Op 3 april 2020 (jaarnummer 3084) gaf het college, in overeenstemming met de beheersovereenkomst, de opdracht aan AG Vespa voor de begeleiding van een lijst van stadsprojecten, waaronder het project Spoorpark Draakplaats - Luitenant Naeyaertplein.
Op 24 augustus 2020 werd de ontwerpopdracht voor het Spoorpark door het directiecomité van AG Vespa gegund aan Stramien cvba.
Op 19 april 2021 keurde het directiecomité van AG Vespa de gunning van de raamovereenkomst "ontwerp- en studiebureau publieke ruimte” goed.
Op 13 mei 2022 (jaarnummer 3366) gaf het college goedkeuring aan het voorontwerp Spoorpark Draakplaats - Luitenant Naeyaertplein, eerste uitvoeringsfase van de publieke ruimte.
Op 11 februari 2022 (jaarnummer 1220) keurde het college de projectenlijst voor de Kopenhagensubsidie fietsinfrastructuur goed. Het Spoorpark tussen Draakplaats Luitenant Naeyaertplein is als een bovenlokaal project opgenomen in de projectenlijst met een geraamd fietsaandeel van 1.470.000 euro en een subsidiabel deel van 30% of 490.000 euro.
Op 3 juli 2023 keurde het directiecomité van AG Vespa de gunning van een bijkomende studieopdracht aan Stramien cv goed voor het ontwerp van de publieke ruimte van het Spoorpark, inclusief de heraanleg van het openbaar domein van de Fonteinstraat, tussen Luitenant Naeyaertplein tot de parking van het zwembad Plantin Moretus. De opdracht werd gegund op het raamcontract ontwerp- en studiebureau publieke ruimte.
Met de collegebeslissing van 12 mei 2017 (jaarnummer 4463) werden de bevoegdheden van de districtscolleges vastgelegd. Artikel 11 bepaalt dat het districtscollege bevoegd is voor lokale straten en pleinen.
Artikel 138 Decreet Lokaal Bestuur stelt dat de districtsraad een algemene adviesbevoegdheid heeft voor alle aangelegenheden die betrekking hebben op het district.
In het gemeenteraadsbesluit van 31 mei 2021 (jaarnummer 309) werden de bovenlokale straten en pleinen vastgelegd. Ontwikkelingen (nieuw openbaar domein), mobiliteit en verkeersmaatregelen blijven een bevoegdheid van het college.
Op 25 november 2019 (jaarnummer 652) keurde de gemeenteraad de beheersovereenkomst 2019-2024 tussen de stad Antwerpen en AG Vespa goed. Artikel 6 - 4.4 bepaalt dat AG Vespa publiek domein kan (laten) realiseren.
De opdracht aan AG Vespa betreft het plaatsen en uitvoeren van de overheidsopdrachten in eigen naam en voor rekening van de stad Antwerpen. De beleidsbeslissing omtrent het realiseren van het publiek domein ligt bij de stad Antwerpen. De stad Antwerpen legt hierbij tevens het projectbudget vast.
Het projectgebied van voorliggende fase van het Spoorpark omvat de heraanleg van bestand lokaal openbaar domein, ter plaatse van de open ruimte aan weerszijden van de Plantin en Moretuslei, dat bevoegdheid is van de districten: district Borgerhout ten noorden en district Antwerpen ten zuiden van de Plantin en Moretuslei.
Opdracht
De ontwerpopdracht voor het Spoorpark bestaat uit volgende onderdelen:
Voorliggende tweede fase van het voorontwerp betreft het ontwerp van het plein langs Plantin en Moretuslei ter hoogte van het voormalige station Oost en het deel van de Fonteinstraat tussen de parking van het zwembad Plantin Moretus en het Luitenant Naeyaertplein, dat aansluit op de fiets- en wandelhelling naar het Spoorpark.
Na goedkeuring van deze tweede voorontwerpfase zal het volledige projectgebied als één definitief ontwerp verder worden uitgewerkt en in één geheel worden uitgevoerd.
Voorontwerp publieke ruimte - hoofdlijnen van het ontwerp
Zone 1 – Maaiveld rondom station Oost (district Antwerpen)
Het ontwerpvoorstel uit de eerste voorontwerpfase werd herwerkt. Het plein wordt maximaal onthard en vergroend. Door gebruik van materialen die ook elders op Plantin en Moretuslei werden toegepast, sluit het plein beter aan bij haar omgeving. Parkeerplaatsen worden georganiseerd in een overzichtelijke parkeerpocket. De op het plein aanwezige toekomstboom staat centraal in de groenzone, omringd door ondersteunende beplanting en een infiltratiezone voor regenwater (wadi).
De heraanleg werd zo vormgegeven dat de toekomstige herbestemming en eventuele uitbreiding van het stationsgebouw niet wordt gehypothekeerd. Om die reden omvat het ontwerp aan deze zijde van Plantin en Moretuslei geen nieuwe toegang tot het Spoorpark: de tijdelijke trapconstructie werd door de buurt slecht onthaald; een nieuwe trapconstructie werd onderzocht maar beperkt de toekomstige ontwikkelingsmogelijkheden van het stationsgebouw. Bij een toekomstige herontwikkeling van het stationsgebouw kan een extra toegang tot het Spoorpark vanuit de nieuwe constructie worden gefaciliteerd.
In samenwerking met de dienst Stadsontwikkeling/Klimaat en Leefmilieu werd geopteerd voor de integratie van een aftappunt voor de circulaire waterleiding op de langsparkeerplaatsen aan Plantin en Moretuslei.
Zone 2 - Maaiveld Fonteinstraat ter hoogte van het zwembad (district Borgerhout)
Ter hoogte van het zwembad wordt op de spoorwegberm een helling aangelegd die vertrekt vanaf het Luitenant Naeyaertplein. Bij de beslissing over de eerste fase van het voorontwerp werd gevraagd om de ontworpen helling te verbreden naar 3,5 meter, zodat fietsers elkaar comfortabel kunnen kruisen. Om deze verbrede helling op een goede manier te kunnen inpassen in de steile spoorwegberm werden verschillende opties onderzocht. Daarbij werd het ontwerp steeds getoetst aan de meest prioritaire randvoorwaarden voor deze zone: een goede bereikbaarheid van de sportcluster voor de hulpdiensten, een uitnodigende, functionele toegang tot het Spoorpark
en een ruimtelijk kwalitatief en sociaal veilig ontwerp voor de zone rondom het zwembad.
Om de hoogteverschillen op het talud op te vangen, zo veel mogelijk bomen te bewaren en de hellingspercentages te optimaliseren werd ervoor gekozen om de Fonteinstraat naast het zwembad in helling aan te leggen. Zo kan ook de ingang van het zwembad, die nu via een paar trapjes te bereiken is, drempelloos worden aangelegd. In functie van veiligheid, om de vrije doorgang en noodzakelijke opstelruimte voor hulpdiensten te kunnen garanderen, werden de parkeerplaatsen naast het zwembad gesupprimeerd. De doorzichten werden opengewerkt, zowel tussen de spoorwegberm en het maaiveld als van de Plantin en Moretuslei naar de toegang van het zwembad. De bestaande parkeerplaatsen voor mindervaliden worden gecompenseerd op de bestaande zwembadparking.
Het ontwerp refereert naar een holle weg die tussen zwembad en spoorwegberm doorloopt. Het park wordt op maaiveldniveau aangekondigd door een weelderig groene doorsteek die het verlengde vormt van de verblijfsruimte op Luitenant Naeyaertplein en een veilige en aangename wandel- en fietsverbinding vormt. De vele aanwezige hoogteverschillen worden op een speelse en visueel aantrekkelijke manier opgevangen door het creëren van een "schervenlandschap", waarin ook spel- en zitelementen zijn verwerkt.
Vervolgfase
Na goedkeuring van deze tweede voorontwerpfase, zal het volledige projectgebied als één definitief ontwerp worden uitgewerkt en in één geheel worden uitgevoerd.
In samenwerking met Stadsontwikkeling / Klimaat en Leefmilieu werken we verder aan de integratie van de stadswaterleiding binnen het projectgebied van het Spoorpark. RE-ST architectenvennootschap werkt in opdracht van AG Vespa aan een ontwerp voor de renovatie van de perronluifel op perron 1 en een nieuwe invulling voor perron 2. Morgen architectuur werd door AG Vespa aangesteld om een haalbaarheidsstudie uit te werken om de in het park aanwezige Brosselloods te renoveren tot een polyvalent gebouw.
Deze onderzoeken verlopen parallel aan de verdere uitwerking van de publieke ruimte en krijgen door de nodige afstemming en wisselwerking een doorvertaling in het ontwerp van het Spoorpark.
Timing
Het definitief ontwerp publieke ruimte voor het Spoorpark Draakplaats - Luitenant Naeyaertplein wordt tegen het voorjaar van 2024 afgewerkt. In de tweede helft van 2024 worden de vergunningsaanvraag en het aanbestedingsdossier voorbereid. Wanneer Infrabel begin 2025 het terrein heeft verlaten, wordt de aanbestedingsprocedure opgestart met het oog op de start van de uitvoering in september 2025.
Na goedkeuring van de eerste fase van het voorontwerp voor het Spoorpark werd een digitale bevraging gelanceerd over de herwerkte plannen. Op 16 mei 2022 werden de plannen tijdens een fysiek infomoment in het Scoutshuis voorgesteld aan de buurt en werden wandelingen over het terrein georganiseerd. De resultaten van deze bevraging werden verwerkt in voorliggend voorontwerp.
Daarnaast werden tijdens het ontwerptraject ook verschillende overlegmomenten georganiseerd met de stakeholders van de sporthal en het zwembad.
Vanuit de buurt was er een grote bezorgdheid over de te rooien bomen op de spoorwegberm naast het zwembad. Het ontwerp van de helling werd aangepast om de wortelzones van bestaande bomen zo veel mogelijk te vrijwaren door een deel zwevend te voorzien. Door ook de Fonteinstraat naast het zwembad in helling aan te leggen, vervalt het onderste deel van de helling in de spoorwegberm en kunnen meer bomen op het talud ter hoogte van Luitenant Naeyaertplein behouden blijven.
Uit de resultaten van de wijkbevraging bleek dat de tijdelijke trap ter hoogte van station Oost uit de eerste voorontwerpfase niet goed werd onthaald, net als de helling die in de schetsontwerpfase voor deze plek was voorzien. Met deze opmerkingen werd in het herwerkte ontwerp rekening gehouden: de parktoegang kan bij herontwikkeling van het stationsgebouw worden geïntegreerd; er wordt geen tijdelijke toegang voorzien.
Het totale investeringskrediet voor het project Spoorpark - Draakplaats/Luitenant Naeyaertplein is 7.311.447,20 EUR inclusief btw en 10% onvoorziene omstandigheden.
In het meerjarenplan 2020-2025 van de stad Antwerpen is 7.311.447,20 EUR inclusief btw beschikbaar voor het project Spoorpark - Draakplaats/Luitenant Naeyaertplein op volgende boekingsadressen:
Dit krediet houdt reeds rekening met de 7de aanpassing van het meerjarenplan van de stad Antwerpen en is pas beschikbaar mits goedkeuring door college en gemeenteraad.
Het project wordt gesubsidieerd door het Vlaamse Stadsvernieuwingsfonds opgenomen in het meerjarenplan 2020-2025 van de stad Antwerpen op het boekingsadres: SBT11100/INTERN/2100-2200-2300-2400-2500-2600/5291630000/150300/2WNS020201PA3715/2SA050610
AG Vespa voert de opdracht uit in eigen naam en voor rekening van de stad Antwerpen.
Het coördinatieoverleg openbaar domein geeft gunstig advies op het voorontwerp van het Spoorpark op voorwaarden dat:
Het districtscollege keurt de tweede fase van het voorontwerp Spoorpark Draakplaats - Luitenant Naeyaertplein, voor wat betreft het lokaal openbaar domein, goed en vraagt om de gevel van het zwembad en het stukje groen aan de zijde van het L. Naeyaertplein mee in het ontwerp op te nemen.