2020_GR_00521 - Omgevingsvergunning hogere overheid. Aanleg, wijziging, verplaatsing of opheffing van een gemeenteweg - OMV_2020034861. Districten Antwerpen en Merksem. Bredastraat, Noordkasteel-Oost, Noordkasteel-Zuid, Denderstraat, Slachthuislaan, Noordscheldeweg, Charles de Costerlaan en Vaartkaai ZN - Goedkeuring

De aanvraag werd onderworpen aan 1 openbaar onderzoek. 

Ingediende bezwaarschriften en petitielijsten 

Bespreking van de bezwaren met betrekking tot de aanleg, wijziging, verplaatsing of opheffing van een gemeenteweg

Er werden geen bezwaren ingediend met betrekking op de aanleg, wijziging, verplaatsing of opheffing van een gemeenteweg.

In het document 'GaG_informatie_ten_behoeve_van_de_gemeenteraadsbeslissing_aangaande_gemeentewegen_20200527' werden alle financiële gevolgen met betrekking tot het decreet op de gemeentewegen opgenomen.  

    1. Min- en meerwaarden

In deel 4. Bijlage: Verslag van de min- en meerwaarden van de landmeter-expert worden de min- en meerwaarden als gevolg van de gemeenteraadsbeslissing vastgelegd. In de overzichtstabel van de landmeter werd een totaal van alle min- en meerwaarden van alle eigenaars in het projectgebied opgenomen. Specifiek met betrekking tot de eigendommen van stad Antwerpen kan volgend overzicht worden gemaakt.

De dienst Financiën/Boekhouding/Algemene Boekhouding dient volgende aanpassingen door te voeren aan perceelsnummers en/of vastgoednummers, vastgoedklasse en bedrag volgens onderstaande tabel:

    2. Onderhoudsraming

De globale kostenraming van de jaarlijkse kosten voor onderhoud van de nieuwe wegenis werden opgenomen in het document 'GaG_informatie_ten_behoeve_van_de_gemeenteraadsbeslissing_aangaande_gemeentewegen_20200527'. 

De bedrijfseenheden Stadsontwikkeling en Stadsbeheer zullen volgende bedragen opnemen in de desbetreffende meerjarenplanning. 

Er werd bij de Vlaamse Regering of de gewestelijke omgevingsambtenaar een aanvraag voor een omgevingsvergunning ingediend. De aanvraag wordt behandeld volgens de gewone procedure van het Omgevingsvergunningendecreet. De gewestelijke omgevingsvergunningscommissie verzoekt het college of de gemeentelijke omgevingsambtenaar om:

• een openbaar onderzoek te houden;
• advies uit te brengen;
• het dossier aan de gemeenteraad voor te leggen voor beslissing over de aanleg, wijziging, verplaatsing of opheffing van een gemeenteweg. 

Omschrijving stedenbouwkundige handelingen 

Relevante voorgeschiedenis 

• Op 15 december 2000 keurde de Vlaamse regering het Masterplan voor Antwerpen goed. Dit Masterplan streeft 3 doelstellingen na, met name de bereikbaarheid van stad en haven garanderen, de leefbaarheid verbeteren en de verkeersveiligheid verhogen.
• Op 8 augustus 2003 werd de nv BAM, naamloze vennootschap naar publiek recht Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel, opgericht.
• Op 4 juni 2003 nam het college kennis van het kennisgevingsdossier van het planmilieueffectenrapport Masterplan Antwerpen (jaarnummer 5704). Op 25 juni 2003 bracht het college advies uit op dit kennisgevingsdossier (jaarnummer 6631).
• Op 16 september 2005 stelde de Vlaamse regering het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) "Oosterweelverbinding", voorlopig vast. Dit ontwerp-GRUP is een belangrijke stap in de uitvoering van het Masterplan Antwerpen. Het omvat het sluiten van de ring Rl aan de noordzijde van de stad Antwerpen ter hoogte van Oosterweel. De verbinding situeert zich vanaf Schijnpoort (viaduct Merksem) met aansluitingscomplex aan de Groenendaallaan, over het noorden van het Eilandje. Via een tunnelverbinding onder de Schelde (ter hoogte van Oosterweel) sluit ze aan op de Knoop Noord en Zuid op Linkeroever (voor verkeersuitwisseling met El7, E34 en Rl). Om de realisatie van de Oosterweelverbinding mogelijk te maken, dienen de bestemmingen volgens het geldende gewestplan gewijzigd te worden. Dit gebeurt door de opmaak van een gewestelijk RUP.
• Op 16 juni 2006 heeft de Vlaamse regering het GRUP ‘Oosterweelverbinding’ definitief vastgesteld.
• Op 23 oktober 2009 werd door het college van burgemeester en schepenen een ongunstig advies uitgebracht voor het aanleggen van de Oosterweelverbinding. (dossiernummer 20092512; jaarnummer collegezitting 15210)
• Op 30 maart 2010 besliste de Vlaamse regering over de principiële goedkeuring van het Masterplan 2020.
• Op 20 maart 2015 heeft de Vlaamse regering het GRUP ‘Oosterweelverbinding – wijziging’ definitief vastgesteld. De gewijzigde versie van het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Oosterweelverbinding werd op 16 april 2015 gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Het werd officieel van kracht op 30 april 2015.
• Op 29 april 2016 bracht het college van burgemeester en schepenen een advies uit op de project-MER voor de infrastructuurwerken Linkeroever. Op 7 juli 2016 werd de project-MER goedgekeurd door de dienst Milieueffectrapportagebeheer van het Departement Leefmilieu Natuur & Energie.
• Op 13 januari 2017 werd door het college van burgemeester en schepenen een voorwaardelijk gunstig advies uitgebracht voor het uitvoeren van infrastructuurwerken op Linkeroever. (deelproject van Oosterweelverbinding) (dossiernummer 20162260; jaarnummer collegezitting 2017_CBS_00371)
• Op 15 december 2017 werd door de hogere overheid een stedenbouwkundige vergunning afgeleverd voor het uitvoeren van infrastructuurwerken op Linkeroever. (deelproject van Oosterweelverbinding) (dossiernummer 20162260)
• Op 22 februari 2019 werd door de Vlaamse overheid een omgevingsvergunning afgeleverd voor plaatsen van tijdelijke werfinrichtingen en het tijdelijk beperkt inkokeren van 3 beken in het kader van de uitvoering van infrastructuurwerken Linkeroever – Zwijndrecht. (Oosterweelverbinding, dossiernummer 20162260) (dossiernummer OMV_2018100299)
• Op 10 januari 2020 werd door de Vlaamse overheid een omgevingsvergunning afgeleverd voor de uitvoering van infrastructuurwerken te Antwerpen-Linkeroever en Zwijndrecht. Deze werken hadden betrekking op het uitbreiden van een tijdelijk zuiveringsstation en aanleggen van een effluentenleiding. (dossiernummer OMV_2019077748) 

Vergunde/huidige toestand 

• wegeninfrastructuur rond Antwerpen;
• erfgoed: bescherming (ID: 10744) van Straatsburgdok als bouwkundig erfgoed. 

Gewenste toestand 

• rondgemaakte Antwerpse Ring (Oosterweelverbinding);
• nieuwe tunnel onder de Schelde (Scheldetunnel);
• vernieuwde snelwegen en heraangelegde knooppunten;
• verzonken Oosterweelknooppunt die de Scheldetunnel met de kanaaltunnels verbindt;
• kanaaltunnels die het Oosterweelknooppunt verbinden met de Ring;
• heraangelegde R1:
  • overkapt van het Albertkanaal tot de Luchtbal (Bergen op Zoomlaan aan Kerk van Jezus Christus van de heiligen der laatste dagen);
  • verdiept binnen een bermenlandschap van kerk tot Burgemeester Jozef Masurebrug;
• fietsbrug over het Albertkanaal;
• stedelijk plein aan het Sportpaleis boven overkapte Antwerpse Ring;
• heringerichte IJzerlaan;
• groen- recreatiezones;
• fietspaden en wandelwegen langsheen autowegen en door groenzones. 

Inhoud van de aanvraag 

De voorliggende aanvraag omvat de verdere uitbouw van de Oosterweelverbinding, omvattende:

• het bouwen van de ‘Scheldetunnel’ onder de Schelde en de aansluiting van deze tunnel op knoop ‘Sint-Anna Linkeroever (STLO):
  • de aanleg van de Scheldetunnel inclusief dienstbouwwerken en bijhorende polderconstructies en de verbinding van de tunnel met de knoop Sint-Anna Linkeroever;
  • de aanleg van een broekbos rond de tunnelmond op Linkeroever;
  • de verplaatsing en verhoging van de Scheldedijk op Linkeroever inclusief ontwikkeling buitendijks estuarien gebied;
  • de verbinding van Sint-Annabos met Rot/Middenvijver door de opbraak van de Charles de Costerlaan tussen de knoop Sint-Anna Linkeroever en het kruispunt met Halewijnlaan / A. Vermeylenlaan;
  • de realisatie van een functionele fietsverbinding tussen kruispunt Charles de Costerlaan x Halewijnlaan / A.Vermeylenlaan en het reeds vergunde fietspad over de R1 (de zogenaamde Bermbrug in kader van het project Infrastructuurwerken Linkeroever);
  • de plaatselijke heraanleg van de Scheldelaan met aansluiting op het Aansluitingscomplex ‘Oosterweelknoop’;
• de aanleg van de Oosterweelknoop (OWK):
  • de aanleg van het aansluitingscomplex / uitwisselingscomplex ‘Oosterweelknoop’ inclusief dienstbouwwerk en de bijhorende polderconstructies;
  • de verplaatsing en/of aanpassingen van de Oosterweelsteenweg, Scheldelaan en lokale wegen;
  • de aanleg van een rietmoeras aan de Sint-Jan-de-Doperkerk en een rietmoeras tussen de Oosterweelknoop, de Schelde en de vijvers van het Noordkasteel;
  • de aanleg van een publiek toegankelijke groene ruimte op het tunneldak;
  • de aanleg van een stedelijke ruimte tussen de S.A.M.G.A-gebouwen, de Hogere Zeevaartschool en de Royerssluis;
  • de aanleg van comfortabele en veilige fietspaden tussen de Scheldetunnel, Scheldelaan, Oosterweelsteenweg omgeving Noordkasteelbruggen, Royerssluis en jaagpad;
• de aanleg van de kanaalzonetunnel en de heraanleg van de R1 (KZR1):
  • de aanleg van de kanaalzonetunnels inclusief dienstbouwwerken en bijhorende polderconstructies: een tunnel tussen de Oosterweelknoop en de R1 ter hoogte van het aansluitingscomplex ‘Groenendaallaan’ en een tunnel tussen de Oosterweelknoop en de R1 ter hoogte van de noordelijke kop van het Lobroekdok;
  • de afbraak van het viaduct van Merksem en de heraanleg van de R1 verdiept ten opzichte van de omgeving tussen de aansluiting op de E34 / E313 en de Burgemeester Jozef Masurebrug (Merksem) met tunnels ter hoogte van het Sportpaleis, de kruising met het Albertkanaal en het aansluitingscomplex ‘Groenendaallaan’ inclusief bijhorende polderconstructies en dienstbouwwerken;
  • de verplaatsing en uitbreiding van het aansluitingscomplex ‘Schijnpoort’ inclusief de aanleg van een bijhorende verbindingsweg;
  • de herinrichting van de Schijnpoortweg tussen de kruispunten Schijnpoortweg - Noordersingel/Slachthuislaan en Schijnpoortweg - Bisschoppenhoflaan inclusief het kruispunt Schijnpoortweg - Bisschoppenhoflaan;
  • de heraanleg van het aansluitingscomplex ‘Groenendaallaan’ inclusief plaatselijke heraanleg van de Groenendaallaan;
  • de aanleg van een tijdelijke R1;
  • de aanleg van de kap Hof ter Lo;
  • de aanleg van een stedelijke publieke ruimte aan het Sportpaleis (R. Gregoirplein en kap Sportpaleis);
  • de aanleg van het Lobroekpark met bijhorende dienstbouwwerken;
  • de aanleg van het bermenlandschap R1 oost;
  • de aanleg van het bermenlandschap R1 noord;
  • de uitbreiding van het netwerk van fietspaden en wandelpaden;
• het uitvoeren van andere cultuurtechnische werken, zoals afwaterings- of bemalingswerken, drainagewerken, grondverbeteringswerken;
• het vellen van hoogstammige bomen alleenstaand, in groep- of lijnverband;
• het uitvoeren van reliëf- en vegetatiewijzigingen;
• het inrichten en gebruiken van werfzones voor tijdelijke stapeling van grond en/of werfmateriaal. 

Toelichting van de stad Antwerpen 

Het indienen van de omgevingsvergunningsaanvraag voor de Oosterweelverbinding wordt als een belangrijke stap vooruit beschouwd voor de bereikbaarheid en leefbaarheid van de Antwerpse regio. De Oosterweelverbinding maakt de Antwerpse Ring rond en realiseert de eerste fase van overkappingen. Op die manier wordt er gewerkt aan een betere mobiliteit voor Vlaanderen en Antwerpen, en maken we van de stad weer één geheel met meer groen en schonere lucht. 

Sinds de ondertekening van het Toekomstverbond in maart 2017, waarbij de overheid en de actiegroepen het geweer van schouder veranderden en de rechtbank wisselden voor de werkbank, zijn grote stappen vooruit gezet. De afgelopen jaren hebben de stad, de haven, de burgerbewegingen, Lantis en andere Vlaamse partners samen met intendant Alexander D’Hooghe intensief samen gewerkt aan de plannen voor de Oosterweelverbinding. De stad mocht daarbij getuige zijn van de grote verbeteringen die er werden doorgevoerd aan het ontwerp, zowel aan het snelwegontwerp en de uitwisselingscomplexen als aan de realisatie van eerste overkappingen en de doorkijk naar de volledige overkapping. 

Het indienen van deze omgevingsvergunningsaanvraag voor twee doelstellingen van het Toekomstverbond luidt daarmee een volgende fase in, met name die van realisatie en uitvoering van het sluiten van de Antwerpse ring en het bouwen van de eerste overkappingen en het aanleggen van de bijhorende ringparken. De stad Antwerpen is dan ook dankbaar voor de grote investeringen die Vlaanderen doet in deze nieuwe infrastructuur en de bijhorende landschappelijke inrichting om de leefbaarheid te vergroten. 

De andere doelstellingen van het Toekomstverbond (een noordelijke ring rond Antwerpen voor zwaar en doorgaand verkeer, investeringen in een ambitieuze modal split en een verdere samenwerking in een vervoersregio, met het routeplan 2030 als leidraad) zijn daarbij samensporend en intussen ook opgestart. Een aantal onderdelen vinden hun vertaling in voorliggende omgevingsvergunningsaanvraag, andere onderdelen moeten de komende maanden en jaren verder worden uitgewerkt. Het stadsbestuur zal dit blijven opvolgen en op de agenda plaatsen van de stedelijke meerjarenplanning, alsook op Vlaams niveau. Het minder-hinderpakket voor de lange werfperiode voor de bouw van de Oosterweelverbinding kan hier als katalysator werken. 

De voorbije jaren is onder leiding van de intendant hard gewerkt aan een gedragen Oosterweelverbinding (onderbouw) met daaraan gekoppeld een eerste fase van 18 leefbaarheidsprojecten. Daarnaast werd begin 2019, via een parallel ontwerptraject (de zogenaamde scrumsessies) onder leiding van de intendant, een gedragen oplossing uitgewerkt voor drie zones, namelijk de omgeving van de aansluitingscomplexen (ASC) Oosterweelknoop, Groenendaallaan en Schijnpoort. In dit ontwerp met maximale overkappingen, gaan leefbaarheid en bereikbaarheid hand in hand. Dit gedragen ontwerp werd voor ASC Oosterweelknoop en Groenendaallaan verwerkt in deze omgevingsvergunningsaanvraag. Het parallel ontwerptraject voor ASC Schijnpoort is lopende. Mogelijke verbeteringen in de omgeving Schijnpoort/Dam/Ten Eekhove volgend uit dit traject kunnen via eventuele latere omgevingsvergunningsaanvragen worden beoordeeld. 

De ontwerpen van de Ringparken (bovenbouw) zijn daarnaast een nog te doorlopen proces en de uitvoering ervan zal onderwerp zijn van mogelijke volgende vergunningsaanvragen. Opmerkingen op het totaalproject worden wel in overweging genomen op basis van de hoofdlijnen van het project. 

Daarom focust de stad Antwerpen binnen huidige aanvraag voornamelijk op het raakvlak tussen deze nieuwe infrastructuur (snelwegontwerp in opdracht van Vlaanderen als wegbeheerder) en de stad (het onderliggende wegennet, veelal met de stad als wegbeheerder). Uitgangspunt is een actieve, bereikbare en leefbare stad waarbij het verkeer op een veilige manier wordt afgewikkeld en de infrastructuur ruimtelijk zodanig wordt ingepast dat een leefbare kwalitatieve ringzone ontstaat. 

Kader 

De voorliggende omgevingsvergunningsaanvraag Oosterweelverbinding kadert in de ruimere visie van het Masterplan 2020 Antwerpen dat een globale aanpak van de Antwerpse mobiliteitsproblematiek beoogt. De doelstellingen van het Masterplan zijn het garanderen van de bereikbaarheid van stad en haven, het verhogen van de verkeersveiligheid en het herstellen van de leefbaarheid. 

Om dit te verwezenlijken besliste de Vlaamse Regering op 24 september 2010 om de Ring rond Antwerpen (R1) te sluiten met twee tunnels, één zinktunnel onder de Schelde en één cut & cover tunnel tussen de Oosterweelknoop en de bestaande Ring. De realisatie van de Oosterweelverbinding (afgekort OWV) wordt juridisch en planologisch mogelijk gemaakt door het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan ‘Oosterweelverbinding’ (2006) en ‘Oosterweelverbinding – wijziging’ (2015). Voorliggend project sluit aan op het reeds vergunde project “Infrastructuurwerken Linkeroever”. 

Op 15 maart 2017 werd het Toekomstverbond gesloten, het akkoord tussen de Vlaamse overheid, de stad Antwerpen, het Havenbedrijf Antwerpen en de burgerbewegingen rond de gezamenlijke doelstelling om de mobiliteit en de leefbaarheid in de Antwerpse regio te verbeteren. Na het sluiten van het Toekomstverbond werd er met alle stakeholders verder ontworpen aan de voorkeursvariant (ring voor de stad + overkapping) voor de Oosterweelverbinding. In het kader van deze opdracht werd door de intendant een ambitienota opgemaakt en werden ontwerpteams aangesteld die voor het hun toegewezen deelgebied een aantal concrete leefbaarheidsprojecten voor de zones rond de R1 uitwerkten. In juni 2018 maakte de Vlaamse Regering een selectie uit de 31 voorstellen. De 18 in juni 2018 geselecteerde leefbaarheidsprojecten werden gegroepeerd tot 8 projectclusters (waarvan 7 Ringparken en de Scheldebrug) en 4 studies. 

Projectclusters 1 tot en met 4 en 8 (Ringpark Noordkasteel, Ringpark Groenendaal, Ringpark Lobroekdok, Ringpark Het Schijn en Ringpark West) zijn onlosmakelijk verbonden met het project Oosterweelverbinding. Deze projectclusters bevatten een aantal eerste overkappingen en bestaan uit het infrastructuurontwerp of de onderbouw en het landschapsontwerp of de bovenbouw. Voor het gedeelte onderbouw is Lantis ontwerper en aanbestedende partij. Voor het gedeelte bovenbouw is de stad Antwerpen de aanbestedende overheid. Het gedeelte onderbouw maakt deel uit van deze omgevingsvergunningsaanvraag. Wat betreft de bovenbouw is in deze omgevingsvergunningsaanvraag ook reeds door Lantis een eerste voorstel voor invulling opgenomen. 

Voor de projectclusters 1 tot en met 4 vond dit voorjaar een minicompetitie tussen de vooraf geselecteerde studieteams uit Ontwerpen over de ring. In de zomer van 2020 worden de opdrachten, voor deze vier Ringparken, om het conceptontwerp uit de vorige fase verder uit te werken tot een gedetailleerd landschapsontwerp, gegund. Vanaf september zullen de studieteams starten met de opmaak van een voorontwerp voor de Ringparken. In hun opdracht zit een gedeelte ‘ontwerpend onderhandelen’ waarin de studieteams suggesties aan Lantis kunnen doen voor elementen van de onderbouw die een impact zouden kunnen hebben op de ruimtelijke kwaliteit van de bovenbouw. Indien dit wijzigingen aan het huidige ontwerp noodzaakt, zal hiervoor een nieuwe aanvraag tot omgevingsvergunning worden ingediend. 

Op 13 maart 2020 bevestigde de Vlaamse Regering, in het kader van de Oosterweelverbinding, het engagement om de plannen voor de onderbouw (Oosterweelverbinding) en de plannen voor de bovenbouw (leefbaarheidsprojecten) op elkaar af te stemmen. Ze bevestigde tevens haar engagement in het Toekomstverbond voor bereikbaarheid en leefbaarheid. 

Projectclusters 5, 6 en 7 (Ringpark Groene Vesten, Ringpark Zuid en de Scheldebrug) zijn gelegen buiten het projectgebied van de Oosterweelverbinding en bijgevolg niet inbegrepen in huidige aanvraag tot omgevingsvergunning. Opmerkingen en bezwaren met betrekking tot deze clusters zullen binnen huidige aanvraag enkel geëvalueerd worden in zoverre ze betrekking hebben op het totaalproject. 

Voorliggende omgevingsvergunningsaanvraag omvat in hoofdzaak de ontworpen toestand en de grotere ingrepen die enkel nodig zijn tijdens de uitvoeringsfase van het project. Mogelijke latere omgevingsvergunningsaanvragen hieromtrent zullen de toepasselijke procedure volgen. Gezien de omvang, complexiteit en techniciteit van het project enerzijds, en het gegeven dat de werfinrichting nog niet is gekend anderzijds, is het opdelen van het project in verschillende deelprojecten of omgevingsvergunningsaanvragen redelijk verantwoord. Opmerkingen en bezwaren met betrekking tot de vergunningsplichtige ingrepen tijdens de uitvoeringsfase zullen binnen huidige aanvraag enkel geëvalueerd worden in zoverre ze betrekking hebben op het totaalproject. 

Het project 

De Oosterweelverbinding vervolledigt de Antwerpse Ring (R1) door middel van tunnels. Het project omvat een nieuwe Scheldetunnel die de aansluiting maakt met de Infrastructuurwerken Linkeroever, een nieuw op- en afrittencomplex (aansluitingscomplex) op Rechteroever ter hoogte van het voormalige dorp Oosterweel (de Oosterweelknoop) en twee tunnelverbindingen tussen dit nieuwe aansluitingscomplex en de R1. Deze tunnels sluiten aan op de R1 ter hoogte van het aansluitingscomplex Groenendaallaan en van de noordelijke kop van het Lobroekdok. Het project omvat tevens de vernieuwing van de R1 tussen de aansluiting met E34/E313 en de Burgemeester Jozef Masurebrug in Merksem. Het viaduct van Merksem wordt afgebroken en de autosnelweg zal er verdiept worden aangelegd. Ter hoogte van Hof Ter Lo, Schijnpoort, de noordelijke kop van het Lobroekdok en de omgeving Groenendaallaan wordt de Ring overkapt. De kruising met het Albertkanaal is eveneens voorzien als een tunnel. 

Deze werken vormen een verbetering ten opzichte van de bestaande toestand op vlak van mobiliteit en leefbaarheid: 

• betere bereikbaarheid van de stad en omgeving door de toevoeging van een derde Scheldekruising op het niveau van de snelweg;
• verbeterde doorstroming en verkeersveiligheid door de herinrichting van de aansluiting met de E313;
• de koppeling van het lokale wegennet aan het hoofdwegennet wordt geoptimaliseerd door de herinrichting van de verschillende aansluitingscomplexen;
• bestaande fietsinfrastructuur wordt verbeterd en het netwerk van langzaam verkeerspaden wordt fors uitgebreid met onder meer een fietspad in de nieuwe tunnel onder de Schelde en een verlenging van het Ringfietspad van Schijnpoort tot de Burgemeester Jozef Masurebrug;
• geluidsoverlast wordt beperkt door de aanleg van afschermende maatregelen (zoals bermen en schermen) en het vervangen van het viaduct van Merksem door een verdiepte aanleg van de snelweg;
• realisatie van nieuwe publiek toegankelijke groene ruimten met ruimte voor natuur en recreatie. 

De project-MER 

Het project-MER Oosterweel onderzoekt de milieu-impact van verschillende varianten van de Oosterweelverbinding. Dit project-MER is een verplichte procedurele stap voor de aanvraag van de omgevingsvergunning voor de Oosterweelverbinding. 

Het milieueffectenrapport (project-MER) voor de Oosterweelwerken op Rechteroever is door het team MER van het departement Omgeving op 18 december 2019 goedgekeurd, voorafgaand aan het indienen van onderhavige omgevingsvergunningsaanvraag. Het project-MER werd dus tijdens de opmaakprocedure ook onderworpen aan inspraak. Daarbij konden derden hun opmerkingen uiten over het basisalternatief en alle uitvoeringsalternatieven. Een combinatie van verschillende alternatieven hebben uiteindelijk geleid tot een “geoptimaliseerd voorkeursontwerp”, waarvoor een effectenbeoordeling werd opgemaakt. 

Er rust op de vergunningverlenende overheid de verplichting om in de vergunningsbeslissing te motiveren hoe er rekening wordt gehouden met het project-MER en de opmerkingen/commentaren die over het project-MER werden uitgebracht (artikel 4.1.7, lid 1 decreet houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid (hierna: DABM)), met in begrip van de keuzes voor een bepaald alternatief of een voorgenomen actie, de aanvaardbaarheid van de mogelijke gevolgen voor mens en milieu en de in het project-MER voorgestelde maatregelen (artikel 4.1.7, lid 2 DABM).

Gemeentewegen onderhavig aan artikel 31 OVD 

1. Projectonderdeel Scheldetunnel en aansluiting Linkeroever:
   • Charles de Costerlaan inclusief aansluitingen op August Vermeylenlaan, Halewijnlaan en Gloriantlaan: gedeeltelijke opheffing, gedeeltelijke verplaatsing en wijziging;
   • Noordscheldeweg: gedeeltelijke opheffing;
2. Projectonderdeel Oosterweelknoop:
   • Noordkasteel-Oost:opheffing;
   • Noordkasteel-Zuid: opheffing;
3. Projectonderdeel Kanaalzone en R1:
   • Bredastraat inclusief aansluiting op Asiadok-Oostkaai en Steenborgerweert: wijziging;
   • Denderstraat inclusief aansluiting Slachthuislaan (zijtak aan noordelijke kop Lobroekdok): opheffing;
   • Slachthuislaan (zijtak zuidelijke kop Lobroekdok): gedeeltelijke opheffing;
   • Vaartkaai: wijziging.

Adviezen met betrekking tot de aanleg, wijziging, verplaatsing of opheffing van een gemeenteweg 

Externe adviezen 

Interne adviezen

Toetsing regelgeving en beleidsrichtlijnen met betrekking tot de aanleg, wijziging, verplaatsing of opheffing van een gemeenteweg

Algemene bouwverordeningen

Voetgangersverkeer: het besluit van de Vlaamse regering van 29 april 1997 houdende de vaststelling van algemene bouwverordeningen inzake wegen voor voetgangersverkeer (verder genoemd verordening voetgangersverkeer), en de omzendbrief RO/98/2 van 23 maart 1998 betreffende de algemene bouwverordening inzake wegen voor voetgangersverkeer.
(De verordening voetgangersverkeer kan u raadplegen via https://omgeving.vlaanderen.be, ga naar Decreten en uitvoeringsbesluiten > Verordeningen > verordening wegen voor voetgangersverkeer)
De aanvraag is in overeenstemming met de bepalingen van de verordening voetgangersverkeer.

Toetsing aan de doelstellingen en principes van het gemeentewegendecreet 

De aanleg, wijziging, verplaatsing of opheffing van de gemeentewegen vervat in deze aanvraag, maakt deel uit van een groter project, namelijk de Oosterweelverbinding. Enkele gemeentewegen worden aangepast in functie van de realisatie van de Oosterweelverbinding. 

De aanvraag bevat volgende rooilijnplannen (RP) en grafische plannen tot opheffing van een gemeenteweg (GP):

• GAG_CDCparallelwegenA_RP-20200527;
• GAG_CDCparallelwegenB_RP-20200527;
• GAG_Noordscheldeweg_GP;
• GAG_NoordkasteelOost_GP;
• GAG_NoordkasteelZuid_GP;
• GAG_Bredastraat_RP-20200527;
• GAG_Denderstraat_GP;
• GAG_SlachthuislaanZijtak_GP-20200527;
• GAG_Vaartkaai_RP-20200527. 

Voor een gedetailleerde beschrijving van de aan te leggen, te wijzigen, te verplaatsen of op te heffen gemeentewegen wordt verwezen naar de nota, door de aanvrager gevoegd bij het aanvraagdossier ‘GaG_informatie_ten_behoeve_van_de_gemeenteraadsbeslissing_aangaande_gemeentewegen_20200527’ en als bijlage gevoegd bij dit besluit. 

Het indienen van de omgevingsvergunningsaanvraag voor de Oosterweelverbinding wordt als een belangrijke stap vooruit beschouwd voor de bereikbaarheid en leefbaarheid van de Antwerpse regio. De Oosterweelverbinding maakt de Antwerpse Ring rond en realiseert de eerste fase van overkappingen. Op die manier wordt er gewerkt aan een betere mobiliteit voor Vlaanderen en Antwerpen, en maken we van de stad weer één geheel met meer groen en schonere lucht. Uitgangspunt is een actieve, bereikbare en leefbare stad waarbij het verkeer op een veilige manier wordt afgewikkeld en de infrastructuur ruimtelijk zodanig wordt ingepast dat een leefbare kwalitatieve ringzone ontstaat. 

De voorliggende omgevingsvergunningsaanvraag Oosterweelverbinding kadert op haar beurt in de ruimere visie van het Masterplan 2020 Antwerpen dat een globale aanpak van de Antwerpse mobiliteitsproblematiek beoogt. De doelstellingen van het Masterplan zijn het garanderen van de bereikbaarheid van stad en haven, het verhogen van de verkeersveiligheid en het herstellen van de leefbaarheid. Voorliggend project sluit aan op het reeds vergunde project “Infrastructuurwerken Linkeroever”. 

De werken vormen een verbetering ten opzichte van de bestaande toestand op vlak van mobiliteit en leefbaarheid:

• betere bereikbaarheid van de stad en omgeving door de toevoeging van een derde Scheldekruising op het niveau van de snelweg;
• verbeterde doorstroming en verkeersveiligheid door de herinrichting van de aansluiting met de E313;
• de koppeling van het lokale wegennet aan het hoofdwegennet wordt geoptimaliseerd door de herinrichting van de verschillende aansluitingscomplexen;
• bestaande fietsinfrastructuur wordt verbeterd en het netwerk van langzaam verkeerspaden wordt fors uitgebreid met onder meer een fietspad in de nieuwe tunnel onder de Schelde en een verlenging van het Ringfietspad van Schijnpoort tot de Burgemeester Jozef Masurebrug;
• geluidsoverlast wordt beperkt door de aanleg van afschermende maatregelen (zoals bermen en schermen) en het vervangen van het viaduct van Merksem door een verdiepte aanleg van de snelweg;
• realisatie van nieuwe publiek toegankelijke groene ruimten met ruimte voor natuur en recreatie. 

Het belang van de Oosterweelverbinding verantwoordt de aanpassing van de gemeentewegen die aan bod komen in dit besluit. Enkele algemene richtlijnen en ambities worden hieronder per thema toegelicht en resulteren in een aantal voorwaarden die opgelegd zullen worden.

Wegontwerp, mobiliteit en (verkeers)veiligheid

Maximaliseren comfort en (sociale) veiligheid voor fietsers

De nadruk ligt op het verbeteren van het comfort en de veiligheid (zowel sociale veiligheid als verkeersveiligheid) van de fietsers. In functie van de modal shift is één van de hoofddoelstellingen immers om verplaatsingen met de fiets zo veel mogelijk te stimuleren, zowel binnen de stad, als van en naar de stad, als het woon-werkverkeer naar de haven.

Volgende algemene richtlijnen en ambities worden hiervoor geformuleerd:

De fietspaden moeten waar het mogelijk is:

• voldoende breed zijn, waarbij wordt verwezen naar het toepasselijke vademecum en draaiboek openbaar domein;
• obstakelvrij zijn (vrij van bomen, paaltjes, enz.);
• sociaal veilig zijn, dit houdt in dat ze voldoende verlicht zijn en dat er een brede bufferstrook met voldoende zicht op de omgeving net naast het fietspad is;
• van camerabewaking voorzien op locaties waar geen veilige alternatieven beschikbaar zijn;
• op gelijke hoogte worden uitgevoerd met naastliggende verharding van voetpaden en schrikstroken, om valpartijen te vermijden en de voorziene breedte optimaal te benutten;
• van veilige oversteekplaatsen worden voorzien, conform de geldende vademecums en andere richtlijnen;
• vlot en veilig op omliggende fietspaden en functies aansluiten, conform de geldende vademecums en andere richtlijnen;
• een vlotte fietsbeweging toelaten op de hoofdroute, door het verruimen van bochtstralen en het vermijden van knikken;
• van fietsmarkeringen, volgens de op dat moment geldende richtlijnen van de stad, worden voorzien om dubbelrichtingsfietspaden en de voorrangsregeling aan te duiden.

Volgende voorwaarden worden geformuleerd:

• het fietspad in de Charles de Costerlaan (deelzone 1 en 2):
  
  • in functie van het fietscomfort dienen de amfibieëntunnels in het fietspad zo te worden dat het bovenvlak van de tunnel op hetzelfde niveau zit als het asfalt;
  • de wildroosters in het fietspad dienen goed befietsbaar te zijn (uitvoering met platte openstaande latten die op maximum 5cm van mekaar staan).

Maximaliseren comfort en (sociale) veiligheid voor voetgangers

Ook voor voetgangers zijn veilige en comfortabele voetpaden, oversteken en aansluitingen met bestaande wandelpaden en functies van belang. Hiervoor worden dezelfde algemene richtlijnen ambities toegepast op infrastructuur voor voetgangers. Ook hiervoor wordt verwezen naar de van toepassing zijnde draaiboeken (openbaar domein) en het vademecum. 

Maximaliseren comfort en (sociale) veiligheid voor gebruikers van het openbaar vervoer 

Volgende algemene richtlijnen en ambities worden geformuleerd om de kansen voor openbaar vervoer te maximaliseren: 

• de bedding van alle trambanen dient maximaal groen ingericht te worden;
• de inrichting en detaillering van de bus en tramhaltes dient conform te zijn met het draaiboek openbaar domein van de stad Antwerpen.

Materialisatie 

Wat betreft de materialisatie van fietspaden, voetpaden en de ontsluiting voor gemotoriseerd verkeer worden volgende voorwaarden opgesomd: 

• het meubilair dient conform de straatmeubilaris van de stad Antwerpen te zijn;
• voor de stadswegenis zijn enkel bestratingsmaterialen uit het standaard materialenpalet van de stad Antwerpen toegestaan;
• het voetpad aansluitend op het fietspad langs de Vaartkaai (deelzone 11) moet aangelegd worden in betonstraatstenen 22x22. 

Landschapsontwerp en inpasbaarheid 

Minimaliseren verharding en maximalisering vergroening 

Voor het maximaal behoud van groen en het minimaliseren van verharding worden volgende algemene richtlijnen en ambities geformuleerd: 

• er dient maximaal gebruik gemaakt te worden van verhardingen die waterdoorlatend zijn;
• het aantal verharde parkeerplaatsen aan dienstbouwwerken moet tot een minimum beperkt worden;
• de verharde ruimte voorzien voor interventiediensten moet beperkt worden tot het minimum;
• er dient gewerkt te worden met open boomvakken in de plaats van boomroosters. 

Volgende voorwaarden worden geformuleerd: 

• de haakse parkeervakken aan het appartementsgebouw aan de Charles de Costerlaan 15-21 (deelzone 1) dienen in kassei in plaats van betonstraatstenen uitgevoerd te worden;
• het basketbalveld langs het kruispunt Charles de Costerlaan – Halewijnlaan (deelzone 1) dient geschrapt te worden en groen ingezaaid te worden. 

Leefbaarheid 

De impact van het project op het milieu werd onderzocht in het plan-MER en project-MER Oosterweelverbinding. De stad werd bij dit proces nauw betrokken en kreeg regelmatig de kans om advies te geven op het project-MER. 

Water 

De stad heeft regelmatig te kampen met wateroverlast, maar ook droogte is steeds vaker een probleem. De stad Antwerpen heeft haar ambities met betrekking tot water enerzijds in het Waterplan (goedgekeurd door het college in september 2019) opgenomen en anderzijds liet de stad vanuit de ambitie om van de stad een klimaatrobuuste stad te maken ook een droogtestudie uitvoeren. 

In het project wordt ingezet op hergebruik en infiltratie. Er werd onderzocht waar dit binnen het project mogelijk is. Voor de hoofdwegen en polderconstructies zijn de hergebruiksmogelijkheden beperkt. Voor de andere oppervlaktes wordt er maximaal geïnfiltreerd.

Binnen de Ringparken zijn er echter mogelijkheden om water te infiltreren en hergebruiken. Lantis zal hiervoor samen met de stad Antwerpen naar win-win situaties zoeken. 

Met betrekking tot het water(systeem) worden volgende algemene richtlijnen en ambities geformuleerd: 

• bemalingswater in de waterkelders dient maximaal hergebruikt te worden of indien dit niet mogelijk is, geretourneerd te worden aan de stadszijde van de polderconstructie. Enkel indien dit niet mogelijk is, kan hemelwater na buffering geloosd worden;
• de frequentie van de grondwatermonitoring, dient verder uitgewerkt te worden nadat de uitvoeringstechnieken bekend zijn en houdt rekening met de seizoenale variatie van het grondwaterpeil en de gangbare richtlijnen voor grondwatermetingen.

Het Omgevingsvergunningsdecreet van 25 april 2014, meermaals gewijzigd, de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening en hun uitvoeringsbesluiten en het Gemeentewegendecreet van 3 mei 2019 zijn van toepassing.