OCMW Antwerpen en Stad Antwerpen hebben als ambitie om, binnen hun wettelijke taken, kwaliteitsvol en betaalbaar thuis wonen en verzorgen aan te bieden. Bij het nastreven van die ambitie zag het OCMW zich evenwel geconfronteerd met veranderde noden, zoals toenemende vergrijzing en een verregaande diversificatie in de toenemende woon- en zorgvragen. Tegelijkertijd wenst het OCMW de toegang tot kwaliteitsvol en betaalbaar (thuis) wonen en verzorgen te garanderen, op basis waarvan bij de eerste zorgvraag, tot in meer intense zorgfasen, de zorgbehoevende wordt bijgestaan en een plaats vindt in het zorgaanbod dat door het OCMW en/of haar verzelfstandigde entiteiten wordt verstrekt.
In het licht van deze doelstellingen besliste OCMW Antwerpen – in uitvoering van het bestuursakkoord 2007-2012 van de Stad Antwerpen waarin was bepaald dat “Antwerpen de woonzorgcentra (rusthuizen en thuishulp) [wil] moderniseren, reorganiseren en verzelfstandigen” – om zijn organisatie, en meer in het algemeen de ouderenzorgverstrekking door het OCMW, te moderniseren en reorganiseren, dit door bepaalde OCMW-activiteiten onder te brengen in verzelfstandigde entiteiten.
Op vandaag beschikt OCMW Antwerpen – binnen het kader van het huidig geldende Decreet Lokaal Bestuur – over verschillende verzelfstandigde entiteiten, waaronder Het Ziekenhuisnetwerk Antwerpen en de welzijnsvereniging Zorgbedrijf Antwerpen. Met de oprichting van deze entiteiten beoogde OCMW Antwerpen om haar oefening van optimalisering en modernisering niet te beëindigen, maar wel om nadien blijvend te onderzoeken of, en in welke mate, de zorgdiensten in de Stad Antwerpen op de meest optimale wijze kunnen worden georganiseerd, in functie van de noodwendigheden van de zorgbehoevenden en de wijzigende en evoluerende omstandigheden waaraan de zorgsector steeds onderhevig is.
In het (huidige) Bestuursakkoord 2019-2024 (“De Grote Verbinding. Akkoord voor de bestuursperiode van 2019 tot 2024”), zoals goedgekeurd door de gemeenteraad van stad Antwerpen op 28 januari 2019, werd deze visie bevestigd – inzonderheid voor wat betreft de werking van de welzijnsvereniging Zorgbedrijf Antwerpen – met name dat “[h]et Zorgbedrijf zelf aan de hand van deze nieuwe structuur en de doorgedreven groei volledig zelfbedruipend [zal] worden. De stad blijft de doelstellingen en de activiteiten van het Zorgbedrijf wel sturen door een gegarandeerd meerderheidsaandeel”.
In uitvoering hiervan werd de dotatie van de welzijnsvereniging Zorgbedrijf Antwerpen in de komende jaren verminderd. In het aangepast meerjarenplan 2020 – 2025, zoals goedgekeurd door de gemeenteraad van 24 november 2020 (jaarnummer 638) werd immers vastgelegd dat deze zou dalen van 39,3 miljoen EUR in 2020 naar 28,7 miljoen EUR in 2025. De sociale opdracht en het sociaal beleid dat de welzijnsvereniging Zorgbedrijf Antwerpen uitvoert voor de stad, blijft hierbij minstens gelijk.
De uitoefening van zorgactiviteiten via de publiekrechtelijk verzelfstandigde entiteit Zorgbedrijf Antwerpen volstaat niet (langer) om een antwoord te bieden aan de evoluerende marktomstandigheden. Dit terwijl enerzijds de gediversifieerde woon- en zorgvraag in Antwerpen toeneemt, en anderzijds, de rentabiliteit van de welzijnsvereniging Zorgbedrijf Antwerpen in het gedrang komt.
Om die reden – en zoals ook steeds vooropgesteld door OCMW Antwerpen, ook al bij de oprichting van de welzijnsvereniging Zorgbedrijf Antwerpen, – dringt optimalisering en herstructurering van de zorgactiviteiten binnen OCMW Antwerpen zich op, en dit binnen de voorschriften van het Decreet Lokaal Bestuur. In het licht daarvan beoogt OCMW Antwerpen, samen met Het Ziekenhuisnetwerk Antwerpen (als private partner), Stad Antwerpen en de welzijnsvereniging Zorgbedrijf Antwerpen, over te gaan tot de oprichting van een woonzorgvereniging, in de zin van artikel 513 e.v. van het Decreet Lokaal Bestuur.
Een verregaande samenwerking tussen OCMW Antwerpen, Stad Antwerpen, Het Ziekenhuisnetwerk Antwerpen en de welzijnsvereniging Zorgbedrijf Antwerpen, in de vorm van een privaatrechtelijke rechtspersoon, dringt zich op om een antwoord te kunnen bieden aan de evoluerende en gewijzigde marktomstandigheden. De woonzorgvereniging wordt door OCMW Antwerpen namelijk belast met de uitvoering van alle zorgactiviteiten die onder het Woonzorgdecreet vallen, en zoals die thans door de welzijnsvereniging Zorgbedrijf Antwerpen enerzijds en Het Ziekenhuisnetwerk Antwerpen anderzijds worden uitgeoefend.
Stad Antwerpen en OCMW Antwerpen delen de concrete ambitie - om door oprichting van de woonzorgvereniging - het volgende na te streven:
De meerwaarde van de woonzorgvereniging wordt op omstandige wijze uiteengezet in een motiveringsnota die als bijlage aan dit besluit wordt gevoegd.
De oprichting van voormelde woonzorgvereniging past in een bredere herstructurering van groepsarchitectuur van Zorgbedrijf Antwerpen. Momenteel wordt de welzijnsvereniging Zorgbedrijf Antwerpen geconfronteerd met verschillende fiscale risico’s en beperkingen inzake financiering/subsidiëring die bij een herstructurering zo veel als mogelijk zouden worden geneutraliseerd door het onderbrengen en afzonderen van verschillende activiteiten in diverse entiteiten. De woonzorgvereniging zal dan ook opereren in een groter geheel van verwante (bestaande en nog op te richten) rechtspersonen.
Rekening houdend met de dwingende wettelijke bepalingen ter zake (een goedkeuringstermijn van de Vlaamse regering van negentig dagen volgend op het verzoek tot goedkeuring conform artikel 514, §3 Decreet Lokaal Bestuur), maar ook gelet op de uiterste datum voor het indienen van het verzoek tot overdracht van de erkenningen van de zorgactiviteiten conform artikel 34 t.e.m. 34/5 van het Besluit van de Vlaamse Regering betreffende de procedures voor woonzorgvoorzieningen en verenigingen van gebruikers en mantelzorgers), zal in eerste instantie de woonzorgvereniging worden opgericht.
In dit kader beopdracht het OCMW Antwerpen de bestaande welzijnsvereniging Zorgbedrijf Antwerpen en Het Ziekenhuisnetwerk Antwerpen om, conform de respectievelijke artikelen van hun statuten, alle zorgactiviteiten die thans onder het toepassingsgebied van het Woonzorgdecreet vallen, inclusief de bijbehorende erkenningen, in te brengen in de op te richten woonzorgvereniging Zorgbedrijf. De besluitvorming hieromtrent dient tijdig te worden genomen.
Deze activiteiten dienen met ingang van 1 januari 2023 te worden aangeboden door de op te richten woonzorgvereniging Zorgbedrijf. Overeenkomstig artikels 34 t.e.m. 34/5 van het Besluit van de Vlaamse Regering betreffende de procedures voor woonzorgvoorzieningen en verenigingen van gebruikers en mantelzorgers dienen de aanvragen tot overdracht van erkenning tijdig te worden ingediend.
Hierop volgend zullen de overige entiteiten worden onderzocht.
In het geval van goedkeuring van de op te richten woonzorgvereniging door de Vlaamse regering, zal initiatief worden genomen tot oprichting van de overige entiteiten. Deze herstructureringsoefening dient einde 2022 te worden afgerond. De welzijnsvereniging Zorgbedrijf Antwerpen zal in elk geval blijven bestaan, maar met een gewijzigde opdracht. De welzijnsvereniging zal het sociale beleid van OCMW Antwerpen uitvoeren en dit door middel van het voeren van het bestuur van de woonzorgvereniging. De woonzorgvereniging zal een beroep op de welzijnsvereniging doen voor het invullen van de dienstverlening die ondersteunend is aan haar eigen woon-zorgactiviteiten. De welzijnsvereniging zal dienen te beslissen of zijzelf dan wel een andere entiteit instaat voor de ondersteunende en facilitaire dienstverlening waaronder maar niet beperkt tot onderhoud, boekhouding, facturatie, juridische dienstverlening, klantencontactcenter, marketing, communicatie, personeelsadministratie, werving, selectie, loopbaanbeleid en opleidingen voor personeel, …”.
Een woonzorgvereniging moet aan bepaalde wettelijke voorwaarden voldoen, geregeld in artikel 513 e.v. van het Decreet Lokaal bestuur:
Artikel 513. Een openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn kan met betrekking tot woon- en zorgcentra, in afwijking van hoofdstuk 5 van deze titel, en met uitsluiting van de gehele of gedeeltelijke exploitatie van een ziekenhuis of van ziekenhuisgebonden activiteiten, lid worden van een vzw als vermeld in het Wetboek van vennootschappen en verenigingen.
Van een vzw zoals vermeld in het eerste lid, moeten minstens een of meer private rechtspersonen die zonder winstoogmerk een belangeloos doel nastreven of erkend zijn als een sociale onderneming als vermeld in het Wetboek van vennootschappen en verenigingen, lid zijn. Van die vereniging kunnen daarnaast al dan niet een of meer andere openbare centra voor maatschappelijk welzijn, gemeenten, verenigingen opgericht overeenkomstig deel 3, titel 4, hoofdstuk 2 of 3, of andere openbare besturen, lid zijn.
Artikel 514. § 1. Het met redenen omklede besluit van de raad of raden voor maatschappelijk welzijn tot oprichting van de vereniging, vermeld in artikel 513, en de statuten van de vereniging, alsook de bijlagen die er krachtens de statuten integraal deel van uitmaken, zijn onderworpen aan de goedkeuring van de Vlaamse Regering.
§ 2. Het dossier dat ter goedkeuring aan de Vlaamse Regering wordt bezorgd, bevat ten minste:
1° een grondige motiveringsnota waarin de noodzaak om een private partner aan te trekken wordt aangetoond en de meerwaarde van de gekozen privaatrechtelijke rechtsvorm wordt aangetoond;
2° een duidelijk bestuursplan met omschrijving van de opdrachten van de vereniging en een toelichting bij de organisatie van de vereniging en eventuele rechten en plichten en waarborgen van de publieke en private partners;
3° een financieel plan voor zes jaar, met een omschrijving van de bedrijfsopdrachten, de financiële structuur en de in te zetten middelen en de controlemogelijkheden op de uitvoering;
4° een ontwerp van de statuten.
Uit het dossier, vermeld in het eerste lid, blijkt dat er in afdoende waarborgen wordt voorzien voor de continuïteit van de dienstverlening, de democratische controle, de beslissingsmacht en de vertegenwoordiging, het ideologische profiel en in voorkomend geval de prijszetting en het opnamebeleid.
De volgende bijkomende waarborgen zijn daarbij vereist:
1° de vereniging zonder winstoogmerk kan over de beslissingen aangaande de vaststelling van de criteria voor het opnamebeleid en de bepaling van de ligdagprijs alleen geldig beraadslagen en beslissen als twee derde van de deelgenoten aanwezig is, waaronder alle deelnemende openbare centra voor maatschappelijk welzijn. De besluiten worden genomen met een meerderheid van twee derde van de uitgebrachte stemmen;
2° een voorstel tot buitengerechtelijke ontbinding kan op zijn vroegst worden gedaan na een periode van zes jaar, die aanvangt de dag van de publicatie van de oprichtingsakte.
§ 3. Het besluit van de Vlaamse Regering wordt binnen een termijn van negentig dagen die ingaat op de dag na de verzending van het verzoek tot goedkeuring aan het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn verzonden
Overeenkomstig artikel 513 Decreet Lokaal Bestuur is Het Ziekenhuisnetwerk Antwerpen (ZNA), als private rechtspersoon met belangeloos doel, een lid van de woonzorgvereniging.
Overeenkomstig artikel 514 Decreet Lokaal Bestuur is een dossier opgesteld dat ter goedkeuring aan de Vlaamse Regering wordt voorgelegd. Dit dossier wordt integraal aan dit besluit gehecht, en bevat volgende documenten:
Ook de waarborgen vooropgesteld door artikel 514 Decreet Lokaal Bestuur worden ten volle in de woonzorgvereniging ingebed en zijn opgenomen in het artikel 5 §5, artikel 12, artikel 13, artikel 18, artikel 22 §4 en artikel 33 van het ontwerp van statuten van de woonzorgvereniging.
In het kader van de realisatie van resolutie 239 van het bestuursakkoord staan Het Ziekenhuisnetwerk Antwerpen en GasthuisZusters van Antwerpen (GZA) aan de vooravond van de ondertekening van een protocol, waarbij zij uitdrukkelijk het engagement uitspreken om de nodige stappen te zetten om hun fusie te voltrekken tegen 1 januari 2024. Tussen GZA en GZA Zorg en Wonen (waartoe verschillende woonzorgcentra behoren) bestaat een historische verwevenheid en verbondenheid. De oprichting van woonzorgvereniging “Zorgbedrijf” beoogt geenszins een voorafname te nemen op de fusiegesprekken en bijhorende inbreng van partijen in woonzorgvereniging “Zorgbedrijf”.
Artikel 513 e.v. van het Decreet Lokaal Bestuur.
De gemeenteraad keurt bij hoofdelijke stemming, met 30 stemmen tegen 18 en 2 raadsleden brachten geen stem uit, volgend besluit goed.
Stemden ja (30): Lanjri Nahima, Gantman André, De Wever Bart, Bachar Karim, Kennis Koen, Ait Daoud Nabilla, Klaps Johan, Bastiaens Caroline, Meirsman Danielle, Vrints Martine, Laenens Koen, Loveniers Franky, De Ridder Annick, Beels Jinnih, Meeuws Tom, Somers Kristel, Tijsmans Mark, Altintas Sevilay, Descamps Sanne, van Doesburg Els, Van Werde Manuëla, van Baren Nathalie, Van den Abbeele Patrick, Wouters Peter, El Mzairh Hicham, Voeten Sam, Caluwaerts Erica, Scheck Tatjana, Jochems Wim en Mintjens Lotte.
Stemden nee (18): Dewinter Filip, Annemans Gerolf, Penris Jan, Van dermeersch Anke, Vanbesien Wouter, Mertens Peter, Branders Mie, Giebens Joris, Pooters Peggy, Maes Karen, Van Dienderen Ilse, Saidi Mazarou Nordine, Fathi Omar, De Vylder Koenraad, Van Rooy Sam, Vandecasteele Lise, Staes Niel en De Schutter Ilse.
Brachten geen stem uit (2): Chennouf Khadija en Nawabi Mohammad.
De gemeenteraad keurt de oprichting van de woonzorgvereniging “Zorgbedrijf” met OCMW Antwerpen, stad Antwerpen, de welzijnsvereniging Zorgbedrijf Antwerpen en Het Ziekenhuisnetwerk Antwerpen vzw als medeoprichters en deelnemende leden goed, alsook de volgende bijlagen die er deel van uitmaken:
De gemeenteraad spreekt daarbij het engagement uit dat de oprichting van de Woonzorgvereniging de besprekingen in het kader van het fusieprotocol met GZA onverlet laat en bij de realisatie van de fusie tussen ZNA en GZA, de fusie vzw niet gebonden is tot een exclusieve samenwerking met het ZBA en aanverwante entiteiten.