2020_DRDE_00156 - Landschapsontwerp Gallifort, Deurne - Projectdefinitie - Advies - Goedkeuring

In het meerjarenplan 2020 2025 is een budget van 3.450.000,00 euro ingeschreven op code 5291620000, bij doelstelling 2WNS020202_Stadskankers aanpakken, herbestemming, gebiedsontwikkeling.

Met de collegebeslissing van 12 mei 2017 (jaarnummer 4463)  werden de bevoegdheden van de districtscolleges gecoördineerd. Artikel 11 bepaalt dat het districtscollege bevoegd is voor openbaar domein – aanleg lokale straten.

In het gemeenteraadsbesluit van 29 mei 2017 (jaarnummer 305) werden de bovenlokale straten en pleinen vastgelegd. Ontwikkelingen (nieuw openbaar domein) en mobiliteit en verkeersmaatregelen blijven een bevoegdheid van het college.

De projectdefinitie wordt ook ter advies voorgelegd aan het districtscollege en de districtsraad, de commissie openbaar domein en de plangroep.

Op 25 november 2019 (jaarnummer 652) keurde de gemeenteraad de beheersovereenkomst 2019-2024 tussen de stad Antwerpen en AG VESPA goed. Artikel 6 - 4.4 bepaalt dat AG VESPA publiek domein kan (laten) realiseren. De opdracht aan AG VESPA betreft het plaatsen en uitvoeren van de overheidsopdrachten in eigen naam en voor rekening van de stad Antwerpen. De beleidsbeslissing omtrent het realiseren van het publiek domein ligt bij de stad Antwerpen. De stad Antwerpen legt hierbij tevens het projectbudget vast.

Artikel 138 van het Decreet Lokaal Bestuur stelt dat naast de beslissingsbevoegdheden waarover de districtsraad beschikt op grond van dit decreet, de districtsraad een algemene adviesbevoegdheid heeft voor alle aangelegenheden die betrekking hebben op het district. De districtsraad kan bij reglement die algemene adviesbevoegdheid of delen ervan overdragen aan het districtscollege.

Situering

Met “Gallifort” wordt gerefereerd naar het stedelijk weefsel in Deurne Noord, begrensd door de Ter Heydelaan, Gallifortlei en Alfons Schneiderlaan / Jan Welterslaan. Het projectgebied betreft een zone van ca. 3,2 hectare en functioneert momenteel als hondenloopweide, maar biedt ook plaats aan een 'samentuin', een tijdelijke sportballon en tijdelijke schoolunits. Dit bijzondere stukje stad wordt verder getypeerd door de aanwezigheid van het voetbalstadion De Bosuil, een zorgcluster en de nabijheid van grote groenstructuren zoals het Bisschoppenhofpark en de Bremweide. 

Koppeling andere besluiten

Op 24 november 2017 (jaarnummer 10159) keurde het college goed om op korte termijn een deel van de hondenweide in te zetten voor een tijdelijke school van het AG SO en voor de opbouw van een tijdelijke sportballon met maximaal behoud van 'groen'. Het college keurde tevens principieel goed om een deel van de hondenweide in te zetten voor een buurtsporthal, een basis- en secundaire school, een groene vinger als verbinding tussen de lokale groenzones, bereikbaarheid/mobiliteit – parking RAFC en een voldoende ruime hondenloopzone voor de buurt. Aanvullend gaf het college opdracht om voor alle zaken de voorwaarden te onderzoeken.

Op 23 februari 2018 (jaarnummer 1261) nam het college kennis van het stappenplan met indicatieve timing, voor zowel de tijdelijke ontwikkeling van school en sportinfrastructuur als de definitieve ontwikkeling van school en volwaardige sporthal, voor het verder onderzoek naar de ontwikkeling van de hondenweide en gaf de opdracht tot opstart opmaak RUP in functie van ruimtelijke mogelijkheden van de hondenweide.

Op 21 oktober 2019 (jaarnummer 636) keurde gemeenteraad de aankoop goed, van grond met gebouwen met adres Bosuil 138 (de site wordt omsloten door de straten Gallifortlei, Bosuilplein en Bosuil), voor de prijs van 3.033.100,00 euro.

Op 3 april 2020 (jaarnummer 3084) keurde het college, in overeenstemming met de beheersovereenkomst, de opdracht aan AG VESPA voor de begeleiding van de respectieve stadsprojecten, zoals opgenomen in de overzichtslijst als bijlage, goed. Hierin is Gallifort_Fabioladorp opgenomen met PA3718 onder doelstelling 2WNS020202_stadskankers aanpakken, herbestemming.

Aanleiding

De grond met adres Bosuil 138 (omsloten door de straten Gallifortlei, Bosuilplein en Bosuil) werd aangekocht met het oog op de realisatie van een dubbele basisschool, middelbare school en sporthal, als verduurzaming van de tijdelijke ballon en containerklassen op de hondenweide. Hiervoor werden ook budgetten voorzien op de meerjarenbegroting door de bedrijfseenheid Talentontwikkeling en Vrijetijdsbesteding (onderwijs en sport). Als gevolg hiervan zal de hondenweide in de toekomst terug vrij komen als groene, publieke ruimte. De opmaak van het RUP werd toen 'on hold' gezet.

In Deurne Noord is nood aan buurtgroen, pleinen, speelterreinen, buurtsportterreinen en jeugdvoorzieningen.

De stad wenst daarom nu te zetten op een kwalitatieve verbetering van de bestaande hondenweide. Er wordt een nieuw park gerealiseerd met hoge verblijfs- en belevingswaarde en een betere toegankelijkheid. Dit betekent een grote meerwaarde voor de buurt.

Een nieuwe toekomst voor groene zone in Deurne

De stad Antwerpen zet in op een kwalitatieve verbetering van de woon- en leefomgeving in de wijk Deurne Noord. De beschikbare groene open ruimte ‘Gallifort’ wordt beter ingericht om aan de noden van de buurt te voldoen en hier een aangenaam publiek park van te maken met hoge belevings- en verblijfskwaliteiten. Het huidige groen moet maximaal behouden blijven en een volwaardige verbinding worden tussen het Bisschoppenhofpark en de Bremweide. Bijkomend zijn er in de rand ook plannen voor scholen en sportvoorzieningen. Dit project kent een eigen timing en wordt verder in deze besluitvorming buiten beschouwing gelaten.

Plan van aanpak

AG VESPA zal een opdracht uitschrijven voor de opmaak van een landschapsontwerp voor de site Gallifort in Deurne. Via een procedure ‘pool landschapsarchitecten’ een zal een interdisciplinair ontwerpteam worden aangesteld, bestaande uit een landschapsarchitect, mobiliteitsdeskundige en ecoloog. In chronologische volgorde zijn volgende taken inbegrepen in deze opdracht:

• de opmaak van een ontwerp publieke ruimte, inclusief de opmaak van een faseringsstrategie; 
• de opmaak van een uitvoeringsdossier en de voorbereiding van de omgevingsvergunningsaanvraag;
• het begeleiden van de opdrachtgever bij de gunningsprocedure voor aanbesteding;
• de opvolging van de werken.

De projectdefinitie die nu ter advies voorligt, is een document waarin opdrachtgever AG VESPA haar ambities en verwachtingen formuleert voor deze ontwerpopdracht. Hierbij ligt de focus op het realiseren van een park, de school en de sporthal volgen een apart traject.

Projectgebied en studiegebied (in de bijlage wordt een plan toegevoegd)

Er wordt een onderscheid gemaakt voor enerzijds 

• het projectgebied: hiervoor wordt een ontwerp openbaar domein uitgewerkt tot en met definitief ontwerp voor de volledige herontwikkeling van de site. Hiervoor zijn financiële middelen voorzien in functie van de heraanleg;

en anderzijds

• het studiegebied, dit betreft een ruimer gebied. Hiervoor worden uitspraken op conceptueel niveau gevraagd om het projectgebied voldoende te verankeren in een ruime omgeving en om mogelijks latere uitvoeringsfasen te kaderen en te sturen. 

Voor het landschapsontwerp worden volgende 3 ambities vooropgesteld.

1) Gallifortpark als aangename plek met een hoge verblijfskwaliteit

Onderzoeksvraag:

De aanleg van het projectgebied als park komt tegemoet aan verschillende noden uit de buurt. Er wordt gevraagd te onderzoeken of en op welke manier onderstaande functies met elkaar verenigbaar zijn, binnen de context als park. Hierbij moet gezocht worden maximaal gedeeld ruimtegebruik. Het is niet wenselijk om projectgebied te gaan compartimenteren met omheinde zones of stukken die louter voor één gebruik toegankelijk zijn. Suggesties naar invulling:

1. park: wandelen, vertoeven/rust vinden, genieten van het groen.;  
2. jeugdvoorzieningen / speelterrein;
3. openlucht sport- en beweeginfrastructuur;
4. een beperkte zone waar honden vrij en veilig kunnen rondlopen;
5. als onderzoeksvraag: een herlocatie voor de samentuin.

2) Gallifortpark als duurzame schakel in groen en blauw netwerk

Hierbij wordt verwezen naar het Bovenlokaal Groenplan, Groenplan Deurne en het Waterplan. De site is strategisch gelegen in het groen-blauwe netwerk, de ambitie is om een volwaardige schakel te worden in deze netwerken.

De groene structuur van het studiegebied moet ingezet worden op verschillende schalen: 

• het verbeteren van de relatie tussen het bouwweefsel van Deurne-Noord en het superpark 'Schijnpark' en het maken van een aantrekkelijke toegang tot het landschap,
• een volwaardige schakel worden in de verbinding tussen de Bremweide en het Bisschoppenhofpark. Het herinrichten van de ‘zone volkstuinen’ (deelgebied 5) en doorwaadbaar maken als zachte verbinding, kan hierin bijdragen;
• het creëren van een ruimtelijk ononderbroken eco-corridor;
• het lokaal gebruik als buurtgroen verankeren door het maximaal inzetten van de oppervlakte van de publieke groenruimte
• het verbeten van de kwaliteit van de groene ruimte en waarderen en integreren van bestaand groen;
• de groene ruimte zo inrichten dat deze aangenaam is om te verblijven.

Het projectgebied heeft ook een cruciale ligging voor het opvangen van water uit de omgeving. De site vormt een kom in het reliëf en is infiltratiegevoelig waardoor het de aangewezen plek is voor het voorzien van een open infiltratie- of buffervoorziening. Naast een functionele betekenis kan het infiltratiebekken ook landschappelijk een belangrijke meerwaarde betekenen en kunnen synergiën worden gezocht met speel-, sport- en jeugdvoorzieningen. Verder is het wenselijk in te zetten op ontharding en gebruik van waterdoorlatende materialen.

3) Gallifortpark als verkoelende corridor.

Het projectgebied is gelegen in een zone die gekenmerkt wordt door een belangrijk stedelijk hitte-eiland effect. Om hier een antwoord op te bieden, kan het studiegebied een cruciale rol spelen door verkoeling vanuit het oostelijk gelegen Ertbruggepark via de Bremweide zo verder in Deurne-Noord te brengen. Dit vereist een grotendeels groene invulling met veel aandacht voor geschikte vegetatie voor het verkoelend effect van de evaporatie. De verbinding mag zo weinig mogelijk onderbroken worden door verhardingen of obstakels. In functie van de verkoelende werking is de integratie van oppervlaktewater wenselijk. Ook dienen voor het inrichtingsplan de natuurlijke ventilatiemogelijkheden te worden onderzocht.

Om deze 3 ambities waar te kunnen maken, worden deze 3 voorwaarden opgelegd.

1)  Modal shift: een plek voor voetganger, fietser, bus en auto

Het studiegebied vormt een belangrijke schakelplek in Deurne-Noord tussen de verschillende functies in de omgeving. De bestaande hondenweide heeft geen paden en biedt weinig functionele doorwaadbaarheid van het gebied, het hekwerk vormt zelfs een barrière voor voetgangers en fietsers die het gebied willen doorkruisen. Door in het inrichtingsplan de nodige aandacht te besteden aan de veilige en comfortabele verbindingen door en langs het projectgebied kan dit resulteren in een positieve modal shift.

Voetgangers

• Het park wordt ontwikkeld met een buurtgerichte functie op maat van verschillende doelgroepen. De algemene toegankelijkheid en voldoende veilige oversteekplaatsen op de juiste plaats zijn van cruciaal belang, zoals bijvoorbeeld de verbinding tussen deelgebied 2 (school en sporthal) en het park.
• Het is de ambitie om een sterk voetgangersnetwerk te creëren door het voorzien van voldoende doorsteken en het verbinden van belangrijke functies (scholen, openbaar vervoer, …) voor de actieve weggebruiker en bestaande voetgangersdoorsteken versterken en optimaliseren. Ook kwalitatieve rustplekken voor ouderen en mindervaliden zijn van belang.

Fietsers

Er worden vlotte fietsverbindingen georganiseerd langsheen het projectgebied. De fietsverbindingen en knooppunten worden zo helder en leesbaar mogelijk ingebed in de omgeving.

• er moet een route gerealiseerd worden tussen de Bremweide en de Gallifortlei; 
• in functie van het toekomstige onderwijs- en sportprogramma dat gerealiseerd zal worden in deelgebied 2 ‘Fabiola’, is een sterke verbinding met het projectgebied essentieel, alsook een goede en veilige oversteekplaats van de Gallifortlei;
• deelgebied 3, de potentiële verdichtings- en vernieuwingslocatie, is strategisch gelegen om de verbinding te maken richting de Ter Rivierenlaan en het Rivierenhof. Een rechtstreekse trage doorsteek doorheen dit gebied naar de Ter Rivierenlaan is op termijn wenselijk.

Het statuut, de profilering en de inrichting van de Gallifortlei en de Jan Welters / Alfons Schneiderlaan hebben ook invloed op de toegankelijkheid van de site. Optimalisaties dienen verder onderzocht te worden. Bijkomend wordt als onderzoeksvraag meegegeven:

• Wat zou een (gedeeltelijke) filter van gemotoriseerd verkeer in de J.Welters/A.Schneiderlaan betekenen naar ontsluitingsschema's per type vervoer/gebruiker?
• Wat is ontwerpmatig mogelijk?

Het studiegebied zal voorzieningen zoals onderwijs, sport en groen clusteren en mag dus als een belangrijke publieke plek worden beschouwd. Het studiegebied dient in zijn totaliteit opgeladen te worden met representatieve randen met aandacht voor zichtbaarheid en beeldkwaliteit in functie van de beleving van het park.

In relatie tot het voetbalstadion RAFC worden aanbevelingen in het kader van veiligheid meegegeven.

3)  plan dat faseerbaar is in functie van de complexe puzzel

Het project zal gefaseerd verlopen. De mogelijke verhuisbewegingen van sportballon, tijdelijke school, samentuin, … zijn hierbij leidend. De verschillende mogelijkheden en timing van de verhuizingen zijn op dit moment nog onvoldoende gekend om mee te geven aan de ontwerpteams. Bij de start van de ontwerpfase wordt hierover meer toelichting gegeven en wordt aan de ontwerpteams gevraagd om een haalbare faseringsstudie op te stellen.

Timing

volgende streefplanning wordt vooropgesteld