige investeringen in hernieuwbare energie. Voor Groen moet dit een kader zijn waarbij iedere Antwerpenaar  de switch naar hernieuwbare energie als een positieve evolutie ondervindt. Wat we bedoelen is dat er winsten moeten zijn voor de lokale omgeving en de bewoners. De redenering is immers: zon en wind zijn van iedereen, niet enkel van de projectontwikkelaar en/of eigenaar van het perceel waarop de installatie voor de productie van energie staat. Het voorbeeld bij uitstek om dat te realiseren is via energiecoöperaties. In Antwerpen Zuid loopt op dit moment een project i.s.m. Woonhaven en met energiecoöperatie ZuidtrAnt. Het is het enige in zijn soort op grondgebied Antwerpen. Een spijtige zaak.

Echter willen we dat de stad verder bouwt op die ervaring door vast te leggen dat alle toekomstige energieprojecten bewonersparticipatie verplicht is.  We vangen hierbij meerdere vliegen in 1 klap:

• Groter draagvlak voor het plaatsen van deze installaties
• Minder risico op NIMBY, en dus grotere garantie om dergelijke projecten te verwezenlijken: investeerders hebben meer garantie van uitvoering
• De baten vloeien terug naar de bewoners; in Gent en Eeklo biedt het stadsbestuur de sociaal zwakkeren een aandeel in de energiecoöperatie aan, zodat ook deze de baten van de investering zien
• Snellere realisatie van de energieswitch.

Een voorbeeld van hoe het niet moet in de stad:

Engie/Umicore diende vorig jaar een vergunning in om vier windmolens te plaatsen op haar bedrijventerrein. In Hoboken en Hemiksem was hiertegen een protest van omwonenden. Ons inziens had participatie hier kunnen helpen: de bewoners rondom hadden veel vroeger in het proces betrokken moeten worden én hadden moeten kunnen deelnemen aan de opbrengst van het winstproject, via een energiecoöperatie.

In Nederland is een verplichte participatie van 50% voorzien:

“In het Klimaatakkoord is afgesproken dat er sprake moet zijn van “een evenwichtige eigendomsverdeling in een gebied waarbij gestreefd wordt naar 50 % eigendom van de productie van de lokale omgeving (burgers en bedrijven)."”

In de provincie Antwerpen passen al twee gemeenten dit principe toe: Kontich (met ZuidtrAnt) en Herentals. In de ganse provincie Oost-Vlaanderen is er een verplichte participatie sinds 2013. In Wallonië bestaat de regeling eveneens voor windprojecten sinds 2013.

In onze stad bestaat die regeling niet.

Ik lees verder in het persbericht van het college, uitspraak van schepen Meeuws:

 “Het is nu tijd voor robuuste en collectieve maatregelen. Ik heb er alle vertrouwen in dat we met alle Antwerpenaren succesvol kunnen verder bouwen aan een klimaatrobuuste en klimaatactieve stad.”

Vandaar onze motie.

Motie:

De gemeenteraad geeft het college de opdracht om bij nieuwe energieprojecten op Antwerps grondgebied energiecoöperaties een centrale rol te laten spelen. Belangrijk element daarbij is dat bewoners het recht krijgen om tot 50% te participeren.