In het stedelijk meerjarenplan 2020-2025 is voor het project Mediaplein, op projectnummer PA3712, een uitgavebudget voorzien van 3,6 miljoen euro (inclusief btw) op functiegebied 5291620000/224/2WNS020201PA3712.
Op de inkomstencode 5291620000/150600/2WNS020201PA3712 wordt een bedrag van 605.000 euro inclusief btw ingeschreven. Dit is de bijdrage van DPG Media in de realisatie van het Mediaplein, het bedrag werd in de samenwerkingsovereenkomst opgenomen. De ontvangst is gespreid over twee jaren: in 2020 een bedrag van 302.500 euro inclusief btw en in 2021 een bedrag van 52.500 euro inclusief btw.
De opdracht wordt door AG VESPA in eigen naam en voor rekening van de stad Antwerpen uitgevoerd.
In het gemeenteraadsbesluit van 29 mei 2017 (jaarnummer 305) werden de bovenlokale straten en pleinen vastgelegd. Ontwikkelingen (nieuw openbaar domein) en mobiliteit en verkeersmaatregelen blijven een bevoegdheid van het college.
Artikel 56 §3, 4° van het Decreet Lokaal Bestuur bepaalt dat het college bevoegd is voor het voeren van de plaatsingsprocedure, de gunning en de uitvoering van overheidsopdrachten.
Op 25 november 2019 (jaarnummer 652) keurde de gemeenteraad de beheersovereenkomst 2019-2024 tussen de stad Antwerpen en AG VESPA goed. Artikel 6 - 4.4 bepaalt dat AG VESPA publiek domein kan (laten) realiseren. De opdracht aan AG VESPA betreft het plaatsen en uitvoeren van de overheidsopdrachten eigen naam en voor rekening van de stad Antwerpen. De beleidsbeslissing omtrent het realiseren van het publiek domein ligt bij de stad Antwerpen. De stad Antwerpen legt hierbij tevens het projectbudget vast.
Artikel 138 Decreet Lokaal Bestuur: naast de beslissingsbevoegdheden waarover de districtsraad beschikt op grond van dit decreet, heeft de districtsraad een algemene adviesbevoegdheid voor alle aangelegenheden die betrekking hebben op het district. De districtsraad kan bij reglement die algemene adviesbevoegdheid of delen ervan overdragen aan het districtscollege.
De omgeving van het Centraal Station werd in het strategisch ruimtelijk structuurplan (s-RSA) aangeduid als strategische ruimte. Dit wil zeggen dat de stad Antwerpen in dit gebied een actieve rol wil spelen door een gericht ruimtelijk beleid te voeren. Binnen deze strategische ruimte werd Diamantwijk-Kievitwijk aangeduid als strategisch project.
Op 10 maart 2006 (jaarnummer 2612) besliste het college om in het gebied Kievit II een regierol op te nemen en een stadsontwerp ‘Kievit fase II’ op te maken.
Op 22 augustus 2008 (jaarnummer 9559) keurde het college het stedelijk en gedragen voorstel ter herziening van het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan project Kievit fase II goed. Op 27 januari 2012 werd het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) Kievit II definitief vastgesteld door de Vlaamse Regering.
Het doel van het stadsproject Kievit II is het inrichten van een groene omgeving met aandacht voor spelen en verblijven, waarbij de Diamantwijk en Kievitwijk gekoppeld worden en het stationsgebouw een zuidelijke toegang met een nieuwe identiteit krijgt.
Situering en projectgrenzen Kievit II
Het stadsproject Kievit II kent als zuidelijke grens de Van de Nestlei en als noordelijke grens het NMBS stationsgebouw. De projectcontour van Kievit II zit vervat tussen de Van Immerseelsstraat en de sporen. De Van Immerseelsstraat valt buiten de projectcontour. Kievit II werd opgedeeld in drie fasen:
Uitvoering opdracht Kievit II
Op 26 oktober 2012 werd de ontwerpopdracht voor een nieuwe groene publieke ruimte in het projectgebied gegund aan het ontwerpteam Buur-Hosper.
Op 7 juni 2013 (jaarnummer 5749) werd het schetsontwerp voor het openbaar domein Kievit II goedgekeurd door het college.
Op 27 juni 2014 (jaarnummer 6717) keurde het college het definitief ontwerp voor Kievit II, Fase 1 (tussen Somersstraat en Van de Nestlei) goed.
Op 26 januari 2018 (jaarnummer 11131) keurde het college het definitief ontwerp voor Kievit II, Fase 2 (tussen Somersstraat en het Kievitplein) goed.
Op 9 maart 2018 (jaarnummer 2094) keurde het college de projectdefinitie voor Kievit II, Fase 3 (Mediaplein) goed.
Op 25 juni 2018 (jaarnummer 478) keurde de gemeenteraad de naamgeving Mediaplein voor het nieuw plein tussen de (achter)ingang Centraal Station en Van Spangenstraat goed.
Op 20 maart 2020 (jaarnummer 2629) keurde het college van burgemeester en schepenen het schetsontwerp van het Mediaplein (Kievit II, Fase 3) goed.
Van wedstrijdontwerp naar schetsontwerp
De projectdefinitie Mediaplein samengevat:
De projectdefinitie Mediaplein kreeg een specifiek programma van eisen:
De selectieprocedure van de ontwerper gebeurde via de pool van de stadsbouwmeester (beperkte wedstrijd). Het ontwerpteam Cluster-Infrabo kwam met het beste ontwerp naar voren. Het wedstrijdontwerp van Cluster-Infrabo wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van een verhoogd pleingedeelte voorzien van een raster met bomen. De aanwezigheid van de bomen zorgt voor het breken van de wind en biedt een rustplek waar men de bedrijvigheid rondom het Mediaplein kan gadeslaan. Eenvoud en een sterk lijnenwerk definiëren functionele doorgangsruimtes en brengen structuur binnen een complexe context. De keerlus als mobiliteitsoplossing voor taxi, kiss-and-ride en leveringen werd gecomprimeerd en onder de spoorwegberm geschoven. Het vormt een functionele eenheid.
Kenmerken van het schetsontwerp
Verhoogd pleingedeelte
Bij het wedstrijdontwerp werd een verhoogd pleingedeelte ingetekend vanuit de wens om bomen op het plein te zetten. De verhoging is nodig om voldoende grondpakket te creëren voor het wortelen van de bomen, het Mediaplein bevindt zich namelijk bovenop een ondergrondse parking. Tijdens de fase schetsontwerp werd een uitgebreide studie gedaan naar de technische haalbaarheid hiervan (gewicht bomen, draagvermogen van het dak van de parking). De draagkracht van het dak is beperkt, maar met de nodige maatregelen kunnen we stellen dat het parkingdak maximum 10 bomen kan dragen.
Het verhoogde plein is langs alle zijden te betreden door traptreden rondom. Er wordt onderzocht of bepaalde delen van de traptreden hoger voorzien kunnen worden zodat er comfortabel op gezeten kan worden. Ook bovenop het plein wordt meubilair voorzien.
De integrale toegankelijkheid van het verhoogde plein werd uitgewerkt door aan de zuidzijde een lange helling in de trappen te integreren.
Er wordt onderzocht of een waterelement in het pleinontwerp ondergebracht kan worden. Een eerste mogelijke uitwerking is in de vorm van een verticaal watergordijn (deze oplossing is zichtbaar in het plan). Het is slechts één van de oplossingen om de rookuitlaatpijpen in het pleinontwerp te integreren. Er zijn nog andere opties, waaronder het bouwen van een groot zitelement rondom de pijpen, die momenteel door de ontwerper verder in detail worden uitgewerkt. Op vraag van het district Antwerpen zal ook onderzocht worden of verticaal groen rondom de rookuitlaatpijpen een passende oplossing is.
De trapconstructie bij de ondergrondse parking, die midden in het huidige Mediaplein zit, wordt mee opgenomen in het verhoogde plein. De trapconstructie zit zo verwerkt in de rand en bestaat niet meer als een solitair element.
Materialisatie
Het Mediaplein wordt gelijkvloers voorzien van een verharding in natuursteen. Dit materiaal is hetzelfde als elders gebruikt rondom het station en is ook gebruikt in de voorgaande fasen van project Kievit II (graniet tegels die wisselen in formaat, gelegd in een strak patroon van parallel aan elkaar liggende lijnen).
Graniet is een materiaal dat, wanneer het robuust wordt uitgevoerd (dikke tegel van beperkte afmetingen en voorzien van een stevige fundering), als erg duurzaam wordt aanzien. Er zal voor gezorgd worden dat het verkeer en de voorziene pleinbelasting (onder andere evenementen van middelgrote schaal die er occasioneel zullen plaatsvinden) zonder problemen opgevangen kan worden.
Het materiaal voor het verhoogde plein is nog verder te detailleren, tot de opties behoren een halfverharding (zoals dolomiet) of natuursteen. In het geval van natuursteen zou de ontwerper kiezen voor een ruwere variant van natuursteen met een kleur die aanleunt bij de natuursteen gebruikt in de monumentale spoorwegbogen.
De materialisatie voor de (gecomprimeerde) keerlus moet nog verder gedetailleerd worden, rekening houdende met het veelvuldig gebruik en de roterende/torsende bewegingen. Er wordt nog onderzocht of er met een verhoogd of verlaagd wegprofiel gewerkt moet worden. Dergelijke ingrepen zouden kunnen helpen om automobilisten op de keerlus te houden of het bedoelde gebruik van de keerlus aan te geven.
Groenaanleg
De bomen die voorzien worden op het verhoogde plein moeten binnen uitzonderlijke omstandigheden weten te gedijen. Het vergt een technische uitwerking waarbij een (geautomatiseerd) bevloeiingssysteem voor een verzekerde watertoevoer zorgt en waar een uitgebalanceerde voedingsbodem (met aangepast bomensubstraat) er voor moet zorgen dat de bomen de voedingsstoffen krijgen die ze nodig hebben.
Multifunctioneel gebruik
In de projectdefinitie van het Mediaplein werd gevraagd om ruimte te laten voor de organisatie van evenementen. Met het goedkeuren van het concept van de ontwerper is er voor gekozen in te zetten op het vergroenen van het plein. Wegens de stabiliteit en technische beperkingen wordt dit groen ondergebracht in een verhoogd pleindeel. De niveauverschillen die hierdoor ontstaan hebben gevolgen voor het gebruik van het plein: de oppervlakte die zich best voor evenementen leent (vlak terrein op maaiveldhoogte) is daarbij beperkt, evenementen zullen zich moeten schikken naar de mogelijkheden die nog op en naast het verhoogde plein bestaan. Het verhoogde plein kan dienen als tribune voor het bekijken van de inhoud van het LED-scherm (DPG Media gevel).
Verkeerscirculatie
Het huidige Mediaplein beschikt over een grote keerlus voor gemotoriseerd verkeer. Deze wordt onder de sporen geschoven met behoud van een gelijk aantal opstelplaatsen zodat er meer vrije verblijfsruimte ontstaat. Er worden ook twee oplaadplaatsen voor elektrische taxi’s voorzien.
De verplaatsingen en looplijnen van voetgangers en fietsers werden in beeld gebracht door de ontwerper. De verkeerstromen komen uit alle richtingen, de pieken zijn afkomstig van functioneel woon-werk en schoolverkeer. Om conflicten tussen voetgangers en fietsers te vermijden zullen nieuwe ontwerpelementen aan het plein worden toegevoegd.
Het verhoogde plein geleidt een groot deel van de circulaties langs de hoofdas; de Lange Kievitstraat. Er wordt nader onderzocht welke bijkomende maatregelen er nodig zijn voor het kanaliseren of afschermen van bepaalde zones (paaltjes, verhogingen, …). Deze maatregelen hebben ook een functie in het kader van veiligheid en het vermijden van inrijden van voertuigen in het station en het gebouw van DPG Media.
Veiligheid
De veiligheid garanderen binnen de specifieke context van het Mediaplein is een belangrijk topic. De gebouwen rondom het Mediaplein (station, aanwezige joodse gemeenschap en de pers) worden als gevoelig beschouwd met name als mogelijk doelwit voor terreur. Op vraag van de NMBS, brandweer en politie worden toegang beperkende maatregelen in het pleinontwerp voorzien. Obstakels (zoals straatmeubilair, paaltjes, verhogingen, …) worden in overleg met de betrokken stads- en veiligheidsdiensten op gepaste wijze geïntegreerd.
Transparantie met een goed zicht over het hele plein en de directe omgeving is een belangrijk aandachtspunt. Goede verlichting hoort daar ook bij, dit zowel op het deel in openlucht als op het deel onder de spoorwegberm. In het overdekte deel onder de spoorwegberm wordt gezocht naar een passend (eventueel creatief) verlichting concept.
Artikel 30, §1 van de wet van 17 juni 2016 inzake overheidsopdrachten bepaalt dat een overheidsopdracht die door een aanbestedende overheid aan een andere rechtspersoon wordt gegund, niet valt onder het toepassingsgebied van de wetgeving overheidsopdrachten indien volgende voorwaarden zijn vervuld:
De fase van het project Kievit II dat momenteel in ontwikkeling is betreft fase 3, het Mediaplein. Het ontwerp is momenteel uitgewerkt tot het niveau van een schetsontwerp.
In de eerste helft van 2020 zal het schetsontwerp verder uitgewerkt worden tot een definitief ontwerp, dat zal dienen als basis voor de opmaak van het vergunningsdossier. De tweede helft van 2020 zal gebruikt worden voor het doorlopen van de vergunningsprocedure en de aanbestedingsprocedure. Indien deze opeenvolging van stappen vlot verloopt kan de heraanleg van het Mediaplein begin 2021 in uitvoering gaan.
Het coördinatieoverleg openbaar domein geeft gunstig advies op het schetsontwerp op voorwaarde dat:
De NMBS heeft algemeen geen problemen met het voorgestelde concept van een verhoogd pleindeel voorzien in het nieuwe Mediaplein ontwerp. Er waren twijfels rond de stabiliteit van de dakplaat van de ondergrondse parking, maar na uitgebreid technisch nazicht van de wapeningsplannen blijkt dat de draagkracht voldoende is. NMBS bevestigt dat men de stabiliteitsberekening (met positief resultaat) accepteert.
De NMBS geeft gunstig advies op het schetsontwerp op voorwaarde dat:
De districtsraad Antwerpen adviseert het project Mediaplein (Kievit II, Fase 3).