2020_CBS_04809 - Openbaar domein. Project Spoorpark Draakplaats-Luitenant Naeyaertplein - Projectdefinitie - Goedkeuring

Met de collegebeslissing van 12 mei 2017 (jaarnummer 4463) werden de bevoegdheden van de districtscolleges gecoördineerd. Artikel 11 bepaalt dat het districtscollege bevoegd is voor lokale straten en pleinen.

In het gemeenteraadsbesluit van 29 mei 2017 (jaarnummer 305) werden de bovenlokale straten en pleinen vastgelegd. Ontwikkelingen (nieuw openbaar domein) en mobiliteit en verkeersmaatregelen blijven een bevoegdheid van het college.

Op 25 november 2019 (jaarnummer 652) keurde de gemeenteraad de beheersovereenkomst 2019-2024 tussen de stad Antwerpen en AG VESPA goed. Artikel 6 - 4.4 bepaalt dat AG VESPA publiek domein kan (laten) realiseren. De opdracht aan AG VESPA betreft het plaatsen en uitvoeren van de overheidsopdrachten in eigen naam en voor rekening van de stad Antwerpen. De beleidsbeslissing omtrent het realiseren van het publiek domein ligt bij de stad Antwerpen. De stad Antwerpen legt hierbij tevens het projectbudget vast.

Het projectgebied omvat zowel nieuw openbaar domein, op de terreinen van Infrabel, dat bevoegdheid is van het college, als lokaal openbaar domein, ter plaatse van Omheining Statie van Borgerhout en de ventwegen aan weerszijden van de Plantin en Moretuslei, dat bevoegdheid is van de districten.

AG VESPA maakt de projectdefinitie op voor het aanstellen van een ontwerpteam.

De herontwikkeling van het spoorpark tussen Draakplaats en Luitenant Naeyaertplein omvat verschillende onderdelen, op vlak van openbaar domein, infrastructuur en vastgoed aan de randen om het park te verankeren in haar omgeving

• Openbaar domein:
• park inclusief fiets- en voetgangersverbinding;
• plein aan station Antwerpen-Oost;
• publieke ruimte aan zwembad en sporthal.

• Infrastructuur:
• hergebruik bestaande helling Zuid (als deel van beschermd stadsgezicht) vanaf Draakplaats;
• lange termijnvisie voor nieuwe spoortunnel ter hoogte van station Antwerpen-Oost;
• hergebruik perron 1 en bedding voormalige sporen 1 en 2 van spoorbrug over Plantin en Moretuslei;
• nieuwe helling Noord binnen bestaand spoorlichaam tussen Plantin en Moretuslei en Luitenant Naeyaertplein.

• Vastgoed
• uitbreiding private tuinen Tweelingenstraat;
• herbestemming tramloods (als deel van beschermd stadsgezicht) en verbeteren van de interactie tussen de gesloten gevel en de naastgelegen publieke ruimte;
• herbestemming treinloods(en) en/of nieuwe bebouwing;
• herbestemming station Antwerpen-Oost en/of nieuwe bebouwing Plantin en Moretuslei Zuid;
• nieuwe ontwikkeling Plantin en Moretuslei Noord;
• reorganisatie sporthal en zwembad in functie van openwerken gesloten gevel en interactie naar publieke ruimte.

Het voorliggende schetsontwerp uit 2009 blijft het uitgangspunt, maar is te verfijnen en te actualiseren. De opdracht voor dit spoorpark zet in op twee eindproducten:

• een ontwerp publieke ruimte tot en met begeleiding van uitvoering van de onderdelen openbaar domein en infrastructuur;
• een stedenbouwkundig kader in schetsontwerp, inclusief het ontwerpend onderzoek naar de vastgoedonderdelen (volumestudies, programmascenario’s, faseringsvoorstellen, morfologisch en typologisch onderzoek).

In deze opdracht voor het spoorpark zijn zes werksporen met elkaar verweven, welke verder uitgewerkt worden in de projectdefinitie:

• het ontwerp van de publieke ruimte en het stedenbouwkundig kader, inclusief faseringsvoorstellen;
• de coördinatie van de opmeting en technische studies die parallel met het ontwerp verlopen;
• ontwerpend onderzoek ter ondersteuning van het ontwerpend onderhandelen door de opdrachtgever met Infrabel, Agentschap Wegen en Verkeer, bewoners en/of eigenaars Tweelingenstraat, erfgoeddiensten, …
• ontwerpend onderzoek ter ondersteuning van de programmastrategie door de opdrachtgever voor de (eventueel tijdelijke) invulling van het vastgoed;
• ontwerpend onderzoek ter ondersteuning van de financiële haalbaarheidsstudies op vlak van vastgoed door de opdrachtgever;
• het aanleveren van inhoud leveren voor de communicatie en participatie en de aanwezigheid bij publieksmomenten georganiseerd door de opdrachtgever.

Omwille van de complexiteit van de opdracht wordt een multidisciplinair ontwerpteam gezocht, bestaande uit volgende disciplines:

• publieke ruimte en landschap – als trekker voor het ontwerp publieke ruimte;
• ingenieurskunde – ter ondersteuning voor het ontwerp publieke ruimte;
• stedenbouw – als trekker voor het stedenbouwkundig kader;
• architectuur – ter ondersteuning van het stedenbouwkundig kader.

De randvoorwaardennota van Infrabel wordt verwacht tegen de zomer 2020. Voor de realisatie van de publieke ruimte van het spoorpark tussen Draakplaats en Luitenant Naeyaertplein wordt gestreefd naar eind 2024. Het project is dan ook gebonden aan een strakke planning en een ontwerpteam dient zo snel mogelijk aangesteld te worden.

Parallel aan het aanstellen van een ontwerper wordt een cultuurhistorisch onderzoek van het hele projectgebied gedaan. Dit cultuurhistorisch onderzoek zal de ontwerper, maar ook de opdrachtgever en de erfgoeddiensten inzicht verlenen in de bouwhistoriek en de waardenstelling op cultuurhistorisch vlak, als input naar het verdere ontwerpproces.

Het schetsontwerp uit 2009 is onder invloed van inspraak van de buurt bijgesteld in 2010. Voor het opstellen van de projectdefinitie is er geen inspraak georganiseerd. Bij de verdere uitwerking van het project wordt in de verschillende fases teruggekoppeld met de buurt. Dit zowel in het schetsontwerp, het voorontwerp als het definitief ontwerp. Na goedkeuring van de projectdefinitie wordt eveneens de buurt geïnformeerd over de volgende stappen.

Op 15 maart 2019 (jaarnummer 2233) en 26 april 2019 (jaarnummer 3647) keurde het college het voorstel goed om een aanvraag voor projectsubsidie stadsvernieuwing in te dienen voor het spoorpark tussen Draakplaats en Luitenant Naeyaertplein.

AG VESPA heeft een projectsubsidie van 2.146.809,00 euro verkregen van het Stadsvernieuwingsfonds voor de realisatie van dit deel van het spoorpark tussen de Draakplaats en het Luitenant Naeyaertplein.

Voor dit deel van het spoorpark werd reeds door het ontwerpteam de Smet-Vermeulen – Palmboom en van den Bout een schetsontwerp in 2009 neergelegd als uitloper van de conceptsubsidie Nieuw Zurenborg.

Het project werd in 2009 niet gerealiseerd omdat Infrabel toen nog geen intentie had om haar terreinen te verlaten. Vandaag werkt Infrabel wel concreet aan een verhuisoperatie waarbij alle spooractiviteiten in het projectgebied verplaatst worden. Daarmee komt de volledige zone tussen de Draakplaats en de Plantin en Moretuslei vrij voor ontwikkeling als onderdeel van het spoorpark. Infrabel bereidt daartoe een randvoorwaardennota voor tegen de zomer 2020.

AG VESPA is momenteel in onderhandeling met De Lijn over de aankoop van de stelplaats op de site Nieuw Zurenborg. Ook de aankoop van het dienstgebouw en de tramloods aan de Draakplaats langsheen het potentiële spoorpark zit mogelijks mee in het voorstel.

Aansluitend aan het projectgebied is een private ontwikkeling (Zurenborgpoort) in realisatie door projectontwikkelaar Antonissen Development Project (ADP). In het kader van de stedenbouwkundige ontwikkelingskosten (SOK) werd door de stad Antwerpen met de ontwikkelaar een overeenkomst gesloten waarvan de bepalingen mee opgenomen zijn in de afgeleverde omgevingsvergunning. ADP zal daarbij instaan voor een aantal investeringen in de omgeving waaronder 210.249,00 euro voor de heraanleg van het plein aan het station Antwerpen-Oost, dat binnen de projectcontour van het spoorpark tussen Draakplaats en Luitenant Naeyaertplein valt.

Het college heeft op 3 april 2020 (jaarnummer 3084), in overeenstemming met de beheersovereenkomst, de opdracht aan AG VESPA gegeven voor de begeleiding van een lijst van stadsprojecten, waaronder het project Spoorpark Draakplaats - Luitenant Naeyaertplein.

De projectdefinitie voor het spoorpark tussen Draakplaats en Luitenant Naeyaertplein werd voor advies voorgelegd aan de districtsraden Antwerpen en Borgerhout.

In het meerjarenplan 2020-2025 is een budget van 2.146.809,00 euro ingeschreven op 2WNS020201PA3715/5291630000/224.

Het project wordt gesubsidieerd door het Vlaamse Stadsvernieuwingsfonds, de subsidiefiche is SBT11100/5291630000/224/2WNS020201PA3715/2SA050610.