2020_DRAN_00074 - Spoorpark tussen Draakplaats en Luitenant Naeyaertplein - Projectdefinitie - Advies - Goedkeuring

In het meerjarenplan 2020 2025 is een budget van 2.146.809,00 euro ingeschreven op 2WNS020201PA3715/5291630000/224.

Het project wordt gesubsidieerd door het Vlaamse Stadsvernieuwingsfonds, de subsidiefiche is SBT11100/5291630000/224/2WNS020201PA3715/2SA050610.

Overeenkomstig artikel 10 van het collegebesluit van 6 maart 2015 (jaarnummer 1791) wordt de bevoegdheid voor lokale straten overgedragen van het college aan het districtscollege.

In het gemeenteraadsbesluit van 29 mei 2017 (jaarnummer 305) werden de bovenlokale straten en pleinen vastgelegd. Ontwikkelingen (nieuw openbaar domein) en mobiliteit en verkeersmaatregelen blijven een bevoegdheid van het college.

Op 25 november 2019 (jaarnummer 652) keurde de gemeenteraad de beheersovereenkomst 2019-2024 tussen de stad Antwerpen en AG VESPA goed. Artikel 6 - 4.4 bepaalt dat AG VESPA publiek domein kan (laten) realiseren. De opdracht aan AG VESPA betreft het plaatsen en uitvoeren van de overheidsopdrachten in eigen naam en voor rekening van de stad Antwerpen. De beleidsbeslissing omtrent het realiseren van het publiek domein ligt bij de stad Antwerpen. De stad Antwerpen legt hierbij tevens het projectbudget vast.

AG VESPA heeft een projectsubsidie van 2.146.809 euro verkregen van het Stadsvernieuwingsfonds voor de realisatie van dit deel van het spoorpark tussen de Draakplaats en het Luitenant Naeyaertplein.

Voor dit deel van het spoorpark werd reeds door het ontwerpteam de Smet-Vermeulen – Palmboom en van den Bout een schetsontwerp in 2009 neergelegd als uitloper van de conceptsubsidie Nieuw Zurenborg.

Het project werd in 2009 niet gerealiseerd omdat Infrabel toen nog geen intentie had om haar terreinen te verlaten. Vandaag werkt Infrabel wel concreet aan een verhuisoperatie waarbij alle spooractiviteiten in het projectgebied verplaatst worden naar de spoordriehoek aan de andere zijde van de Draakplaats waar momenteel reeds het logistiek centrum gevestigd is. Daarmee komt de volledige zone tussen de Draakplaats en de Plantin Moretuslei vrij voor ontwikkeling als onderdeel van het spoorpark. Infrabel bereidt daartoe een randvoorwaardennota voor tegen de zomer 2020.

AG VESPA is momenteel in onderhandeling met De Lijn over de aankoop van de stelplaats op de site Nieuw Zurenborg. Ook de aankoop van het dienstgebouw/de tramloods aan de Draakplaats langsheen het potentiële spoorpark zit in het voorstel.

Aansluitend aan het projectgebied is een private ontwikkeling (Zurenborgpoort) in realisatie door projectontwikkelaar Antonissen Development Project (ADP). In het kader van de stedenbouwkundige ontwikkelingskosten (SOK) werd door de stad met de ontwikkelaar een overeenkomst gesloten waarvan de bepalingen mee opgenomen zijn in de afgeleverde omgevingsvergunning. ADP zal daarbij instaan voor een aantal investeringen in de omgeving waaronder 210.249 euro voor de heraanleg van het plein voor het Ooststation aan de Plantin Moretuslei, dat binnen de projectcontour van het spoorpark tussen Draakplaats en Luitenant Naeyaertplein valt.

Het college van burgemeester en schepenen heeft op 3 april 2020 (jaarnummer 3084), in overeenstemming met de beheersovereenkomst, de opdracht aan AG VESPA gegeven voor de begeleiding van een lijst van Stadsprojecten, waaronder het project Spoorpark Draakplaats - Luitenant Naeyaertplein.

Het project ligt deels op grondgebied van het district Antwerpen en deels op het grondgebied van district Borgerhout, waarbij de Plantin Moretuslei de grens vormt. Het betreft enerzijds nieuw openbaar domein (op de huidige gronden van Infrabel) en anderzijds de heraanleg van het openbaar domein aan weerszijden van de Plantin Moretuslei. De Plantin Moretuslei is bovenlokaal openbaar domein, de ventwegen zijn lokaal openbaar domein.

AG VESPA maakt de projectdefinitie op voor het aanstellen van een ontwerpteam.

De herontwikkeling van het spoorpark tussen Draakplaats en Luitenant Naeyaertplein omvat verschillende onderdelen, op vlak van openbaar domein, infrastructuur en vastgoed aan de randen om het park te verankeren in haar omgeving:

• Openbaar domein
• Park inclusief voetgangers- en fietsverbinding
• Plein aan Ooststation (deel van SOK Zurenborgpoort)
• Publieke ruimte aan zwembad/sporthal

• Infrastructuur
• Hergebruik bestaande helling Zuid (als deel van beschermd stadsgezicht)
• Lange termijnvisie voor nieuwe spoortunnel
• Hergebruik spoorbrug Plantin Moretuslei via perron 1
• Nieuwe helling Noord binnen bestaand spoorlichaam

• Vastgoed
• Uitbreiding private tuinen
• Herbestemming tramloods als deel van beschermd stadsgezicht en in functie van nteractie naar publieke ruimte
• Herbestemming en/of vervanging treinloodsen
• Herbestemming Ooststation en/of nieuwe ontwikkeling Plantin Moretuslei Zuid
• Nieuwe ontwikkeling Plantin Moretuslei Noord
• Reorganisatie sporthal/zwembad in functie van openwerken gesloten gevel en interactie naar publieke ruimte

Het voorliggende schetsontwerp uit 2009 blijft het uitgangspunt, maar is te verfijnen en/of te actualiseren. De opdracht voor dit spoorpark zet in op twee eindproducten:

• Een ontwerp publieke ruimte tot en met begeleiding van uitvoering van de onderdelen openbaar domein en infrastructuur;
• Een stedenbouwkundig kader in schetsontwerp, inclusief het ontwerpend onderzoek naar het vastgoed (volumestudies, programmascenario’s, faseringsvoorstellen, morfologisch en typologisch onderzoek).

In deze opdracht voor het spoorpark zijn zes werksporen met elkaar verweven, welke verder uitgewerkt worden in de projectdefinitie:

• Het ontwerp van de publieke ruimte en het stedenbouwkundig kader, inclusief faseringsvoorstellen;
• De coördinatie van de opmeting en technische studies die parallel met het ontwerp verlopen;
• Ontwerpend onderzoek ter ondersteuning van het ontwerpend onderhandelen door de opdrachtgever met Infrabel, AWV, bewoners en/of eigenaars Tweelingenstraat, erfgoeddiensten, …
• Ontwerpend onderzoek ter ondersteuning van de programmastrategie door de opdrachtgever voor de (eventueel tijdelijke) invulling van het vastgoed;
• Ontwerpend onderzoek ter ondersteuning van de financiële haalbaarheidsstudies op vlak van vastgoed door de opdrachtgever;
• Het aanleveren van inhoud leveren voor de communicatie en participatie en de aanwezigheid bij publieksmomenten georganiseerd door de opdrachtgever.

Omwille van de complexiteit van de opdracht wordt een multidisciplinair ontwerpteam gezocht, bestaande uit volgende disciplines:

• Publieke ruimte en landschap – in the lead voor het ontwerp publieke ruimte;
• Ingenieurskunde – ter ondersteuning voor het ontwerp publieke ruimte;
• Stedenbouw – in the lead voor het stedenbouwkundig kader;
• Architectuur – ter ondersteuning van het stedenbouwkundig kader.

De randvoorwaardennota van Infrabel wordt verwacht tegen de zomer 2020. Voor de realisatie van de publieke ruimte van het spoorpark tussen Draakplaats en Luitenant Naeyaertplein wordt gestreefd naar eind 2024. Het project is dan ook gebonden aan een strakke planning en een ontwerpteam dient zo snel mogelijk aangesteld te worden.

Parallel aan het aanstellen van een ontwerper wordt een cultuurhistorisch onderzoek van het hele projectgebied gedaan, aangezien er onderdelen tot een beschermd stadsgezicht behoren. Dit cultuurhistorisch onderzoek zal de ontwerper, maar ook de opdrachtgever en de erfgoeddiensten inzicht verlenen in de bouwhistoriek en de waardenstelling op cultuurhistorisch vlak, als input naar het verdere ontwerpproces.