In het stedelijk mobiliteitsplan, goedgekeurd door de gemeenteraad op 2 maart 2015 (jaarnummer 113) is het verstevigen van het fietsroutenetwerk opgenomen als één van de speerpunten voor stad Antwerpen.
De fietsostrade F1 (Antwerpen-Mechelen) kent een intensief gebruik. Om de doorstroming, de veiligheid en de aantrekkelijkheid verder te garanderen en verbeteren, wordt op het hele traject getracht om lichtengeregelde kruispunten te vermijden. Op die manier wordt de modal shift gestimuleerd, zoals opgenomen in de taakstelling van het Routeplan 2030 voor de vervoerregio.
Het kruispunt met de Arbeidersstraat is vandaag lichtengeregeld, conflictvrij, met cameradetectie van de fietsers langsheen de fietsostrade. Deze lichtenregeling is maximaal afgestemd op de fietsostrade, maar kan niet vermijden dat er wachttijden zijn, en dus ook verhoogde drukte kort voorbij dit kruispunt, met extra kans op conflicten. De lichtenregeling kent bovendien beperkingen naar bijkomende (toekomstige) fietsintensiteiten toe.
Om deze redenen is het realiseren van een ongelijkgrondse kruising van de Arbeidersstraat opgenomen als minder-hinderproject in het flankerende maatregelenpakket van Lantis voor de realisatie van de Oosterweelverbinding.
Lantis stelde het studiebureau Arcadis nv, Markiesstraat 1, 1000 Brussel, ondernemingsnummer 0426.682.709 aan voor de opmaak van een concept- en haalbaarheidsstudie en van het verdere ontwerp voor de beoogde fietsinfrastructuur. De concept- en haalbaarheidsstudie werd intussen opgeleverd, en goedgekeurd door de betrokken partners in de projectstuurgroep op 14 juli 2023.
Lantis en stad Antwerpen bereiden momenteel een samenwerkingsovereenkomst voor gezien de omvang van het project en de gemeenschappelijke belangen van deze fietsinfrastructuur. Deze samenwerkingsovereenkomst zal ter goedkeuring voorgelegd worden aan de gemeenteraad.
Het college keurde op 1 december 2023 (jaarnummer 8599) het conceptontwerp van 14 juli 2023 voor een fietsbrug langsheen de fietsostrade F1 over de Arbeidersstraat goed.
Het conceptontwerp wordt nu ter advies voorgelegd aan de districtsraad.
Met de collegebeslissing van 12 mei 2017 (jaarnummer 4463) werden de bevoegdheden van de districtscolleges vastgelegd. Artikel 11 bepaalt dat het districtscollege bevoegd is voor lokale straten en pleinen.
In het gemeenteraadsbesluit van 31 mei 2021 (jaarnummer 309) werden de bovenlokale locaties gecoördineerd. Posthofbrug en Roderveldlaan zijn bovenlokale straten
Het college is bevoegd voor mobiliteit en bovenlokale budgetten. De districtsraad heeft adviesbevoegdheid ingevolge artikel 138 Decreet Lokaal bestuur.
Lantis stelde studiebureau Arcadis nv aan voor de opmaak van een concept- en haalbaarheidsstudie naar de mogelijkheden voor een ongelijkvloerse kruising van de fietsostrade F1 met de Arbeidersstraat, en voor de latere verdere ontwerpstudie. Stad Antwerpen, district Berchem, het Vlaams gewest (Agentschap Wegen en Verkeer en Agentschap Natuur en Bos), De Lijn, provincie Antwerpen, Infrabel en Natuurpunt vzw werden bij deze studie betrokken.
Arcadis nv onderzocht de mogelijkheden voor een ongelijkvloerse kruising. Een bovengrondse kruising (fietsbrug) geniet duidelijk de voorkeur omwille van de kostprijs, sociale veiligheid en constructieve complexiteit in combinatie met het spoorwegtalud. Een lange fietsbrug (tot bij de Posthofbrug) geniet de voorkeur boven een korte fietsbrug (enkel over de Arbeidersstraat) omwille van de bijkomende fietsconflicten die deze laatste zou genereren. In het lange traject worden de niveauverschillen voor fietsers maximaal beperkt.
De fietsbrug over de Arbeidersstraat wordt 6m breed, inclusief schrikstroken ten opzichte van de balustrade. Het traject sluit zo dicht mogelijk aan bij de treinsporen, gaat achter de bestaande volkstuinen door en buigt dan af naar de Posthofbrug, met een tweede brug over de volkstuinen, het natuurgebied en de aansluiting van het Ringfietspad heen. Parallel blijft er zowel ten noorden als ten zuiden van het kruispunt ook een lokaal fietspad, dat de aansluiting verzorgt met de dwarsende Arbeidersstraat.
Op 14 juli 2023 vond een projectstuurgroep plaats, waar de startnota voor dit project werd goedgekeurd. Het verslag van deze projectstuurgroep is een bijlage bij dit collegebesluit.
Tijdens de werken aan de nieuwe fietsverbinding zullen de volkstuinen aan de Posthofbrug (tussen de huidige fietsostrade en de spoorwegberm) tijdelijk onbruikbaar zijn. Door elders een volkstuincluster te reorganiseren, kan aan de meeste tuinders een alternatief geboden worden. Na voltooiing van de fietsverbinding zal de resterende site aan de Posthofbrug opnieuw ingericht worden met volkstuinen.
De nieuwe fietsverbinding gaat over een hoek van het natuurgebied Wolvenberg (site extramuros tussen de huidige fietsostrade en de spoorwegberm), als een brug tussen de bomen, zonder te steunen op de grond. Als compensatie wordt een klein deel van het naastliggende perceel mee in beheer gegeven als natuurgebied.
Parkeerbalans
Het concept resulteert in een negatieve parkeerbalans van 74 plaatsen in de bestaande toestand naar 52 plaatsen in de nieuwe toestand. De langsparkeerplaatsen aan de oostzijde van de Roderveldlaan zullen plaats maken voor de fietshelling en het naastliggende gelijkgrondse fietspad.
Bomenbalans
Het concept resulteert in een licht negatieve bomenbalans, met name ter plaatse van de aansluiting van de fietsbrug op de Posthofbrug, door de huidige berm heen.
Het nodige budget wordt - gespreid over verschillende budgetjaren 2024, 2025, 2026 en 2027 - beschikbaar gesteld op 5153000000/228/2LMS010402M03198/2SA020200.
Voor dit project zal door Lantis en stad Antwerpen samen een aanvraag worden ingediend voor subsidies vanuit EFRO (maximaal 40% tot een bedrag van 1,8 miljoen euro).
Voor dit project zal door stad Antwerpen ook een aanvraag worden ingediend voor subsidies vanuit het fietsfonds (100% van het resterende bedrag, voor het stadsaandeel).
De districtsraad adviseert het conceptontwerp van 14 juli 2023 voor een fietsbrug langsheen de fietsostrade F1 over de Arbeidersstraat, district Berchem, gunstig mits er rekening gehouden wordt met volgende opmerkingen:
De districtsraad geeft positief advies maar uit enkele bezorgdheden betreffende de volkstuinders. De districtsraad wenst een waardige vervanging van de tuinen, gefinancierd door de stad Antwerpen. De districtsraad dringt er op aan dat er een grondig traject wordt gelopen met de vzw Volkstuinders om tot een gedragen alternatief te komen. In dit inspraakproces wenst het district Berchem betrokken te worden.
De districtsraad dringt aan op het maximaal behoud van groen en volwaardige compensatie indien nodig.
De districtsraad vraagt een onderzoek van het fietsverkeer komende van het ringfietspad op de talu richting Arbeidersstraat. Het is raadzaam dat er een verbinding komt die aansluit op de fietsbrug en die enkel richting is voor het stijgende fietsverkeer en verboden voor dalend fietsverkeer.