Op 31 maart 2017 gaf het college de opdracht aan de dienst Bestuurszaken/Stadsarchief een wetenschappelijke adviesraad samen te stellen in het kader van de herdenking van de Tweede Wereldoorlog om de herinnering aan de slachtoffers levendig te houden.
Op 23 juni 2017 keurde het college de samenstelling van een wetenschappelijke adviesraad goed die het stadsbestuur adviseert over een totaalvisie op de herdenking van de Tweede Wereldoorlog, de Jodendeportatie en de permanente herdenking van de slachtoffers. De strijd voor de democratische waarden die ons verbinden staat daarbij centraal.
Op 4 mei 2018 stelde de wetenschappelijke adviesraad haar advies voor aan het college.
Op 8 juni 2018 keurde het college de oprichting en samenstelling van de projectgroep ‘Herdenking van de Tweede Wereldoorlog’ goed.
Op 6 juli 2018 keurde het college het afwegingskader voor het plaatsen van struikelstenen goed.
In het verleden kreeg de stad Antwerpen aanvragen tot het plaatsen van struikelstenen. De stad Antwerpen had op dat moment geen algemeen kader waarbinnen deze aanvragen behandeld konden worden. De wetenschappelijke adviesraad kreeg van de stad Antwerpen de opdracht om een totaalvisie te ontwikkelen op de herdenking van de Tweede Wereldoorlog, met onder meer fysieke herdenkingspunten. In het adviesrapport wordt aan de stad Antwerpen gevraagd om de zichtbaarheid van de Tweede Wereldoorlog in de openbare ruimte te verhogen.
De adviesraad gaf daarbij het volgend advies over de struikelstenen: 'De adviesraad stelt voor om het privéherdenkingsinitiatief Stolpersteine toe te laten als lokale aanvulling op het geadviseerde centraal monument. De plaatsing van Stolpersteine is een initiatief met een Europees karakter en een brede draagwijdte in vele landen.'
Het schepencollege gaf eerder ook aan dat dit initiatief past in de totaalvisie van de herdenking van de Tweede Wereldoorlog. De struikelstenen bevatten de namen van slachtoffers van nazigeweld -Joodse en anderen- en worden aangebracht op de plaats waar de slachtoffers woonden. Daarmee zijn ze een belangrijk onderdeel geworden binnen het geheel aan initiatieven rond de herdenking van de Tweede Wereldoorlog.
Sinds de goedkeuring van het afwegingskader werden er in Antwerpen zo'n 125 stenen geplaatst, zowel door individuen als organisaties. En er volgen er nog veel meer de komende maanden. Dat de initiatieven van onderuit komen is een absolute meerwaarde voor het project. De groep vrijwilligers is ondertussen gegroeid en heeft actieve leden in tal van districten. Het project is na vier jaar de opstartfase stilaan voorbij en ziet de concrete interesse en het aantal aanvragen stevig groeien, vanuit bewoners, verenigingen en scholen in onze stad, maar meer en meer ook vanuit internationale hoek.
De toename aan struikelstenen in het openbaar domein vereist stilaan een proactief beleid om de collectie ook op lange termijn te vrijwaren, te beschermen en te ondersteunen. Momenteel hebben de stenen geen officieel karakter en worden ze zo bijvoorbeeld niet structureel opgenomen in administratieve of culturele databanken. Daarmee zijn ze bijzonder kwetsbaar bij andere ingrepen in het openbare domein (heraanleg, nutswerken, …). Een aanvullend ondersteuningskader zou hierbij soelaas kunnen bieden. Dit kan garanderen dat de stenen opgenomen worden officiële databanken en procedures m.b.t. het openbaar domein. Zo worden ze bv. opgenomen in bestekken en plannen die de stedelijke administratie opmaakt .
Bovendien is iedere stolpersteine in weze een kunstwerk in het openbaar domein. Mits goede afspraken en in overleg met initiatiefnemers, zou de stad stenen via de KiS-collectie (opname, schenking, pacht, …) ook een formeel statuut kunnen geven binnen de stedelijke werking en op die manier een deel van de zorgplicht ervoor kunnen opnemen indien nodig. Er zijn dus verschillende pistes mogelijk om de bescherming op langere termijn te ondersteunen en te garanderen.
Met deze motie wordt er gevraagd om aanvullend op het bestaande afwegingskader, een ondersteuningskader uit te werken om privé-initiatiefnemers stedelijk te ondersteunen met een pro-actief beleid. Verder vragen we een evaluatie en bijsturing waar nodig van het bestaande afwegingskader. Zo houdt het huidige kader geen rekening met de nieuwe 'struikeldrempels', die belangrijke collectieve gebeurtenissen in herinnering brengen. Het is cruciaal om de ervaringen uit het verleden samen te brengen en in overleg met initiatiefnemers, het Felixarchief en de wetenschappelijke adviesraad een volgende stap te nemen.
De gemeenteraad vraagt het schepencollege om een stedelijke ondersteuningskader op te maken ter bescherming en onderhoud van de struikelstenen in Antwerpen, in het bijzonder met oog de op de lange termijn.
De gemeenteraad vraagt om het bestaande afwegingskader te evalueren en bij te sturen op basis van de ervaringen de afgelopen jaren op het terrein en de afgeronde & lopende procedures binnen de stadsdiensten.