2020_CBS_05751 - Digipolis - Verkennen valorisatiepistes ACPaaS. Tussentijds verslag. Collegiale brieven. Ondertekening - Goedkeuring

Binnen de opdracht van het College werden door Digipolis verkennende gesprekken rond mogelijke vermarkting, waarbij ACPaaS als City Platform ruimer dan enkel in Antwerpen ter beschikking kan gesteld worden,  gevoerd met verschillende potentiële partners.

Volgende pistes werden verkend:

1. CPaaS via Vlaamse Overheid (VO)
2. CPaaS via een andere publieke speler
3. CPaaS via een private speler
4. CPaaS via Digipolis Spin-off

Alternatieve pistes die (nog) niet werden nog niet verkend  zijn CPaaS via Digipolis/AG Digipolis Antwerpen en CPaaS via Publiek Private Samenwerking (PPS).

Uit deze eerste gesprekken kwamen zeer uiteenlopende voorstellen naar voor, gaande van een integratie van ACPaaS in het bestaande aanbod van de gesprekspartners, tot een valorisatiemodel  voor ACPaaS dat volledig losstaat van het huidige aanbod van  de gesprekspartners.  

Opvallend bij het onderzoeken van de mogelijke pistes  is de zeer sterke overlap tussen ACPaaS en het VLOCA-initiatief van de Vlaamse Overheid.  

Met VLOCA, ofwel de ‘Vlaamse Open City Architectuur’ wil de Vlaamse regering lokale besturen begeleiden in hun digitale transformatie, door hen op een kostenefficiënte manier toegang te geven tot innovatieve ICT-oplossingen. De Vlaamse overheid (ABB) zal de komende jaren, samen met lokale besturen, leveranciers en strategische onderzoekscentra, een gedragen referentiekader met architectuur componenten uitwerken voor slimme steden, gemeenten en regio’s.

Gezien de grote overlap tussen VLOCA en ACPaaS, en aangezien VLOCA een architectuur zoals die van ACPaaS beoogt, wordt voorgesteld om sowieso in te zetten op de synergie tussen ACPaaS en VLOCA.

Daartoe wordt als eerste stap een collegiale brief verstuurd aan de bevoegde Vlaamse minister met de vraag om ACPaaS in overweging te nemen als concrete invulling van VLOCA en de modaliteiten daartoe in een overleg te bespreken. 

Samenwerking met VLOCA sluit andere valorisatiepistes niet uit. Vandaar worden ook de andere valorisatiepistes meer in detail uitgewerkt.Voorlopig wordt nog geen enkele piste uitgesloten.

Het meer gedetailleerde tussentijds verslag van deze verkennende gesprekken is beschikbaar in bijlage.

Op basis van het juridisch advies voert Digipolis een ‘due diligence’ uit op de verschillende overeenkomsten met de ontwikkelaars van de componenten van ACPaaS. Op basis hiervan kan per component worden beoordeeld over welke rechten Digipolis beschikt om de resultaten van de opdracht verder te exploiteren. 

Digipolis is een opdrachthoudende vereniging, opgericht overeenkomstig het decreet houdende de intergemeentelijke samenwerking en heeft van haar leden, waaronder de steden en OCMW’s van Antwerpen en Gent, de bevoegdheid gekregen om in de telematica-behoeften te voorzien.

Digipolis heeft niet de bevoegdheid om op te treden voor andere steden en gemeenten of overheidsdiensten.

In het kader van een besparingsoefening in de vorige legislatuur diende Digipolis ook op zoek te gaan naar mogelijke optimalisaties om de noodzakelijke besparingen te concretiseren. Dit resulteerde in een radicaal andere manier van werken. Het afbouwen en vermijden van recurrente kosten leidde tot een rigoureuze open source policy en naar een software-architectuur die herbruikbaarheid, duurzaamheid en kostenbewustzijn hoog in het vaandel draagt. Een toekomstbestendige architectuur bestaande uit kleine, generieke en herbruikbare software-componenten (microservices) die met elkaar kunnen communiceren door verbindingen tussen die componenten (API’s). 

Digipolis startte in 2015 met de bouw van het op microservices en API’s gebaseerde Antwerp City Platform as a Service (ACPaaS) in samenwerking met een pleiade aan start-ups. Inmiddels bestaat ACPaaS uit meer dan 70 componenten die intussen samen meer dan 700 keer worden hergebruikt in meer dan 100 toepassingen. 

In 2017 bestempelde Gartner ACPaaS als ‘world-leading’ op het vlak van innovatief en intelligent bestuur. De ACPaaS componenten en de microservices architectuur gebruiken de nieuwste technologieën en methodieken om een vernieuwende, functionele en performante dienstverlening te ondersteunen in dienst van de groep stad Antwerpen. 

Onder impuls van het innovatieve karakter van de ACPaaS architectuur en ontwikkeling, werkt Digipolis sinds 2018 samen met het Vlaamse Agentschap Innoveren en Ondernemen (Vlaio) en V-ICT-OR om het ACPaaS platform naar een hoger niveau te tillen. Zo worden  de fundamenten van de Vlaamse Virtuele Gemeente (VlaVirGem) gelegd. Dit gebeurt via het Open City API (OCAPI) project binnen het Programma Innovatieve Overheidsopdrachten van Vlaio. Ondertussen heeft dit project geleid tot een ‘My-ACPaaS’ platform om delen van het originele platform naar een hoger niveau van zelfredzaamheid en functionaliteit te tillen, waardoor de oplevertermijn van softwareontwikkeling voor Antwerpse stadsdiensten kan worden ingekort. 

Naast de oplevering van een verbeterde versie van het ACPaaS platform, werden binnen het OCAPI project verschillende experimenten gerealiseerd, onder andere om te onderzoeken of het platform kan evolueren naar een CPaaS, een City Platform as a Service met herbruikbare applicatietemplates en API's over besturen heen én met respect voor de eigenheid van elk bestuur. Deze experimenten waren mogelijk dankzij de technologische keuzes die werden gemaakt bij de start van de realisatie van het platform. 

Tijdens de meetup van 24 oktober 2019, in samenwerking met Vlaio en V-ICT-OR,  werden verschillende demo’s/experimenten van CPaaS (ACPaaS maar dan zonder de Antwerpse accenten) getoond en toegelicht. Na deze presentatie bleek een grote interesse van zowel andere steden en gemeenten als van Vlaamse overheidsdiensten in (componenten van) het platform en is de vraag naar het kunnen gebruiken van CPaaS zeer concreet geworden.  Binnen de huidige juridische constructie van Digipolis is een dergelijke samenwerking echter niet mogelijk.  Om het platform toegankelijk te maken voor andere partijen is een alternatieve juridische context nodig.

De grootste objectieve voordelen om een Vlaamse CPaaS op te zetten, zijn :

• Samenwerken als overheden is zowel voor kleine als grote entiteiten voordelig. Vanuit een kleine entiteit geredeneerd is dit interessant omdat grote investeringen gedeeld kunnen worden, vanuit een grote entiteit omdat het volume van afnemers vergroot, waardoor de vaste kosten per entiteit kleiner worden.  
• Digipolis/stad Antwerpen kan een vergoeding krijgen om ACPaaS ter beschikking te stellen, dit kan een éénmalige vergoeding zijn, of een jaarlijkse licentie. Deze kan ook afhankelijk gemaakt worden van de graad van afname/hergebruik.  
• Digipolis/stad Antwerpen zou zelf ook kunnen instappen en een CPaaS afnemen, waardoor potentieel ook kan bespaard worden op de run-projectkosten bij Digipolis. 
• Digipolis/stad Antwerpen kan blijven fungeren als innovatielab in samenwerking met start-ups en creatieve ondernemers, om (A)CPaaS te blijven verbeteren en state-of-the-art te houden.  
• Niet alleen het platform, maar eventueel ook apps, kunnen op soortgelijke manier gedeeld worden, met behoud van de eigenheid van elke stad/gemeente door configuratie en personalisatie.  

Op 7 februari 2020  (2020_CBS_01228) keurde het college de intentie goed om ACPaaS te valoriseren en gaf hiervoor aan Digipolis de opdracht om mogelijke valorisatiepistes te verkennen en tussentijds verslag uit te brengen.