Gepubliceerd op 21/10/2020

Besluit

2020_DRBE_00072 - De Grote Verbinding. Ringpark Groene Vesten - Conceptontwerp. Advies - Goedkeuring

districtsraad Berchem

di 20/10/2020 - 20:00 raadzaal

Goedgekeurd

Samenstelling

Aanwezig

Lieselot Keymis, voorzitter districtsraad; Ronny De Bie, districtsraadslid; Arnold Peeters, districtsraadslid; Ria Vermeulen, districtsraadslid; Ilse Jacques, districtsraadslid; Evi Van der Planken, districtsburgemeester; Erkan Ozturk, districtsraadslid; Bruno De Saegher, districtsschepen; Geert Brouwers, districtsraadslid; Jan Poppe, districtsraadslid; Kris Gysels, districtsschepen; Buket Karaca, districtsschepen; Lucienne Verbraeken, districtsraadslid; Luc Van de Weyer, districtsraadslid; Janick Doré, districtsschepen; Willem-Frederik Schiltz, districtsraadslid; David Danssaert, districtsraadslid; Clara Willemse, districtsraadslid; Jan Dedecker, districtsraadslid; Henri Van Herpen, districtsraadslid; Conny Budts, districtsraadslid; Evi Cuypers, Districtsraadslid; Yao Issifou, Districtsraadslid; Johan Malcorps, districtsraadslid; Luc Vanlaerhoven, districtsraadslid; Ann De Potter, districtssecretaris; Marieke Janssens, waarnemend districtssecretaris

Secretaris

Marieke Janssens, waarnemend districtssecretaris

Voorzitter

Lieselot Keymis, voorzitter districtsraad

Motivering

Gekoppelde besluiten

Algemene financiële opmerkingen

In het meerjarenplan 2020-2025 is een budget van 4.588.679,46 euro ingeschreven op 2LMS010102M01459/5291630000/224 en 2LMS010102M01466/5291630000/224.

De opdracht wordt door AG VESPA in eigen naam en voor rekening van de stad Antwerpen uitgevoerd.

Regelgeving: bevoegdheid

Artikel 56, §3, 4° van het Decreet Lokaal Bestuur bepaalt dat het college bevoegd is voor het voeren van de plaatsingsprocedure, de gunning en de uitvoering van overheidsopdrachten.
Artikel 56, §3, 5° van het Decreet Lokaal Bestuur bepaalt dat het college bevoegd is voor de vaststelling van de plaatsingsprocedure en de voorwaarden van overheidsopdrachten als het gaat om een opdracht die past binnen het begrip `dagelijks bestuur'.

Met collegebeslissing van 12 mei 2017 (jaarnummer 4463) werden de bevoegdheden van de districtscolleges gecoördineerd. Artikel 11 bepaalt dat het districtscollege bevoegd is voor openbaar domein. In het gemeenteraadsbesluit van 29 mei 2017 (jaarnummer 305) werd de lijst met bovenlokale locaties goedgekeurd. Het projectgebied betreft lokaal en bovenlokaal openbaar domein met een bovenlokale investering in het kader van het leefbaarheidsproject Ringpark Groene Vesten. Het district Antwerpen, Berchem, Borgerhout en Deurne hebben adviesbevoegdheid.

Artikel 138 Decreet Lokaal Bestuur: naast de beslissingsbevoegdheden waarover de districtsraad beschikt op grond van dit decreet, heeft de districtsraad een algemene adviesbevoegdheid voor alle aangelegenheden die betrekking hebben op het district. De districtsraad kan bij reglement die algemene adviesbevoegdheid of delen ervan overdragen aan het districtscollege.

Op 25 november 2019 (jaarnummer 652) keurde de gemeenteraad de beheersovereenkomst 2019-2024 tussen de stad Antwerpen en AG VESPA goed. Artikel 6 - 4.4 bepaalt dat AG VESPA publiek domein kan (laten) realiseren. De opdracht aan AG VESPA betreft het plaatsen en uitvoeren van de overheidsopdrachten in eigen naam en voor rekening van de stad Antwerpen. De beleidsbeslissing omtrent het realiseren van het publiek domein ligt bij de stad Antwerpen. De stad Antwerpen legt hierbij tevens het projectbudget vast.

Inspraak

Het ontwerpproces wordt in het kader van De Grote Verbinding en in samenwerking met de partner overheid Agentschap Wegen en Verkeer - afdeling Antwerpen en het team intendant gevoerd. Het conceptontwerp is het resultaat van een co-creatief en participatief proces waarbij diverse stakeholders en actoren betrokken zijn.

In de Werkbanken zijn diverse stakeholders vertegenwoordigd: opdrachtgever, ontwerpteam, team intendant, partner overheid, diverse stadsdiensten, burgerbewegingen en belanghebbenden (onder andere Agentschap Natuur en Bos, Provincie Antwerpen, Vervoersregio Antwerpen en Natuurpunt), alsook enkel vertegenwoordigers uit de werkateliers. Tijdens een co-creatief proces wordt in de schoot van de Werkbank de ontwerpstappen met de diverse stakeholders afgestemd en naar consensus gezocht.

Met een specifieke groep van een 30-tal omwonenden - de zogenaamde Vestenbouwers - wordt maandelijks over het ontwerp tijdens de werkateliers afgestemd. Er werden drie online werkateliers (in april, mei en juni) en een fietstocht georganiseerd.

Tijdens de fase van het conceptontwerp zijn er bijkomend informatie- en participatiemomenten gehouden:

open moment op 4 maart 2020;
expeditie Ringpark Groene Vesten in augustus 2020 - een fietstocht doorheen het projectgebied;
online participatie.

Aanleiding en context

De Grote Verbinding

Met ‘De Grote Verbinding’ bouwt Antwerpen aan haar internationale reputatie als stad en regio waar het goed is om te wonen, te werken, te ondernemen en op bezoek te komen. De Oosterweelverbinding maakt de Antwerpse Ring rond en de overkapping stuurt de auto’s onder de grond. Zo zorgt de stad Antwerpen voor een betere mobiliteit voor Vlaanderen en wordt de stad weer één geheel met meer groen en schonere lucht.

De afgelopen jaren hebben de stad Antwerpen, het Havenbedrijf Antwerpen nv van publiek recht, de burgerbewegingen, Lantis en andere Vlaamse partners, samen met de intendant voor de Oosterweelverbinding, de plannen vormgegeven. Tijdens de uitvoering zetten zij samen zoveel mogelijk lokaal talent aan het werk.

Aanleiding

De gemeenteraad keurde op 22 november 2016 (jaarnummer 749) de overeenkomst tussen het Vlaams Gewest, BAM (Lantis), het Havenbedrijf Antwerpen nv van publiek recht en de stad Antwerpen over de heroriëntering van de Oosterweelmiddelen naar flankerende maatregelen en stedelijke leefbaarheidsprojecten goed.

Het college bekrachtigde op 29 juni 2018 (jaarnummer 6145) de selectie van 18 projecten en vier reserveprojecten als eindresultaat van het proces “Over de Ring” onder leiding van intendant Alexander D’Hooghe. Naast deze Ringprojecten is 10,5 miljoen euro voorzien voor verder studiewerk rond onder andere het verkeerskundig systeem op de zuidoostelijke ring, tunnelveiligheid, multimodale knopen en overkappingskansen voor de volgende fasen.

De gemeenteraad keurde op 17 december 2018 (jaarnummer 788) de samenwerkingsovereenkomst goed tussen de stad Antwerpen en AG VESPA voor vier projectclusters in het noorden die direct gerelateerd zijn aan de Oosterweelverbinding. Voor de projectcluster “Zuidoostelijk bermenlandschap” (huidige naam: "Ringpark Groene Vesten"), wordt afgesproken om deze nog in onderling overleg toe te wijzen.

Het college keurde op 6 september 2019 (jaarnummer 7156) de projectdefinitie en het bestek van voor de deelopdracht 'Ringpark Groene Vesten' goed. Het college keurde goed dat AG VESPA op basis van het bestek de volledige plaatsingsprocedure van de deelopdracht 'Ringpark Groene Vesten' in eigen naam voor de vaste gedeelten en in naam van de stad Antwerpen (inclusief verzelfstandigde entiteiten) voor de voorwaardelijke gedeelten zou voeren. Het college keurde goed dat AG VESPA de uitvoering van de deelopdracht ‘Ringpark Groene Vesten’ in eigen naam en voor rekening van de stad Antwerpen zal aansturen en opvolgen tot en met de oplevering van de vaste gedeelten van de deelopdracht.

Het college keurde op 10 januari 2020 (jaarnummer 268) het projectbudget voor de eerste fase van het leefbaarheidsproject Ringpark Groene Vesten (gelijklopend met de vaste gedeelten van de ontwerpopdracht) voor een bedrag van 4.588.679,46 euro inclusief btw goed. Het projectbudget bestaat uit: ereloon ontwerpteam vaste gedeelten: 2.301.299,00 euro inclusief btw (op basis van offerte) en technische studies, in-situ proeven en coördinatie: 2.287.380,46 euro inclusief btw (geraamd bedrag).

Het college keurde op 24 april 2020 (jaarnummer 3629) goed dat AG VESPA, als gedelegeerd bouwheer van de stad Antwerpen, het 'Voorwaardelijk Gedeelte 15. Bijkomend onderzoek en ondersteuning’ van de deelopdracht 'Ringpark Groene Vesten' kan lichten tijdens de aansturing van de vaste gedeelten en binnen het toegekende taakstellend budget en dat AG VESPA tevens bevoegd is om in uitvoering van het 'Voorwaardelijke Gedeelte 15' alle nodige handelingen te stellen binnen het toegekende taakstellend budget.

Ringpark Groene Vesten

De projectcluster Ringpark Groene Vesten is een bundeling van twee projecten uit 'Over de Ring' voor een budget van 78 miljoen euro: het 'Longitudinaal Ringpark' (23 miljoen euro) en 'Bermen van Knoop tot Lemanstraat' (55 miljoen euro). De projectcontour bevat de volledige ringruimte van gevel tot gevel tussen de binnen- en de buitenstad. De uiteinden worden begrensd door de Kolonel Silvertopstraat in het westen en de Tuinwijk Borgerhout (inbegrepen) in het noorden.

De ambitie voor het 'Ringpark Groene Vesten' is de realisatie van een ambitieus en verbindend grootstedelijk bermenpark in de ringzone dat:

de geluidshinder en de luchtverontreiniging van de infrastructuur in de ringzone vermindert voor de achterliggende woonwijken en parken door middel van grondbermen, geluidsschermen, overkragingen, kuilen, vegetatie en andere maatregelen;
veilige en royale fiets- en voetgangersverbindingen biedt in de langsrichting in de vorm van een ontvlecht ringfietspad en in de dwarsrichtingen;
een aaneengesloten water- en energiesysteem draagt in functie van de achterliggende wijken;
een ecologische verbinding vormt in de langsrichting en in de dwarsrichtingen;
ingeschakeld wordt als recreatieve ruimte voor de buurt en stad.

Het toekomstbeeld voor de zuidelijke ringweg is een zo volledig mogelijke overkapping met daaronder een gescheiden verkeerssysteem van de E19 tot de E313. Het leefbaarheidsproject ‘Ringpark Groene Vesten’ heeft de bedoeling om in afwachting daarvan al belangrijke positieve leefbaarheidseffecten te genereren voor de naburige wijken door op de leefbaarheidsmaatregelen voor lucht- en geluid en door op de modal shift met het vernieuwde ringfietspad in te zetten. Bij voorkeur zijn deze maatregelen meteen een voorbereidend werk op een toekomstige grootschalige overkapping.

Argumentatie

Het voorliggende conceptontwerp is het resultaat van de besprekingen tijdens drie Werkbanken (maart, mei en juni 2020), diverse thematische werkbanken, werksessies en werkateliers.

Fasering

Van januari tot augustus 2020 werd het conceptontwerp voor het Ringpark Groene Vesten opgemaakt.

In het najaar van 2020 en het eerste kwartaal van 2021 wordt het landschapsontwerp voor het volledige projectgebied (op niveau schetsontwerp) uitgewerkt. Op het einde van de fase landschapsontwerp wordt een faseringsplan opgemaakt. In het faseringsplan wordt bepaald welke delen van het projectgebied binnen het beschikbare uitvoeringsbudget gerealiseerd zullen worden, dit zijn de zogenaamde realiseerbare deelprojecten. Voor de realiseerbare deelprojecten wordt in 2021-2022 een voorontwerp en definitief ontwerp opgemaakt, waarna deze deelprojecten in uitvoering zullen gaan.

Conceptontwerp

Het voorliggende conceptontwerp wordt ter kennisneming aan de districtsraad voorgelegd.

De conceptnota bestaat uit drie delen.

Deel I - visienota
- Nervatuur;
- Levendige randen;
- Park Groene Vesten.
Deel II - randvoorwaardennota, dit betreft een beschrijving van de bestaande toestand en technische randvoorwaarden
- Nutsleidingen;
- Geplande projecten in nabijheid van het projectgebied;
- Ecologie;
- Evaluatie geluidsberm in Borgerhout;
- Hydrologie;
- GIS-gebiedsoverzicht.
Deel III - fundamentele onderzoeksvragen
- Ontvlochten ringtracé/transitielandschap;
- Leefbaarheidsmaatregelen;
- Verbindingen;
- Water.

Onderstaande concepten worden voor advies aan de districtsraad voorgelegd:

Deel I - visienota

Nerven
- De nerven zijn verbindingen of toegangen die vanuit de aanliggende wijken mensen op een kwalitatieve manier naar het Ringpark begeleiden. De uitwerking en realisatie van de nerven buiten het projectgebied maakt geen deel uit van de ontwerpopdracht en deze nerven worden niet binnen het project gerealiseerd.
- Binnen de Werkbank is er heel veel enthousiasme voor de acht nerven door het ontwerpteam voorgesteld. De selectie en de verdere uitwerking van de nerven maakt geen voorwerp uit van deze opdracht. Gelet de schaal van deze opgave en de noodzakelijke afstemmingen met andere doelstellingen (klimaatplan, groenplan, buurtleefbaarheidsaanpak, enzovoort) loopt deze verdere uitwerking best een afzonderlijk traject.
- Er zijn acht nerven die het potentieel hebben om in het verlengde met een (al dan niet bestaande) brug een verbinding te realiseren 'over de ring'. Drie bruggen zijn strategisch aangezien ze de aanliggende wijken of de bestaande groene superstructuren (zie verder) verbinden. Deze drie bruggen bevinden zich ter hoogte van Desguinlei-Mastvest (nerf 1), Berchembrug ter hoogte van Park Brialmont (nerf 3) en Borgerhout intramuros-Joe Englishstraat (nerf 7). Het college beslist om de haalbaarheid van deze drie bruggen te onderzoeken.
- Op dit moment is niet voorzien dat de nerven en de nieuwe verbindingen over de ring met de leefbaarheidsmiddelen gefinancierd zullen worden.
Levendige randen
- Het ontwerpteam onderschrijft de uitgangspunten van de studie stad maken over de ring van het team Stadsbouwmeester en formuleert aanvullend een aantal landschappelijke aanbevelingen vanuit het Ringpark Groene Vesten. De finale uitwerking van de stadsranden behoort niet tot de opdracht van het ontwerpteam. De aanbevelingen zullen verder meegenomen worden in het iteratief proces van het proces stad maken over de ring.
Conceptontwerp
- In de ontwerpopdracht wordt een evenwicht gezocht tussen het metropolitane karakter (Singellandschap, stationsomgevingen, de stedelijke en culturele knopen) en de lokale schaal (de parken, wijkcentraliteiten en buurtdiensten). Daarnaast betreft het versterken van de relatie tussen stad en rand een dubbele opdracht: realiseren van een maximale longitudinale continuïteit en het maximaliseren van een grote dwarsverbinding (zoeken van de diepte).
- In de continuïteit van het park wordt een ritme bepaald door de afwisseling van parken - de zogenaamde Vestenparken - en de landschappelijke tussenstukken - het bosschagelandschap (cfr. beeldkwaliteitsplan Groene Singel).
- In het conceptontwerp wordt 'een vastberaden reeks' van vijf Vestenparken - vijf fronten, vijf fortgrachten en vijf wijkparken - geformuleerd die overeenkomt met de historische schansen van de Brialmontomwalling: Mastvest-Desguinlei, Nachtegalenpark, Park Brialmont, groen ruimte ter hoogte van Berchem station (extramuros) en Luisbekelaar-Nieuw Zurenborg. Deze groene superstructuren lopen door aan beide zijden van de ring, maar zijn vandaag nog niet allemaal mentaal en fysiek verbonden. De groene superstructuren worden in de langsrichting verbonden met een lineair parklandschap. Deze concepten worden in het landschapsontwerp verder uitgewerkt.

Deel III - fundamentele onderzoeksvragen

Ontvlochten ringtracé/transitielandschap
- In opdracht van de intendant werd in 2017 door ARUP een tweedimensionale studie over de toekomstige ligging van ontvlochten ringweg uitgevoerd, de zogenaamde 'wedstrijdvariant'. In afwachting van de resultaten van een uitgebreide Ringstudie R1 Zuid, wordt deze wedstrijdvariant van de ontvlochten ringweg als basis gebruikt om de randen van het Ringpark Groene Vesten af te bakenen. In de Werkbank werd als uitgangspositie genomen dat de leefbaarheidsmaatregelen zo dicht mogelijk tegen de bestaande ringweg gerealiseerd worden. Hierdoor zijn de genomen maatregelen het meeste effectief en dit resulteert in een zo groot mogelijk bruikbare parkruimte.
- Landschap wordt opgedeeld in permanent landschap, ingesloten landschap en transitielandschap. Het permanent landschap valt buiten de buffer van de 'wedstrijdvariant' van de ontvlochten ringweg. In dit gebied hebben de investeringen een permanent karakter. Het ingesloten landschap betreft de restruimtes die ingesloten zijn door snelweginfrastructuur. Het transitielandschap krijgt bij de aanleg van de ontvlochten ringweg en de overkapping een nieuwe invulling. In dit gebied aanvaarden we dat de gedane investeringen mogelijk tijdelijk zijn. Het transitielandschap wordt bij inrichting evenwaardig beschouwd als het permanent landschap, waarbij kostenefficiënte en circulaire investeringen in het transitielandschap geprefereerd zijn.
Leefbaarheidsmaatregelen
- De leefbaarheidsmaatregelen naast de ring worden maximaal ingezet voor de zones met de grootste baten. Er is een differentiatie in de maatregelen op basis van ruimtelijke mogelijkheden en specifieke doelen, met name het beschermen van de eerstelijnsbebouwing het dichtst bij de ring en groene verblijfsruimtes.
- Op de middenberm van de ring wordt maximaal ingezet op geluidsschermen, indien dit technisch mogelijk is.
- Overkragingen worden niet verder in beschouwing genomen als leefbaarheidsmaatregel. Deze zijn te kostelijk en weinig duurzaam in relatie met een toekomstige overkapping.
- De continuïteit van de leefbaarheidsmaatregelen is belangrijk. Bij op- en afritten dient een overlapping te zijn van bermen en schermen.
- Het conceptontwerp maakt een toolbox van leefbaarheidsmaatregelen die kunnen ingezet worden in het landschapsontwerp.
Verbindingen
- De positie van het Ringpad (ringfietspad en naastliggend voetpad) varieert in transitie- en permanent landschap (scenario 3). Waar mogelijk wordt het Ringpad zo dicht mogelijk tegen de leefbaarheidsmaatregelen gepositioneerd. Deze optie laat de meeste vrijheid naar voortschrijdend inzicht, landschappelijke integratie, wensen en optimalisaties toe.
- In de langsrichting voorziet het Ringpad in bijkomende ongelijkvloerse onderdoorgangen (onder bestaande bruggen of als 'connecterende vallei') en vijf nieuwe bruggen om een efficiënte zachte verbinding te creëren. Deze verbindingen en mogelijke varianten (inclusief het concept van de connecterende vallei) worden in het landschapsontwerp verder onderzocht.
- In de langsrichting van het Singelpad worden geen bijkomende ongelijkvloerse verbindingen voorzien.
Water
- De ambities uit de Ringstudie Water en Energie worden bevestigd en overgenomen, daar waar nodig verfijnd en toegepast op het Ringpark. De drie parallelle watersystemen (ringzone, intra- en extramuros) blijven behouden.
- Het waterlandschap wordt opgedeeld in segmenten. Per segment vloeit het hemelwater gravitair af, echter zijn de segmenten niet steeds functioneel (gravitair) met elkaar verbonden. Er worden overlopen voorzien naar het parallelle watersysteem van de ringzone.
- Een visueel continu wadisysteem (Ringwadi en Singelwadi) wordt gecreëerd om het hemelwater te bufferen en lokaal te laten infiltreren. Deze wadi's spelen in op het waterbewustzijn. Deze wadi's zijn functioneel door overlopen bij piekdebieten verbonden. Kunstmatige ingrepen worden beperkt tot enkel waar nodig om de wadi’s te verbinden.
- Zoveel mogelijk water wordt lokaal gebufferd en geïnfiltreerd. Hemelwater wordt enkel wanneer nodig verder afgevoerd. Het Ringpark voorziet in zijn eigen waterhuishouding. Waar mogelijk wordt bijkomende capaciteit ingezet om in de toekomst het hemelwater van aanliggende wijken (deels) te kunnen bufferen. Bij de opmaak van het landschapsontwerp wordt ruimtelijk onderzocht hoeveel hemelwater maximaal kan gebufferd worden. Het Ringpark legt randvoorwaarden op naar de aanliggende wijken over de hoeveelheid te bufferen hemelwater (volume en debieten).
- In het Ringpark wordt in het landschapsontwerp nog geen buffering voorzien voor de toekomstige overkapping. Het ontwerp van de overkapping is momenteel nog niet gekend en moet maximaal voorzien in zijn eigen waterhuishouding.

Adviezen

Districtscollege Berchem Gunstig onder voorwaarden

Het districtscollege keurt het ontwerp van de Groene Vesten goed, mits volgende aanpassingen:

Het districtscollege noteert en betreurt dat de studie omtrent de Ring, en bijgevolg de breedte van de Ring ter hoogte van Berchem, nog niet klaar is. Het district begrijpt de complexiteit van deze studie, maar dit gegeven maakt wel dat Berchem dreigt tot laatste te moeten wachten om effectieve mooie overkappingsprojecten te bekomen, zoals we in andere districten nu wel tot stand zien komen. Deze overkappingsprojecten zijn echter broodnodig, zeker in een district zoals Berchem waar de bevolkingsdichtheid hoog is, er weinig groene ademruimte en veel geluidsoverlast is. Het district vraagt dan ook ten stelligste dat van deze studie met de zeer hoogste urgentie werk wordt gemaakt, dat het district Berchem van zeer nabij wordt betrokken bij deze studie, en dat er garanties komen dat ook in Berchem effectieve overkappingsprojecten volgen na deze studie. Het kan immers niet zijn dat een district zoals Berchem, waar de leefbaarheidsnoden zeer hoog liggen, achter moet blijven in haar streven naar meer leefbaarheid voor haar inwoners, enkel omdat de complexiteit van het dossier in Berchem moeilijker is.
Het districtscollege betreurt tevens dat de stadsduct die ingetekend was in Masterplan Park Brialmont, niet weerhouden is in de eerste selectie van de leefbaarheidsprojecten van Antwerpen, ondanks de brede consensus over de meerwaarde die dit project voor de leefbaarheid in Berchem zou betekenen. Het district wenst deze dan ook zo snel mogelijk gerealiseerd te zien als opstap naar een volledige overkapping.
Met het bovenstaande in acht genomen, blijkt uit het concept dat er momenteel geen grote overkappingsprojecten voor Berchem voorzien zijn in de eerste planning, noch een volledige overkapping, noch een minder brede stadsduct. Dit is een bittere pil voor ons district vermits Berchem een zwaarbelast district is dat de hoogste aandacht verdient. Het college vraagt dan ook garanties dat een overkapping van de ring in haar district wel degelijk zal volgen in een tweede fase en dat ondertussen het budget voorzien voor Groene Vesten maximaal in het district Berchem zal worden ingezet. De leefbaarheid in Berchem staat onder druk en vermits dit in Berchem niet opgelost wordt door overkappingsprojecten, in tegenstelling tot andere districten, moet er proportioneel meer ingezet worden op Berchem om eenzelfde niveau van leefbaarheidsverbetering te krijgen zoals in de andere districten met een kap.
Het districtscollege herhaalt haar standpunt dat de Ring ter hoogte van Berchem enkel kan verbreed worden als er tegelijkertijd ook een kap op wordt gelegd.
In het district Berchem zijn er veel plekken rond de ring waar de inwoners geluidsoverlast en slechte luchtkwaliteit ervaren. Hieraan moet nu verholpen worden, ook al zijn de maatregelen mogelijks tijdelijk. De Berchemnaars leven nu met geluidsoverlast en in een mindere luchtkwaliteit rondom de ring. Het is dan ook nu dat hiertegen actie dient te worden ondernomen, vermits er momenteel ook de middelen voor voorzien zijn. Het is terdege bewezen dat levens effectief verlengd worden door leefbaarheidsmaatregelen die de geluidsoverlast verminderen en de luchtkwaliteit verbeteren.
Het district verzet zich ten stelligste tegen het idee dat niet zou moeten geïnvesteerd worden in Berchem omdat het ideale scenario van de volledige overkapping technisch nog niet realiseerbaar is en de investering dus maar tijdelijk zou zijn. Het is onverantwoord om de Berchemnaars nog ettelijke jaren de kans op betere levenskwaliteit te ontnemen gelet op de te verwachten doorlooptijd van de realisatie van een Berchemse overkapping.
Het districtscollege verzet zich tevens tegen het idee dat niet de grootste kosten moeten gemaakt worden in segment zuid vermits deze maatregelen slechts tijdelijk zouden zijn. Het district wenst hetzelfde niveau van leefbaarheidsverbetering in Berchem te bereiken in fase 1 zoals in de andere districten.
Desalniettemin wenst het district Berchem zich op te stellen als een constructieve partner die meedenkt in het project Groene Vesten, en hierbij intensief betrokken wordt. Het districtscollege noteert dat het project Groene Vesten, zoals het nu voorligt, een goede stap is in de verbetering van de levenskwaliteit van haar inwoners: een goede verbetering van de ecologie, de waterhuishouding , de geluidsoverlast en de algemene leef kwaliteit van haar inwoners is te verwachten. Echter, het district ziet dit project als een opstap naar een veel fundamentelere aanpak in volgende fase.
Het districtscollege ziet enorme meerwaarde in het project Groene Vesten voor haar district, maar heeft een fundamentele bezorgdheid omtrent de impact van de werken op het groen en de biodiversiteit in haar district. Het district stelt als hoofdprincipe voorop dat het ontwerpteam maximaal ontwerpt opdat er zo minimaal waardevol groen verdwijnt. Het district maakt een kanttekening omtrent het brede pad naast de geluidsberm. Het district is voorstander dat dit op dusdanige wijze wordt aangelegd dat waardevolle bomen behouden blijven. Mogelijker wijze moet dit pad meanderen om de waardevolle bomen te ontzien. Het district maakt zich echter geen illusies dat het aanleggen van geluidsbermen groen zal doen verdwijnen. Ondergeschikt, waar het behoud van het groen bijgevolg niet mogelijk is, stelt het district als tweede principe voorop dat de bestaande natuurwaarde gelijk gecompenseerd moet worden. Uiteraard vraagt het district te ontwerpen met de insteek van een ambitieverhoging van natuurwaarde en biodiversiteit waar dit mogelijk is.
Aangaande de situering van het pad en de geluidsberm is het district van mening dat de infrastructuur zo dicht mogelijk tegen de geluidsberm wordt ingepland. Dit zorgt ervoor dat we zo veel mogelijk park kunnen behouden. Tevens ziet het district het pad naast de geluidsberm als een voet- en fietspad dat de parkbeleving versterkt en waar het groen gemaximaliseerd en geoptimaliseerd wordt. Het district vraagt daarbij aandacht voor de bomen, ecologie, natuurwaarden, enz… Het district juicht het initiatief van de inventarisatie en nulmeting van de bomen toe, maar wijst erop dat het district wenst vooruit te gaan in bomen en ecologisch bestand, en niet achteruit.
Het district vraagt tevens geluidsstudies op te starten betreffende de geluidsoverlast en mogelijke oplossingen in de omliggende straten rondom de ring, de radialen, de ‘groene boulevards’ en de ‘groene nerven’ waarvan sprake.
Het district heeft kennisgenomen van de kaart betreffende de aangewezen plekken voor leefbaarheidsverbeteringen. Op de kaart is duidelijk te zien dat heel Berchem extra muros bestaat uit ofwel woningen die baat hebben bij deze maatregelen, ofwel uit parkruimte waarvan de verblijfskwaliteit door deze maatregelen wordt verbeterd. Voor het district is heel Berchem extra muros langs de ringzone een plek waar primair moet worden op ingezet door middel van de leefbaarheidsmaatregelen. Vermits Berchem in deze fase niet voorzien wordt van een overkapping dient zij over heel haar grondgebied rond de ring voorzien te worden van leefbaarheidsmaatregelen. Zowel het ringgebied rond het Leeuwerikpark, als de volledige zone van park Brialmont inclusief Polygoonstraat, de brede ringzone rond Berchem station, als de woningen rondom de Potvlietlaan zijn primair gebaat door de voorziene leefbaarheidsmaatregelen.
Het district staat zeer positief tegenover de projecten van de groene boulevards en nerven. Het district onderschrijft het belang van de voetgangers- en fietsersbrug ter hoogte van park Brialmont en ziet een optimalisatie ervan mogelijk in het kader van de leefbaarheidsmaatregelen. Zo zijn de aanlandingen mogelijks beter te integreren in het parklandschap. Het district wijst er wel op dat deze verbinding reeds bestaat en geen extra leefbaarheidsmaatregel is. Het district draagt de verbinding tussen de wijken Hof Ter Schriek en De Vijfhoek voor als nieuwe strategische verbinding. Dit zou een extra trage verbinding uitmaken tussen twee Berchemse wijken die de zwaarbelaste Mechelse brug zou kunnen ontlasten.
Het district is bezorgd omtrent de werfzones van het project de Groene Vesten: vermits tegelijkertijd ook Park Brialmont verder wordt aangelegd, lijkt het opportuun om de beide projecten zoveel mogelijk op elkaar af te stemmen en de werfzones niet te voorzien in nieuw aangelegde stukken van Park Brialmont, noch in bestaande stukken van Park Brialmont. Mocht dit toch onvermijdelijk zijn, dienen de beschadigde stukken heraangelegd worden in de staat waarin ze zich bevonden voordat de werfzone werd uitgetekend, en dient dit te gebeuren op kosten van de stad.
Het district wenst intensief betrokken te worden bij het project Groene Vesten, juist omwille van de nauwe samenhang met Park Brialmont en het belang voor de Berchemnaars.

Beleidsdoelstellingen

2 - Leefbare en mobiele stad

2LMS01 - Mobiliteit

2LMS0101 - De grote verbinding

2LMS010102 - Over de Ring

2LMS010102M01459 - SWOU12408 Singel (Ringpark Groene Vesten)

2 - Leefbare en mobiele stad

2LMS01 - Mobiliteit

2LMS0101 - De grote verbinding

2LMS010102 - Over de Ring

2LMS010102M01466 - SWOU12423 Singel

Besluit

De districtsraad Berchem keurt het volgende besluit goed met:

stemmen VOOR: Evi Van der Planken, Bruno De Saegher, Ilse Jacques, Jan Poppe, Lieselot Keymis, Janick Doré, Jan Dedecker, Henri Van Herpen, Conny Budts,Buket Karaca, Luc Vanlaerhoven, Willem-Frederik Schiltz, Kris Gysels, Luc Van De Weyer, David Danssaert, Ria Vermeulen, Erkan Öztürk, Arnold Peeters, Ronny De Bie, Lucienne Verbraeken, Clara Willemse, Evi Cuypers, Yao Issifou, Johan Malcorps

ONTHOUDINGEN: Geert Brouwers

De districtsraad berchem beslist:

Artikel 1

De districtsraad Berchem geeft gunstig advies op het conceptontwerp van het project Ringpark Groene Vesten mits de volgende aanpassingen worden opgenomen:

De districtsraad noteert en betreurt dat de studie naar de afwikkeling van de verkeersstromen op het zuidelijke deel van de ring nog niet klaar is. Het district begrijpt de complexiteit van deze studie, maar dit gegeven maakt wel dat Berchem dreigt tot het laatste te moeten wachten om effectieve mooie overkappingsprojecten te bekomen, zoals we in andere districten nu wel tot stand zien komen. Deze overkappingsprojecten zijn echter broodnodig, zeker in een district zoals Berchem waar de bevolkingsdichtheid hoog is, er weinig groene ademruimte en veel geluidsoverlast is. Het district vraagt dan ook ten stelligste dat van deze studie met de hoogste urgentie wordt afgewerkt, dat het district Berchem van zeer nabij wordt betrokken bij deze studie, en dat er garanties komen dat ook in Berchem effectieve overkappingsprojecten volgen na deze studie. Het kan immers niet zijn dat een district zoals Berchem, waar de leefbaarheidsnoden zeer hoog liggen, achter moet blijven in haar streven naar meer leefbaarheid voor haar inwoners, enkel omdat de complexiteit van het dossier in Berchem moeilijker is.

Het district dringt er dan ook ten stelligste op aan dat binnen een korte periode en in overleg met het district duidelijkheid wordt gecreëerd, zowel over de toekomstige snede van de Ring in Berchem, als over de keuze om al of niet een extra op -en afrit te voorzien ter hoogte van Berchem-station (Borsbeekbrug of andere). Ook de overgangen en aansluitingen van deze snede op de knoop Zuid enerzijds en op de knoop met de E313/E34 en de Hollandse knoop anderzijds dienen uitgeklaard te worden.

De districtsraad betreurt tevens dat de stadsduct die ingetekend was in Masterplan Park Brialmont, niet weerhouden is in de eerste selectie van de leefbaarheidsprojecten van Antwerpen, ondanks de brede consensus over de meerwaarde die dit project voor de leefbaarheid in Berchem zou betekenen. Het district wenst deze dan ook zo snel mogelijk gerealiseerd te zien als opstap naar een volledige overkapping.

Met het bovenstaande in acht genomen, blijkt uit het concept dat er momenteel geen grote overkappingsprojecten voor Berchem voorzien zijn in de eerste fase, noch een volledige overkapping, noch een minder brede stadsduct. Dit is een bittere pil voor ons district vermits Berchem een zwaarbelast district is dat de hoogste aandacht verdient. De districtsraad vraagt dan ook garanties dat een overkapping van de ring in haar district wel degelijk zal volgen in een tweede fase. Daarom bepleit de districtsraad dat een concrete planning wordt opgemaakt die al in 2021 en 2022 voorziet in de nodige voorbereidende studies voor de volledige overkapping van de R1-Zuid, zodat de realisatie ervan naadloos kan aansluiten op de voorziene realisatie tussen 2020 en 2030 van de hele Oosterweelverbinding met de eerste overkappingsprojecten op de R1-Noord.

Ondertussen dient het budget voorzien voor Groene Vesten maximaal in het district Berchem te worden ingezet. De leefbaarheid in Berchem staat onder druk en vermits dit in Berchem niet opgelost wordt door overkappingsprojecten, in tegenstelling tot andere districten, moet er proportioneel meer ingezet worden op Berchem om eenzelfde niveau van leefbaarheidsverbetering te krijgen zoals in de andere districten waar wel al overkapt wordt.

De districtsraad herhaalt haar standpunt dat de Ring ter hoogte van Berchem enkel kan verbreed worden als er tegelijkertijd ook een kap op wordt gelegd. De verbreding van de Ring zal immers onvermijdelijk leiden tot verlies van bestaand waardevol groen. Dat verlies moet dan ook onmiddellijk kunnen gecompenseerd worden door de overkapping van de ‘bijkomende breedte’ en de uitbouw van het ‘definitieve’ Ringpark op die ingenomen strook.

In het district Berchem zijn er veel plekken rond de ring waar de inwoners geluidsoverlast en slechte luchtkwaliteit ervaren. Hieraan moet nu verholpen worden, ook al zijn de maatregelen mogelijks tijdelijk. De Berchemnaars leven nu met geluidsoverlast en een slechtere luchtkwaliteit rondom de ring. Het is dan ook nu dat hiertegen actie dient te worden ondernomen, vermits er momenteel ook de middelen voor voorzien zijn. Het is voldoende bewezen dat levens effectief verlengd worden door leefbaarheidsmaatregelen die de geluidsoverlast verminderen en de luchtkwaliteit verbeteren.

Het district verzet zich ten stelligste tegen het idee dat niet zou moeten geïnvesteerd worden in Berchem omdat het ideale scenario van de volledige overkapping technisch nog niet realiseerbaar is en de investering dus maar tijdelijk zou zijn. Het is onverantwoord om de Berchemnaars nog ettelijke jaren de kans op betere levenskwaliteit te ontnemen gelet op de te verwachten doorlooptijd van de realisatie van een Berchemse overkapping.

De districtsraad verzet zich tevens tegen het idee dat niet de grootste kosten moeten gemaakt worden in segment zuid vermits deze maatregelen slechts tijdelijk zouden zijn. Het district wenst hetzelfde niveau van leefbaarheidsverbetering in Berchem te bereiken in fase 1 zoals in de andere districten.

Desalniettemin wenst het district Berchem zich op te stellen als een constructieve partner die meedenkt in het project Ringpark Groene Vesten. Het district vraagt dan ook hierbij intensief betrokken te worden. De districtsraad stelt vast dat het project Ringpark Groene Vesten, zoals het nu voorligt, een goede eerste stap kan zijn in de verbetering van de levenskwaliteit van haar inwoners in afwachting van de uitvoering van het ontvlochten ringtracé met overkapping. Op basis van de voorgestelde ingrepen valt op korte termijn een eerste verbetering van de ecologie, de waterhuishouding , de geluidsoverlast en de algemene leefkwaliteit voor haar inwoners te verwachten. Echter, het district ziet dit project als een opstap naar een veel fundamentelere aanpak in volgende fasen.
Juist omdat het slechts om een eerste stap gaat, vraagt de districtsraad om maximaal te waken over het behoud van het bestaand groen naast de ring. De districtsraad vraagt het ontwerpteam om zodanig te ontwerpen dat er zo weinig mogelijk waardevol groen verdwijnt. Dus hoofdprincipe is maximaal ontwerpen opdat zo minimaal waardevol groen verdwijnt. Dat geldt voor de aanleg van de geluidsbermen, maar meer nog voor de heraanleg van het ringpad (= ringfietspad + voetpad). De districtsraad vraagt dat hiervoor in twee fasen gewerkt wordt : in een eerste fase pleit het district voor de aanleg van een ringfietspad met een minimale impact op de bestaande en nieuwe groene omgeving , maar toch voldoet aan de richtlijnen en noden inzake capaciteit en veiligheid. Indien nodig kan het fietspad meanderen om bestaande waardevolle bomen te ontzien. In een tweede fase, als de ring overkapt wordt en er zo meer groene ruimte gecreëerd wordt, kan gekozen worden voor een fietssnelweg op de overkapping. In tweede en ondergeschikte instantie vraagt de districtsraad dat als er toch groen moet verdwijnen, de bestaande natuurwaarde gelijk gecompenseerd wordt binnen dezelfde werfzone en binnen het district. De bedoeling van het hele ringpark groene vesten moet zijn om een hogere natuurwaarde en biodiversiteit te bekomen.

De districtsraad ondersteunt de keuze om de nieuwe infrastructuur (ringfietspad en voetpad) zo dicht mogelijk tegen de geluidsberm in te plannen. Dit zorgt ervoor dat we zo veel mogelijk groen kunnen behouden en een echte parkzone kunnen realiseren. Het district wil in deze eerste fase een voet- en fietspad dat de parkbeleving versterkt en waar het groen gemaximaliseerd en geoptimaliseerd wordt. Het district vraagt daarbij aandacht voor de bomen, ecologie, natuurwaarden, enz… Het district juicht het initiatief van de inventarisatie en nulmeting van de bomen toe, maar wijst erop dat het district wenst vooruit te gaan in bomen en ecologisch bestand, en niet achteruit.

Het district vraagt tevens geluidsstudies op te starten betreffende de geluidsoverlast en mogelijke oplossingen in de omliggende straten rondom de ring, de radialen, de ‘groene boulevards’ en de ‘groene nerven’ waarvan sprake. Het district vraagt ook aan de stad om hiervoor de nodige budgetten te voorzien, gezien deze investeringen buiten het projectgebied op dit moment niet in het financieringsplan voor het Ringpark Groene Vesten (in totaal 78 miljoen euro) voorzien zijn.

Het district heeft kennisgenomen van de kaart betreffende de aangewezen plekken voor leefbaarheidsverbeteringen. Op de kaart is duidelijk te zien dat heel Berchem extra muros bestaat uit ofwel woningen die baat hebben bij deze maatregelen, ofwel uit parkruimte waarvan de verblijfskwaliteit door deze maatregelen wordt verbeterd. Voor het district is heel Berchem extra muros langs de ringzone een plek waar primair moet worden op ingezet door middel van de leefbaarheidsmaatregelen. Vermits Berchem in deze fase niet voorzien wordt van een overkapping dient zij over heel haar grondgebied rond de ring voorzien te worden van leefbaarheidsmaatregelen. Zowel het ringgebied rond het Leeuwerikpark, als de volledige zone van park Brialmont inclusief Polygoonstraat, de brede ringzone rond Berchem station, als de woningen rondom de Potvlietlaan zijn primair gebaat door de voorziene leefbaarheidsmaatregelen.

Het district staat zeer positief tegenover de projecten van de groene boulevards en nerven. Het district investeert mee in de participatieve uitwerking én realisatie van deze Groene Nerven. Het district onderschrijft het belang van de voetgangers- en fietsersbrug ter hoogte van park Brialmont en ziet een optimalisatie ervan mogelijk in het kader van de leefbaarheidsmaatregelen. Zo zijn de aanlandingen mogelijks beter te integreren in het parklandschap. Het district wijst er wel op dat deze verbinding reeds bestaat en geen extra leefbaarheidsmaatregel is. Het district draagt de verbinding tussen de wijken Hof Ter Schriek en De Vijfhoek voor als nieuwe strategische verbinding. Dit zou een extra trage verbinding uitmaken tussen twee Berchemse wijken die de zwaarbelaste Mechelse brug zou kunnen ontlasten.

Het district is bezorgd omtrent de werfzones van het project de Groene Vesten: vermits tegelijkertijd ook Park Brialmont verder wordt aangelegd, lijkt het opportuun om de beide projecten zoveel mogelijk op elkaar af te stemmen en de werfzones niet te voorzien in nieuw aangelegde stukken van Park Brialmont, noch in bestaande stukken van Park Brialmont. Mocht dit toch onvermijdelijk zijn, dienen de beschadigde stukken heraangelegd worden in de staat waarin ze zich bevonden voordat de werfzone werd uitgetekend, en dient dit te gebeuren op kosten van de stad.

Het district wenst intensief betrokken te worden bij het project Groene Vesten, juist omwille van de nauwe samenhang met Park Brialmont en het belang voor de Berchemnaars.

Artikel 2

Dit besluit heeft in principe geen financiële gevolgen.

Bijlagen

20200909_RPGV_conceptontwerp_conceptnota_def.pdf