Artikel 56, §3, 1° Decreet Lokaal Bestuur bepaalt dat het college van burgemeester en schepenen bevoegd is voor de daden van beheer over gemeentelijke inrichtingen en eigendommen.
Als voorbereiding op de samenwerking met het kerkbestuur is in dit principebesluit de visie betreffende de herontwikkeling van de site, het advies van de afdeling Monumentenzorg van de stad Antwerpen en het vooropgesteld plan van aanpak opgenomen.
Zodra er een door de stad Antwerpen goedgekeurd principebesluit over de visie betreffende de site is, wensen de kerkraad, de inrichtende macht van de school Onderwijsinrichting Zusters der Christelijke Scholen van Vorselaar (OZCS) en Woonhaven hun beginselakkoord van 10 mei 2017 stop te zetten.
Eigendomsituatie
De site in 2660 Hoboken bestaat uit:
Op het eigendom van de stad Antwerpen bevindt zich de pastorie waar momenteel de pastoor woont en een kapel waar momenteel de erediensten worden gehouden. Op het eigendom van de kerkfabriek bevindt zich de kerk en een woning.
Erfgoedaspecten
In het parochiekerkenplan is op basis van vele parameters een ranking gemaakt van zeker te behouden, naar misschien te behouden en afbraak. De Heilig Hartkerk behoort tot die laatste categorie. Uit dezelfde stijlperiode zijn er op het grondgebied Antwerpen nog gelijkaardige kerken maar in betere conditie. Op basis daarvan was het advies om te slopen en de grond te herbestemmen voor andere maatschappelijke doelen. De later opgemaakte schatting geeft aan dat de financiële waarde van de grond groter is na afbraak van de kerk. De bouwhistorische studie geeft aan dat de waarde van het kerkgebouw niet uitzonderlijk is en dat de kerk in slechte conditie is.
De afdeling Monumentenzorg van de stad Antwerpen heeft een uitvoerig advies gegeven. De afdeling adviseert voorwaardelijk gunstig voor een sloop van de kerk. De aandachtspunten zijn:
Herontwikkeling van de site
Opzet voor de site is dat AG VESPA een oproep lanceert met het oog op het selecteren van een kandidaat die, na afbraak van de kerk en eventuele andere bebouwing, op de site een project inclusief begeleid wonen en de aanleg van een buurtpark realiseert.
Eerst is er echter een samenwerkingsovereenkomst tussen de stad Antwerpen en het kerkbestuur betreffende de herontwikkeling van de site vereist. Dit gelet op de invulling met begeleid wonen en een buurtpark die aan een kandidaat opgelegd zal worden, die maakt dat er sprake is van een overheidsopdracht.
Vooropgesteld plan van aanpak
STAP 1: onderhandelingen met het oog op een samenwerkingsovereenkomst tussen de stad en het kerkbestuur.
STAP 2: goedkeuring door het college en het kerkbestuur van de samenwerkingsovereenkomst tussen de stad en het kerkbestuur: streefdatum eind juni 2020 (voor zover mogelijk gelet op coronacrisis).
STAP 3: bepalen van de uitgangspunten voor de marktbevraging en deze laten goedkeuren door de bevoegde organen van de stad Antwerpen, het kerkbestuur en het bisdom.
STAP 4: opstart marktbevraging najaar 2020 (voor zover mogelijk gelet op coronacrisis).
STAP 5: kennisneming door het college, het kerkbestuur en het bisdom van de ontvangen projectvoorstellen.
Opdracht aan AG VESPA
In deze fase krijgt AG VESPA de opdracht om onderhandelingen met betrekking tot de samenwerkingsovereenkomst te voeren. Zodra deze goedgekeurd is, kan in een latere fase aan AG VESPA een concrete opdracht gegeven worden om het kerkbestuur te begeleiden. Deze opdracht en de hieraan verbonden begeleidingskost zullen in een latere fase ter goedkeuring aan het college worden voorgelegd.
Volgens artikel 4 van het Eredienstendecreet is de kerkfabriek belast met het onderhoud en de bewaring van de kerk of kerken van de parochie en met het beheer van de goederen en de gelden die eigendom zijn van de kerkfabriek of die bestemd zijn voor de uitoefening van de eredienst in de parochie.
Artikel 52/1 § 1 van het Eredienstendecreet stelt dat de gemeentebesturen de tekorten bijpassen van de exploitatie van de kerkfabrieken en bijdragen in de investeringen in de gebouwen van de eredienst.
In de parochies waar er een bedienaar van de eredienst, belast met de eredienst van de parochie, verblijft, stelt de gemeente de bedienaar een pastorie ter beschikking, of, als er geen pastorie is, een woning of een woonstvergoeding.
In februari 2005 werd er een procedure tot desaffectatie van het kerkgebouw in de Krugerstraat 107-109, 2660 Hoboken opgestart wegens de slechte staat waarin het gebouw zich bevond.
In juni 2006 werd een nieuwe gebedsruimte ingericht op het gelijkvloers van de pastorij in de Krugerstraat 105, 2660 Hoboken en sindsdien is het kerkgebouw niet meer in gebruik voor de gewone zondagsvieringen.
In 2007 werd de procedure tot desaffectatie stopgezet na negatief advies van Monumenten en Landschappen.
In 2009 werd de kerk opgenomen in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed (gedeeltelijke vaststelling geldig sinds 14 september 2009).
Op 27 juni 2014 (jaarnummer 6799) gaf het college een positief advies bij een aanvraag voor subsidiëring door het Agentschap Binnenlands Bestuur van een haalbaarheidsstudie voor de herbestemming van het kerkgebouw Heilig Hart Hoboken als pilootproject in de bredere oefening rond herbestemming van de Antwerpse parochiekerken. De studie waarvoor de ondersteuning werd aangevraagd diende de haalbaarheid van verschillende pistes te onderzoeken.
Eind 2014 werd de kerk gesloten.
Op 7 oktober 2016 (jaarnummer 8721) keurde het college goed dat de stad Antwerpen een ondersteunende en begeleidende rol opneemt om de globale lange termijnvisie verder te ontwikkelen en om in concrete projecten de kerkbesturen te begeleiden bij verdere procedures zodat opportuniteiten, mogelijkheden en toekomstscenario's kunnen worden onderzocht, beslist of uitgevoerd.
Op 24 oktober 2016 (jaarnummer 672) keurde de gemeenteraad het parochiekerkenplan 2016 goed met daarin een toekomstvisie voor de 69 parochiekerken in de stad Antwerpen en de verdere ondersteuning van de vijf pilootprojecten. Voor Heilig Hart Hoboken is de visie: "Heilig Hart Hoboken is onderwerp van een pilootstudie over de herbestemming en/of sloop van de kerk. De kerk is niet meer in gebruik. Het kerkbestuur bouwde een moderne kapel achteraan in de pastorij die voldoet voor de eredienst. De stad Antwerpen noch het kerkbestuur zijn vragende partij om het beheer of het eigenaarschap van de kerk te behouden of op te nemen. Momenteel wordt door de stad Antwerpen, het bisdom en het kerkbestuur gezocht naar haalbare scenario's en partijen."
Op 10 mei 2017 werd een beginselakkoord ondertekend tussen de kerkraad, de inrichtende macht van de school Onderwijsinrichting Zusters der Christelijke Scholen van Vorselaar (OZCS) en Woonhaven om samen het voorkeurscenario uit de haalbaarheidsstudie te realiseren. Dit scenario gaat uit van het verder huisvesten van de parochie in de kapel achter de pastorij, de afbraak van de kerk voor de realisatie van een buurtpark en het voorzien van begeleid wonen en een capaciteitsuitbreiding voor de naastgelegen school op de site. De stad Antwerpen was geen betrokken partij bij dit beginselakkoord.
Op 7 juni 2017 gaf de priesterraad van het bisdom Antwerpen, in het kader van de kerkrechterlijke procedure tot onttrekking van de kerk aan de eredienst, een positief advies over de onttrekking van de kerk aan de eredienst met het oog op de voorgenomen sloop van de kerk op voorwaarde dat de kapel als parochiekerk blijft.
Op 14 juni 2017 (jaarnummer 346) nam het managementteam kennis van de studie voor de herbestemming van de site in opdracht van het kerkbestuur en van de conclusies van deze studie. Het managementteam adviseerde gunstig om te onderzoeken hoe het perceel met de pastorij, dat stadseigendom is, kan worden ingezet om de herbestemming van de site te realiseren.
Op 18 augustus 2017 (jaarnummer 7143) keurde het college een stedenbouwkundige vergunning voor Krugerstraat 10-22 goed. De stad vroeg in het kader van deze vergunning een stedenbouwkundige ontwikkelingskost van 200.000,00 euro voor de aanleg van een buurtpark waar momenteel de Heilig Hartkerk staat.
Op 27 oktober 2017 (jaarnummer 9406) keurde het college een subsidie goed voor een haalbaarheidsstudie rond capaciteitsuitbreiding van de naastgelegen school en voor het bouwhistorisch onderzoek over het kerkgebouw dat een noodzakelijke bijlage is bij de aanvraag van een stedenbouwkundig attest of een omgevingsvergunning voor de site.
Op 8 december 2017 werd de haalbaarheidsstudie opgeleverd.
Uitgaande van het buurtparkmodel werd een "pleinmodel" ontwikkeld met publieke ruimte zowel ten dienste van de school als van de buurt en met behoud van de kapel achter de pastorie als nieuwe sacrale locus.
Op 6 februari 2018 werd de bouwhistorische nota van de Heilig Hartkerk opgeleverd.
Op 24 mei 2018 vraagt de kerkraad aan de stad Antwerpen om het scenario met de uitgewerkte lange termijnvisie te bevestigen en dat de stad de verdere realisatie zou faciliteren en ondersteunen.
Het kerkbestuur vraagt om op korte termijn ontheven te worden van haar verantwoordelijkheid voor het kerkgebouw. Omdat het risico op veiligheidsproblemen bij nog enkele jaren leegstand zal toenemen is een beslissing tot sloop op korte termijn aangewezen.
Op 20 juli 2018 (jaarnummer 6273) werd de intentie goedgekeurd van het kerkbestuur en het bisdom Antwerpen om de kerk Heilig Hart Hoboken te onttrekken aan de eredienst en om de site van het kerkgebouw Heilig Hart in Hoboken te herbestemmen volgens het voorkeurscenario uit de pilootstudie die werd opgemaakt. Ten slotte werd gevraagd om het stappenplan en een projectbegroting voor te leggen aan het college.
De Heilig Hartkerk en de daarbij horende pastorie in de Krugerstraat zijn opgenomen in de inventaris van het bouwkundig erfgoed, vastgesteld bij ministerieel besluit van 14 maart 2019.
Op 25 november 2019 (jaarnummer 652) keurde de gemeenteraad de beheersovereenkomst 2019-2024 tussen stad Antwerpen en AG VESPA goed. Hiermee werden de taken die verband houden met onroerende goederen en vastgoedbeheer gecentraliseerd bij AG VESPA. Artikel 6.7 bepaalt dat AG VESPA bijzondere opdrachten kan krijgen met betrekking tot het begeleiden van bijzondere vastgoed- en/of bouwprojecten voor specifieke klanten. Op basis hiervan kan AG VESPA het project voor de kerkfabriek begeleiden.
Dit besluit handelt enkel over de principiële beslissing. De formele beslissing, inclusief de financiële gevolgen volgt wanneer het dossier helemaal is uitgewerkt.
Binnen een nieuw ruimtelijk kader dient voldoende plaats gemaakt te worden voor een duidelijke en zichtbare reminiscentie naar de kerk. De inrichting als buurtpark komt tegemoet aan de vraag naar meer groen en zou tegelijk een herinnering aan de geschiedenis van de plek mogelijk maken. De footprint/contour of bouwkundige resten van de kerk kunnen in een parkontwerp opgenomen worden en zowel de Mariagrot als het Heilig Hartbeeld kunnen binnen die context een plaats krijgen. Het principe van een geconsolideerde ruïne kan als piste onderzocht worden.
Het college keurt principieel de visie betreffende de herontwikkeling van de site goed die bestaat uit de afbraak van de Heilig Hartkerk in Hoboken met het oog op de realisatie van een nieuw project inclusief begeleid wonen en een buurtpark. Bij de sloop van de kerk dient rekening gehouden te worden met de door de afdeling Monumentenzorg gestelde aandachtspunten.
Het college keurt principieel goed dat AG VESPA het kerkbestuur zal begeleiden bij de herontwikkeling van de site.
Het college keurt goed dat AG VESPA een samenwerkingsovereenkomst tussen de stad Antwerpen en het kerkbestuur opmaakt inclusief de financiële gevolgen.