Op 17 mei 2005 (jaarnummer 1202) keurde de gemeenteraad de code van gemeentelijke politiereglementen van de stad Antwerpen goed. Inbreuken op de code van gemeentelijke politiereglementen kunnen sindsdien gesanctioneerd worden met administratieve sancties waaronder een administratieve geldboete.
Deze code van politiereglementen werd later nog verscheidene keren gewijzigd. De nieuwe gecoördineerde versie werd goedgekeurd door de gemeenteraad op 16 december 2013 (jaarnummer 753). De laatste wijziging werd goedgekeurd door de gemeenteraad op 29 november 2021 (jaarnummer 696).
Elke zaterdag en zondag wordt aan de Oudevaartplaats en omgeving een bovenlokale markt georganiseerd, op zaterdag tussen 08.00 uur en 16.00 uur en op zondag tussen 08.00 uur en 13.00 uur (wintertijd) of 14.00 uur (zomertijd).
Verschillende standplaatshouders op deze markten bieden voedingswaren en dranken aan voor onmiddellijke consumptie ter plaatse. Vele van deze standplaatshouders hebben op hun kavel een terras ingericht en bieden hapjes en veelal alcoholische dranken aan om te nuttigen op hun terras of elders op de markt, dan wel in de onmiddellijke omgeving van de markt. Deze (alcoholische) dranken worden per glas of per fles, vaak samen met het nodige aantal glazen, aangeboden en verkocht.
Ingevolge de coronapandemie is de populariteit van deze consumptiekramen sterk toegenomen. De kramen vormen een trefplaats voor bezoekers om aldaar samen te komen en te aperitieven.
Het aantal van deze consumptiekramen en de omvang ervan is sterk toegenomen. Zo worden er bijkomende kavels gehuurd door de standplaatshouders om een groter terras te kunnen inrichten en meer klanten te kunnen bedienen. Daarnaast verkopen deze standplaatshouders intussen ook drank in glazen flessen (voornamelijk cava), vergezeld van wegwerpglazen zodat klanten de mogelijkheid krijgen om in de onmiddellijke omgeving van de markt te consumeren.
Ook verschillende uitbaters van naburige horeca-inrichtingen stelden het succes van de verkoop van dranken vast en sloten hierbij aan door ook dranken per fles te verkopen om mee te nemen en in de omgeving van het marktterrein te consumeren.
De gewijzigde invulling van deze markten en de grote toename van dit type van consumptiekramen zorgt voor een grote onvrede bij verschillende groepen.
Ten gevolge van de toename van consumptiekramen neemt de overlast op en rond de markt toe. De Politiezone Antwerpen wordt geconfronteerd met recente, herhaalde klachten afkomstig van marktkramers, klanten van de markt en van horeca-uitbaters. De volgende problemen worden daarbij aangehaald:
Uit recente toezichtsopdrachten door zowel Politiezone Antwerpen, als de dienst stadstoezicht van de Stad Antwerpen blijkt dat de kramen waar alcoholische dranken worden aangeboden rond de middag een enorme toeloop van cliënteel kennen, waarbij een aantal klanten blijven rondhangen tot na het sluitingsuur van de markt. De verkoop door standplaatshouders van, veelal alcoholische dranken (flessen en glazen cava, wijn, bieren, enzovoort) in glazen recipiënten voor onmiddellijke consumptie kent een dermate groot succes dat deze standplaatshouders van ‘drankkramen’ hun klanten niet meer onder controle hebben.
Na sluiting van de markt kunnen de andere standplaatshouders ten gevolge van de ‘overbevolking’ aan de drankkramen hun opruiming en het afrijden van het marktterrein niet veilig en tijdig organiseren. Te meer nu geregeld wordt vastgesteld dat verschillende standplaatshouders van de drankkramen hun klanten nog blijven bedienen na de sluiting van de markt of op het laatste moment nog flessen met korting verkopen waardoor vele klanten nog blijven staan aan deze kramen. De standplaatshouders ondervinden problemen door het glas dat achterblijft. Verschillende standplaatshouders signaleerden reeds dat zij een lekke band reden bij het verlaten van de markt.
Naast deze problematieken gaat het consumptiegedrag van dranken in glazen recipiënten gepaard met het achterlaten van grote hoeveelheden glasafval. Hoe later op de dag, hoe grimmiger de sfeer, waarbij de grote aanwezigheid van glasafval een reëel risico behelst voor het toebrengen van lichamelijke letsels.
De dienst stadsreiniging van de stad Antwerpen die instaat voor de reiniging van het marktterrein ondervindt daarenboven aanzienlijke hinder bij de uitvoering van hun taken door de vele, al dan niet kapotte, achtergelaten flessen en glazen op en rond het marktterrein van de zaterdag- en zondagsmarkt aan de Oudevaartplaats en omgeving. De mobiele afvalcontainers die op de zaterdag- en zondagsmarkt bijkomend worden geplaatst voor het afval van de marktbezoekers, blijken onvoldoende te zijn om het glasafval op te vangen.
Tijdens een toezichtsactie van de Politiezone Antwerpen op zaterdag 16 april 2022 stelden de politiediensten vanaf 13.00 uur een toeloop van klanten aan de verschillende ‘drankkramen’ vast. De eerste klanten konden plaatsnemen aan de tafels op hun kavels.
Van zodra de tafels volzet waren, werd de verkoop van drank voortgezet en werden deze klanten bediend in de doorgangen van de markt. Deze klanten bezetten de doorgangen, verhinderden op die manier het vlotte verkeer op de markt en bemoeilijkten het bezoek aan andere marktkramen aanzienlijk, wat voor wrevel zorgde bij de klanten en de overige marktkramers.
De zaterdagmarkt sloot op 16 april om 16.00 uur en de standplaatshouders dienden hun verkoop te stoppen om 16.15 uur. Uiterlijk om 17.30 uur diende het marktplein vrij te zijn van zodat de stadsdiensten de opkuis konden aanvangen. Dit was echter niet het geval. Na de sluiting van de markt dienden de voertuigen van de standplaatshouders zich door deze mensenmassa te begeven om hun kavel te bereiken en hun kraam op te ruimen.
Er ontstond een onveilige situatie omdat sommige dronken klanten geen oog hadden voor deze voertuigen. Eén standplaatshouder van een drankkraam bediende na sluitingsuur nog klanten. Dit zorgde voor ergernis bij de marktkramers die hun kavel niet op een veilige manier en tijdig konden opkramen, waardoor een gespannen en grimmige sfeer ontstond. Het vele rondslingerende glas afkomstig van de drankverkoop voor onmiddellijke consumptie, zorgde voor een bijkomende risicofactor met het oog op het veroorzaken van zware fysieke verwondingen.
Tijdens een rondgang na sluiting stelde politie bovendien vast dat er zeer veel glasafval werd achtergelaten in de openbare ruimte.
Ook tijdens het politietoezicht op 17 april 2022 werd zeer veel achtergelaten glasafval aangetroffen.
De dienst Markten en Foren van de stad Antwerpen maakt in haar administratieve akte met nummer 90208 van 19 april 2022 melding van dezelfde problematiek en in het bijzonder van het vele glasafval dat wekelijks wordt achtergelaten na de zaterdag- en zondagsmarkt aan de Oudevaartplaats en omgeving.
De dienst Markten en Foren maande de standplaatshouders reeds meermaals aan en voerde verschillende sensibiliseringsacties, doch dit alles zonder voldoende resultaat.
Overeenkomstig artikel 53 van het Reglement voor de openbare markten zijn de standplaatshouders verplicht om het afval dat voortvloeit uit hun marktactiviteit zelf op te ruimen en mee te nemen. Dit artikel blijkt echter ontoereikend te zijn om de vastgestelde, ernstige glasproblematiek, die bovendien veiligheidsrisico’s met zich meebrengt, te verhelpen. Dit enerzijds omdat er zeer veel verschillende kramen dranken in glazen recipiënten aanbieden en het bijgevolg zeer moeilijk is om vast te stellen welke standplaatshouder er effectief glas heeft achtergelaten, tenzij dit op heterdaad kan worden vastgesteld. Anderzijds blijken ook veel bezoekers van de markt dranken in glazen recipiënten mee te brengen en/of aan te kopen in naburige horeca-inrichtingen en winkels en deze vervolgens te consumeren in de omgeving van het marktterrein en daar achter te laten.
Bijkomende voorschriften die de verkoop, het aanbieden en het bezit van dranken in glazen recipiënten voor onmiddellijke consumptie op het marktterrein en de onmiddellijke omgeving van het markterrein verbieden, zijn noodzakelijk en dit zowel voor de standplaatshouders, als de bezoekers van de markt en de naburige horeca-inrichtingen. Gezien deze voorschriften gelden voor iedereen die zich op het marktterrein en de onmiddellijke omgeving van het marktterrein bevindt, worden zij opgenomen in de code van politiereglementen.
Geopende en of gekoelde glazen recipiënten worden beschouwd als recipiënten voor onmiddellijke consumptie.
Gezien de gekende afvalproblematiek dient uiteraard vermeden te worden dat alle glazen recipiënten vervangen zouden worden door plastieken wegwerprecipiënten die vervolgens op hun beurt ook op het marktterrein en de onmiddellijke omgeving ervan zouden worden achtergelaten. Dranken zullen door de standplaatshouders ter vervanging van de glazen recipïenten dan ook verplicht in herbruikbare bekers aangeboden moeten worden.
Dit houdt in dat de standplaatshouders hun dranken zullen moeten schenken en verkopen in herbruikbare, niet-glazen recipiënten. Het bijschenken van deze herbruikbare, niet-glazen recipiënten door de standplaatshouders zelf, aan tafels opgesteld op hun kavel, is wel nog toegelaten. De glazen recipiënt, zoals bijvoorbeeld een cavafles, zal echter steeds in het kraam zelf bewaard moeten worden.
Op deze manier kunnen de standplaatshouders nog steeds hun activiteiten verderzetten, doch zonder daarbij openbare overlast te veroorzaken en de openbare veiligheid in het gedrang te brengen door het creëren van een grote hoeveelheid glasafval op het marktterrein en de onmiddellijke omgeving ervan.
Door bezoekers te verbieden om zelf hun dranken in glazen recipiënten mee te nemen zal ook de overbevolking op en rond het marktterrein en het glasafval aldaar afnemen.
Ten einde de horeca-inrichtingen in de mogelijkheid te laten hun gebruikelijke activiteiten zonder hinder verder te kunnen uitoefenen, geldt er een uitzondering voor dranken die door horeca-inrichtingen verkocht worden met het oog op de onmiddellijke consumptie ervan in de inrichting zelf of zittend op de bijhorende open horecaterrassen. In dat geval mogen de dranken door de horeca-inrichting nog steeds in glazen recipiënten aangeboden worden.
De hierboven uitgebreid geschetste problematiek doet zich voor op het marktterrein zelf en de onmiddellijke omgeving van het marktterrein. Daarnaast dient ook vermeden te worden dat de afvalproblematiek zich gaat verplaatsen naar naburige straten. Om die reden zal het verbod om dranken voor onmiddellijke consumptie aan te bieden, te verkopen en te bezitten in glazen recipiënten gelden op de volgende plaatsen:
Artikel 135 §2 Nieuwe Gemeentewet
De gemeenten hebben ook tot taak het voorzien, ten behoeve van de inwoners, in een goede politie, met name over de zindelijkheid, de gezondheid, de veiligheid en de rust op openbare wegen en plaatsen en in openbare gebouwen.
Meer bepaald, en voor zover de aangelegenheid niet buiten de bevoegdheid van de gemeenten is gehouden, worden de volgende zaken van politie aan de waakzaamheid en het gezag van de gemeenten toevertrouwd:
Artikel 119 Nieuwe Gemeentewet: de gemeenteraad maakt de gemeentelijke reglementen van inwendig bestuur en de gemeentelijke politieverordeningen.
Artikel 119bis van de Nieuwe Gemeentewet werd gewijzigd door de wet van 24 juni 2013 betreffende de gemeentelijke administratieve sancties. Deze wet trad in werking op 1 januari 2014. Het gewijzigde artikel 119bis bepaalt: de gemeenteraad kan gemeentelijke administratieve straffen en sancties opleggen overeenkomstig de wet van 24 juni 2013 betreffende de gemeentelijke administratieve sancties.
Artikel 2 §1 van de wet van 24 juni 2013 bepaalt: de gemeenteraad kan straffen of administratieve sancties bepalen voor de inbreuken op zijn reglementen of verordeningen, tenzij voor dezelfde inbreuken door of krachtens een wet, een decreet of een ordonnantie, straffen of administratieve sancties worden bepaald.
Artikel 6 §1 van deze wet bepaalt dat de administratieve geldboete wordt opgelegd door de sanctionerend ambtenaar.
Artikel 45 van deze wet bepaalt dat de schorsing, de intrekking en de sluiting worden opgelegd door het college van burgemeester en schepenen of het gemeentecollege.
Artikel 4 §5 van deze wet bepaalt: indien de gemeenteraad in zijn reglementen of verordeningen de mogelijkheid voorziet om de administratieve geldboete ten aanzien van minderjarigen op te leggen, wint hij vooraf het advies in betreffende dat reglement of die verordening van het orgaan of de organen die een adviesbevoegdheid hebben in jeugdzaken, voor zover het aanwezig is of zij aanwezig zijn in de gemeente.
De gemeenteraad keurt de wijzigingen aan de code van politiereglementen goed.