Op 21 september 2022 opende een eerste oproep voor projectfinanciering in het kader van het nieuwe Horizon Europe Driving Urban Transitions-partnerschap (DUT-partnerschap). Dit subsidiekanaal vindt zijn oorsprong in het ‘Joint Programme Initiative’ (JUP) Urban Europe. De oproep verloopt in twee fasen. De deadline voor fase 1 is 21 november 2022, fase 2 sluit af op 3 mei 2023. De oproep focust zich op 3 thema’s: positieve energiedistricten, 15-minutenstad en stedelijke circulaire economie. De stad werd door de Universiteit Antwerpen gevraagd om het projectvoorstel ‘Destinstations Peri-urban transit station as destinations for community building and environmental transition’ (vrij vertaald: Destinstations, randstedelijke stations als bestemming voor gemeenschapsopbouw en ruimtelijke transitie) te ondersteunen, en toe te treden tot het partnerschap als cooperation partner. Andere partners zijn TU Delft (departmement architectuur), Universiteit Antwerpen (departement ontwerpwetenschappen), Universiteit Gustave Eiffel (Parijs), Politecnico Milaan, Prorail Stations (Nederlandse spoorwegen) en Vereniging Delta Metropool.
Het projectvoorstel wordt ingediend onder het thema 15-minutenstad. Het project legt de focus op ondergebruikte/ondergewaardeerde stations in Europese steden. Stations bieden de mogelijkheid om de 15-minutenstad in de praktijk te brengen door onder meer lokale dienstverlening te huisvesten of commerciële ruimten mogelijk te maken. Daarnaast bieden stations het potentieel om als multimodaal knooppunt een centrale rol te spelen in stedelijke mobiliteitsnetwerken.
De centrale doelstelling van het projectvoorstel is om te onderzoeken hoe stations in de periferie van de stad een vernieuwde invulling kunnen krijgen vanuit drie aandachtspunten: de noden van de doelgroep (bewoners en pendelaars), een verschuiving van de oorspronkelijke transportfunctie naar meer verscheiden functies en vernieuwing op vlak van mobiliteit in het licht van klimaatmitigatie. Het consortium spitst haar onderzoek toe op vier metropolische gebieden: Antwerpen, Milaan, Rijsel en Rotterdam. In elk van deze steden zal een interdisciplinair team aangesteld worden om de lokale noden en karakteristieken beter te begrijpen en het onderzoek te kunnen afstemmen op de lokale beleidsnoden.
Voor de stad Antwerpen wordt het station Luchtbal naar voor geschoven als studiegebied. Het station ligt op het kruispunt van verschillende vervoersassen (de Noorderlaan, het Albertkanaal, de haven, de Ring en de A12). Het gebied sluit aan op het toekomstige Ringpark. Complementair aan lopende studies gericht op ruimtelijke planning en infrastructuur, richt dit project zich op sociale cohesie en commerciële functies. De uitdaging bestaat erin de harde infrastructurele barrières te overbruggen door tot een multifunctionele stationsomgeving als levendige verbindende spil (transit hub) te komen.
De activiteiten van het projectvoorstel sluiten nauw aan bij de ambities van de stad zoals de ontwikkeling van het Ringspoor en de verbetering van de leefbaarheid in socio-economisch zwakkere wijken (waaronder Luchtbal).
Het aandragen van kennis en expertise omtrent het stationsgebied Luchtbal biedt de mogelijkheid om een extern gefinancierd onderzoek in de richting van concrete beleidsuitdagingen te sturen. Concreet bestaat de rol van de stad uit:
Indien het project geselecteerd wordt voor financiering, zullen de bedrijfseenheid Stadsontwikkeling diensten Mobiliteit en Ruimte en AG Vespa de uitvoering van het project opvolgen. Het consortium vraagt om een steunbrief waarin de stad haar engagement bevestigt om het projectvoorstel te steunen.
Voor stedelijke actoren wordt in Vlaanderen geen cofinanciering voorzien, noch wordt er enige financiële bijdrage verwacht. De stad Antwerpen kan daarom niet toetreden als volwaardige partner maar enkel deel uitmaken als cooperative partner zonder financiering. Eventuele uitgaven (bijvoorbeeld voor het bijwonen van vergaderingen) verbonden aan bovenstaande taken worden door het consortium gedragen. De stad Antwerpen zal geen actief studiewerk op zich nemen.
Art. 8 van het besluit van de gemeenteraad van 25 maart 2019 (jaarnummer 154): het college is bevoegd om namens de stad Antwerpen in te tekenen op projectoproepen die worden georganiseerd door een hogere overheid en om met diezelfde overheid daarover overeenkomsten te sluiten.
Het college keurt deelname in de rol van cooperative partner in het projectvoorstel 'Destinstations' goed en ondertekent hiertoe de steunbrief.