Art. 8 van het besluit van de gemeenteraad van 25 maart 2019 (jaarnummer 154): het college is bevoegd om namens de stad Antwerpen in te tekenen op projectoproepen die worden georganiseerd door een hogere overheid en om met diezelfde overheid daarover overeenkomsten te sluiten.
Demo 'werkgeversaanpak'
Het demonstratieproject dat de stad binnen het 'Pioneers' project zal leiden, past in de ambitie van het bestuursakkoord om de Slim naar Antwerpen aanpak verder uit te rollen door in te zetten op de modal shift via de werkgeversaanpak, communicatiecampagnes, de multimodale routeplanner, marktplaats voor mobiliteit en flankerende initiatieven.
De acties in het ‘Pioneers’ project mikken daarbij specifiek op de bevordering van verdere modal shift door het betrekken van de werkgevers in de haven. Dit is een aanpak die binnen het Slim naar Antwerpen programma reeds succesvol werd uitgerold, onder meer vanuit het Europese Civitas Portis project. Gegeven dat de komende jaren de grootste infrastructuurwerken in de recente geschiedenis van de stad plaatsvinden en de hierdoor geanticipeerde gevolgen voor de bereikbaarheid van de haven en stad, zal er behoefte zijn aan verdere intensivering van deze aanpak. Deelname aan het ‘Pioneers’ projectvoorstel biedt de opportuniteit om met Europese middelen bijkomend in te zetten op de werkgeversaanpak. De focus ligt hierbij op het creëren van een gedeelde mindset met bedrijven (CEO's en HR) en inzicht in de financiële voordelen van een modal shift voor woon-werkverkeer, onder meer door het aanbieden van mobiscans. Daarnaast stimuleert de werkgeversaanpak het testen van alternatieve mobiliteitsoplossingen (zoals deelmobiliteit, e-bikes, watertaxi, fietsbus, Mobility-as-a-Service (MaaS), Logistics-as-a-Service (LaaS), enzovoort) bij de werkgevers. Ook de IT-tools die in dit kader zijn ontwikkeld om werkgevers te ondersteunen, zullen verder opgeschaald worden binnen het project, binnen het Slim naar Antwerpen programma.
Daarnaast zal ook verder ingezet worden op de marktplaats voor mobiliteit, waar een specifieke B2B-matchmaking plaatsvindt tussen aanbieders van alternatieve mobiliteitsoplossingen en bedrijven. De eerste pilots, met steun van de stad, gaan binnenkort van start en omvatten onder meer systemen voor het delen van e-bikes en e-minibusjes voor gedeeld woon-werkverkeer.
Demo 'Port Digital Twin'
De demo 'Port Digital Twin' heeft als doel om verschillende databronnen (IoT, geografische data, etc.) te combineren om vervolgens beleidsbeslissingen te kunnen toetsen; wijzigingen in vervoersstromen, klimaat aanpassingen, etc. Er wordt een onderverdeling gemaakt tussen korte termijn simulaties, gebaseerd op real time data, en lange termijn aanpassingen.
Met de 'Port Digital Twin' ligt de focus op de impact van logistieke stromen en personenvervoer van en naar de haven. Voor de haven is de berekening naar een vermindering van CO² uitstoot een functionaliteit die volledig kadert in de Green Deal doelstellingen. De stad heeft in dit demonstratieproject een kleine rol en benadrukt de invloed van de logistieke stromen op de stedelijke context. Vanuit de stad primeert de insteek van het goederenvervoer en trachten we via de digital twin de kennis te verruimen over last-mile leveringen, UDC aan de stadsrand, modal shift in vrachtvervoer, etc. Ook de opzet en het gebruik van een digital twin zijn nieuwe toepassingen voor de stad die ook op andere domeinen inzetbaar zijn. Een deelname aan dit project zorgt voor inzichten in ontwikkelingen aan een digital twin en de functionaliteiten die de toepassing genereert. De stad streeft hierbij naar maximale integratie van de digital twin en ontsluiting van de open data via het NxtMobility platform.
De projectduur is vijf jaar. Binnen de stad zal het project gecoördineerd worden vanuit de dienst Stadsontwikkeling/Communicatie en Participatie voor de activiteiten rond de werkgeversaanpak en Participatie en de dienst Stadsontwikkeling/Mobiliteit voor de activiteiten rond digital twin. De stedelijke Eurodesk staat in voor de begeleiding van het projectvoorstel.
Indien het projectvoorstel wordt goedgekeurd door de subsidiegever, zal deelname opnieuw worden voorgelegd aan het college met een verder uitgewerkte beschrijving van de actiedomeinen en definitief projectbudget.
Binnen het Europese onderzoeks- en innovatieprogramma Horizon 2020 staat momenteel de volgende projectoproep open: LC-GD-5-1-2020: Green airports and ports as multimodal hubs for sustainable and smart mobility (vrij vertaald als ‘Groene luchthavens en havens als multimodale hubs voor duurzame en slimme mobiliteit’). Deze oproep maakt deel uit van een pakket aan projectoproepen ter ondersteuning van de Europese Green Deal agenda, die is opgedeeld in acht thematische en twee horizontale gebieden. De deadline voor de indiening van projectvoorstellen is 26 januari 2021. De oproep bestaat uit twee onderdelen. Deel A:Groene luchthavens, deel B: Groene havens. In elk subthema worden minstens twee projecten gesubsidieerd. Het totaal voorziene budget van deze oproep bedraagt 100 miljoen euro waarbij de Commissie uitgaat dat het bedrag per project tussen de 15 en 25 miljoen euro zal bedragen. De stad wil deelnemen aan het projectvoorstel ‘Pioneers’ dat wordt voorbereid onder het coördinatorschap van het Havenbedrijf Antwerpen.
Het college keurde op 18 december 2020 (jaarnummer 10469) reeds de intentieverklaring tot deelname aan het projectvoorstel goed, toen nog onder de voorlopige projectnaam ‘Green Ports’.
Eén van de speerpunten van de Europese Green Deal is dat transport drastisch minder vervuilend moet worden waarbij de noodzaak wordt benadrukt om de uitstoot van broeikasgassen in de luchtvaart en het vervoer over water te verminderen. Tegelijkertijd erkent Europa de opportuniteit die (lucht)havens bieden om, als multimodale hubs, bij te dragen aan een snelle transitie naar een broeikasgasneutrale lucht- en scheepvaart en aan een bredere multimodale mobiliteit. Havens en haven gerelateerde bedrijven bieden bovendien heel wat mogelijkheden voor de groene energietransitie, in termen van productie, opslag en gebruik. Om dit potentieel verder te onderzoeken dienen projectvoorstellen in al deze domeinen opschaalbare pilootprojecten uit te rollen en nieuwe samenwerkingsverbanden op te zetten. Een vereiste in de projectoproep is bovendien ook het opleveren van een Masterplan voor een toekomstige groene haven.
Binnen het ‘Pioneers’ voorstel zal er daarom onder meer geëxperimenteerd worden met elektrificatie en de transitie naar waterstof, autonome voer- en vaartuigen, energiemanagementsystemen, slimme toepassingen in de logistieke keten en hergebruik van materialen. Naast deze ‘harde’ technologische innovatie, is één van de vooropgestelde uitkomsten in de projectoproep de reductie van emissies voor steden, stedelijke mobiliteit en betere integratie van havenactiviteiten in steden. In dit domein zal de stad zelf een demonstratieproject leiden rond de werkgeversaanpak en daarnaast betrokken worden in een demonstratieproject waarin een digital twin van de haven ontwikkeld wordt.
Het ‘Pioneers’ consortium wordt gecoördineerd door het Havenbedrijf Antwerpen en bestaat uit een brede waaier aan bedrijven die opereren in de haven, onderzoeksinstellingen, technologieleveranciers en overheidsorganisaties. Het zwaartepunt van de innovatie-acties ligt in de haven van Antwerpen maar daarnaast zullen ook demonstratieprojecten worden uitgerold in de havens van Constanta (Roemenië) en Barcelona (Spanje).
Het maximum projectbudget voor deze oproep bedraagt 15 tot miljoen euro. Het stedelijke projectbudget is in deze fase van opmaak van het projectvoorstel nog niet definitief vastgelegd. In de raming van het stedelijke aandeel in het projectbudget wordt uitgegaan van een budget van 568.750,00 euro, voornamelijk bestaande uit personeelsmiddelen (455.000,00 euro). Deze raming is gebaseerd op de inzet van één voltijdse VTE voor de demo ‘werkgeversaanpak’ en 5 maanden VTE voor de projectactiviteiten binnen de demo ‘digital twin’. Aan de personeelsmiddelen wordt een vast percentage van 25% overhead toegevoegd (113.750,00 euro).
Het subsidiepercentage binnen het Horizon 2020 programma is 100%, en aldus is er geen nood aan stedelijke cofinanciering. Indien het project wordt goedgekeurd zal het projectbudget met behulp van de subsidiefiche worden ingeschreven.
Het college keurt deelname aan het Horizon 2020-projectvoorstel 'Pioneers' goed.