25 jaar na de oprichting van de Onderwijsraad streeft de stad ernaar de werking te verbeteren door middel van intensievere uitwisseling met de onderwijsverstrekkers, meer interactie met het werkveld, en een sterkere en meer doeltreffende samenwerking.
Zo kan de Onderwijsraad krachtig beleidsvoorbereidend advies verstrekken naar het stedelijk bestuursniveau in het voordeel van de Antwerpse leerling.
Het behoud en versterken van de historische samenwerking in de Onderwijsraad is van cruciaal belang. De stad en de onderwijsnetten willen blijven investeren in de Onderwijsraad, die als overlegplatform een fundamenteel instrument vormt in de uitwisseling tussen beide. Sinds haar oprichting heeft de Onderwijsraad altijd gestreefd naar meer gekwalificeerde uitstroom van leerlingen als centraal uitgangspunt.
Met onderhavig besluit wordt voorgesteld dat de stad de statuten en afsprakennota van de Onderwijsraad opheft en de hierna beschreven vernieuwde werking van de Onderwijsraad goedkeurt.
Vernieuwde werking
1. Doel van de onderwijsraad
De lokale onderwijsverstrekkers en de stad verenigen zich in de Onderwijsraad om strategisch en beleidsgericht samen te werken waarbij wordt vertrokken vanuit wetenschappelijke evidentie. Zij creëren een forum voor overleg om uitdagingen in het Antwerps onderwijs in kaart te brengen. Samen willen zij, vanuit wederkerigheid, actiegericht duurzame impact hebben tot op de klasvloer zodat de gekwalificeerde uitstroom uit het leerplichtonderwijs verhoogt.
1.1. Samenwerking
De Onderwijsraad
- ambieert strategische en beleidsmatige samenwerking met focus op stedelijk en bovenlokaal niveau;
- put uit gedeelde ambities en lange termijn doelstellingen van zowel de Antwerpse onderwijsvertegenwoordigers als de stad om cruciaal beleidsvoorbereidend advies te formuleren op stedelijk en bovenlokaal niveau;
- formuleert advies op vraag van de stad over zaken die invloed hebben op het aanbieden van onderwijs in de stad.
1.2. Deelname
Het is aanbevolen dat de Onderwijsraad betrokken is bij de ontwikkeling of wijziging van algemeen beleid, dat niet uitsluitend onder de bevoegdheid van de schepen van onderwijs valt, en impact heeft op het aanbieden van onderwijs in de stad.
Hiervoor zal volgende werkwijze worden toegepast:
- Afdeling Onderwijs vraagt proactief elk kwartaal aan de bedrijfseenheden van de stad of er beleid wordt voorbereid dat impact kan hebben op onderwijs in de stad.
- Indien dit het geval is, kunnen de bedrijfseenheden samen met Afdeling Onderwijs mogelijkheden voor inspraak bekijken.
- De bedrijfseenheden kunnen terecht bij Afdeling Onderwijs voor expertise over adviesvragen aan de Onderwijsraad.
1.3. Opdracht
De Onderwijsraad heeft als opdracht om kwalitatief advies af te leveren: spontaan advies op eigen initiatief en advies op vraag van de stad. De Onderwijsraad werkt samen om onderwijskundige uitdagingen in de stad aan te pakken.
1.3.1 Spontaan advies
- De Onderwijsraad bezorgt spontaan advies aan Afdeling Onderwijs.
- Afdeling Onderwijs controleert wat het onderwerp van het advies is en onder wiens bevoegdheid dit valt.
- Mogelijkheid 1: het onderwerp is een stedelijke bevoegdheid
- Afdeling Onderwijs bezorgt het advies aan de verantwoordelijke dienst. De inhoudelijk verantwoordelijke dienst bereidt een antwoord voor en zorgt voor de besluitvorming van de goedkeuring van het antwoord op het college of de gemeenteraad, afhankelijk van de bevoegdheid. Afdeling Onderwijs zorgt voor terugkoppeling naar de Onderwijsraad.
- Mogelijkheid 2: het onderwerp valt onder de bevoegdheid van een andere overheid
- Afdeling Onderwijs informeert het adviesorgaan over de juiste bevoegdheidsverdeling en verwijst naar de betrokken instantie.
- Het advies wordt ter kennisgeving voorgelegd aan het bevoegde orgaan.
1.3.2 Op verzoek van de stad
- De dienst die de adviesvraag stelt, bekijkt samen met Afdeling Onderwijs op welke manier de adviesvraag gesteld kan worden aan de Onderwijsraad.
- De dienst die de adviesvraag stelt, is verantwoordelijk voor het toevoegen van volgende elementen in de besluitvorming:
- advies en het adviesproces;
- gemotiveerd antwoord van het bevoegde orgaan op het advies.
- Afdeling Onderwijs zorgt voor terugkoppeling naar de Onderwijsraad na besluitvorming.
- Het advies wordt ter kennisgeving voorgelegd aan het bevoegde orgaan.
1.3.3 Termijnen
- Adviesorganen krijgen zes weken adviestermijn bij gevraagde adviezen.
- Bij alle adviezen, zowel de spontane als deze op verzoek van de stad, geeft de stad binnen de zes weken een stand van zaken of een goedgekeurd gemotiveerd antwoord op het advies door college of gemeenteraad, afhankelijk van de bevoegdheid.
- Adviezen mogen niet ingekort, samengevat of herschreven worden.
1.3.4 Samenwerking
- Onderwijskundige en maatschappelijke uitdagingen in een grootstad gaan verder dan wat de individuele school of de onderwijsverstrekker kan aanpakken. Samenwerking tussen de stad, de onderwijsverstrekkers en -partners is nodig om effectief te reageren op stedelijke problemen die invloed hebben op het onderwijs.
- De Onderwijsraad kan uitvoerende beleidsbeslissingen nemen binnen hun onderwijsveld en prioriteiten bepalen die impact hebben op het verbeteren van het Antwerps onderwijs voor haar leerlingen.
- De Onderwijsraad werkt in vertrouwen en met gedeelde verantwoordelijkheidszin van de onderwijsactoren. Elk lid begrijpt wat zijn rol is binnen deze samenwerking en is flexibel binnen veranderende omstandigheden.
2. Samenstelling en werking
Het Antwerps onderwijsveld wordt vertegenwoordigd door de lokale onderwijsverstrekkers.
Voorwaarden
- Maximum twee derde van de leden is van hetzelfde geslacht.
- Volgende personen kunnen geen lid zijn van een van de adviesorganen:
- politieke mandatarissen van de stad Antwerpen of de districten;
- de echtgenoot, echtgenote of wettelijk samenwonende van een politiek mandataris van de stad Antwerpen.
2.1. Vernieuwde structuur
De vroegere structuur van de Onderwijsraad met een vast bureau en een plenaire raad wordt gewijzigd naar een Onderwijsraad Antwerpen (het vroegere ‘vast bureau’) met de mogelijkheid tot inrichting van tijdelijke of permanente commissies van experten. Daarnaast kan het bredere werkveld worden betrokken in interactieve sessies en bij het delen van informatie (de vroegere ‘plenaire onderwijsraad’). Dit wordt vier keer per jaar georganiseerd.
Het uitgangspunt van samenwerking in de Onderwijsraad is het consensusmodel. Indien een stemming nodig is, heeft elke onderwijsverstrekker één stem.
De aanduiding van de leden van de Onderwijsraad gebeurt intern bij de verschillende betrokken onderwijsverstrekkers, waarvoor ze als gemandateerde vertegenwoordigers in de raad zetelen.
- Onderwijsraad Antwerpen
- Stemgerechtigde leden:
- Antwerpse vertegenwoordiger van een onderwijsverstrekker: elke onderwijsverstrekker is door minstens één, maximum twee personen vertegenwoordigd. OKO vertegenwoordigt Federatie van Onafhankelijke Pluralistische Emancipatorische Methodescholen (FOPEM) - Raad van Inrichtende machten van het Protestants-Christelijk Onderwijs (IPCO) - Vlaams Onderwijs OverlegPlatform (VOOP) - federatie van Steinerscholen.
- Niet-stemgerechtigde leden:
- Stad:
- secretariaat;
- afdelingsdirecteur;
- bedrijfsdirecteur.
- Kabinet: schepen voor onderwijs of zijn vervanger;
- Lokaal overlegplatform basisonderwijs en lokaal overlegplatform secundair onderwijs: twee personen maximum (basis en secundair onderwijs samen);
- CLB: minstens één, maximum twee personen;
- Ad hoc leden/ experten: externen en personeelsleden van de stad met een bepaalde expertise kunnen uitgenodigd worden, zoals niet-onderwijspartners bijvoorbeeld bij thema’s zoals ouderparticipatie en anderstalige nieuwkomers, het volwassenenonderwijs, enzovoort;
- Vroegere leden van de plenaire onderwijsraad kunnen ad hoc gevraagd worden om deel te nemen.
- Bijeenkomsten:
- maandelijks;
- fysiek (indien mogelijk);
- uitzonderlijk extra bijeenkomst.
- Commissies met volgende leden
- experten in het thema dat onderzocht wordt;
- minstens één lid van de Onderwijsraad is aanwezig of volgt de commissie op via de verslaggeving. Deze persoon waakt erover dat alle informatie, advies en studie doorstroomt naar de Onderwijsraad.
- Vroegere leden van de plenaire onderwijsraad kunnen gevraagd worden hieraan deel te nemen.
- Inhoudelijke sessies op regelmatige tijdstippen in het schooljaar:
- Betrekken van het brede werkveld in functie van het onderwerp;
- Om een ruim engagement te creëren door interactie en het delen van informatie;
- Vroegere leden van de plenaire onderwijsraad kunnen gevraagd worden hieraan deel te nemen.
- Er wordt gewerkt met een tweejaarlijks actieplan:
- periode loopt parallel met het voorzitterschap (zie verder);
- wordt opgesteld door de Onderwijsraad;
- geeft een overzicht van focuspunten rekening houdend met de prioriteiten van het bestuursakkoord;
- bevat de wijze waarop acties geëvalueerd worden;
- waarin opgenomen is hoe de eigen werking wordt verbeterd.
2.2. Rol van de stad
De stad zorgt voor organisatorische, inhoudelijke en administratieve ondersteuning van de Onderwijsraad.
- Het secretariaat dat opgenomen wordt door de dienst Onderwijs van het bedrijf Talentontwikkeling en Vrijetijdsbeleving, zorgt voor:
- uitnodigingen;
- verslaggeving;
- administratieve uitwerking en opvolging van dossiers;
- voorbereiding van vergaderingen;
- opvolging en ondersteuning van de beslissingen;
- opvolging van lopende zaken;
- rapportering aan de voorzitter.
- De dienst Onderwijs van de stad zorgt voor:
- het faciliteren van de samenwerking en de gesprekken;
- inhoudelijke beleidsvoorbereiding
- inhoudelijke beleidsevaluatie
- De schepen voor onderwijs of zijn vervanger:
- kan in alle structuuronderdelen en vergaderingen van de Onderwijsraad zetelen;
- vertegenwoordigt het college en vertolkt binnen de Onderwijsraad de rol om vanuit het college standpunten en initiatieven van de lokale overheid te vertolken voor het onderwijs op het grondgebied van de stad Antwerpen;
- komt niet in aanmerking voor het voorzitterschap van de Onderwijsraad.
2.3. Rol van de afgevaardigden uit het onderwijsveld
- De leden van de Onderwijsraad worden door de eigen koepel/geleding aangeduid waardoor ze als gemandateerde vertegenwoordiging in de raad zetelen.
- De vertegenwoordigers in de Onderwijsraad behartigen de belangen van de sector en de doelgroepen.
- De voorzitter
- leidt de vergadering: hij of zij bewaakt het overlegproces, laat de vergaderingen ordelijk verlopen, bewaakt de besluitvorming en superviseert de verslaggeving;
- bereidt de vergaderingen voor met de secretaris.
- De voorzitter en de vicevoorzitter worden
- voor twee jaar aangeduid,
- in een beurtrol afwisselend op voordracht van de verschillende koepels (zie schema onder);
- komen uit het midden van de stemgerechtigde leden;
- behoren tot één van de onderwijskoepels.
termijn | voorzitter | vicevoorzitter |
1e termijn | katholiek onderwijs | OKO |
2e termijn | stedelijk onderwijs | gemeenschapsonderwijs |
3e termijn | OKO | provinciaal onderwijs |
4e termijn | gemeenschapsonderwijs | katholiek onderwijs |
5e termijn | provinciaal onderwijs | stedelijk onderwijs |
3. Besluitvorming
- Samenwerking tussen onderwijskoepels en de stad is het uitgangspunt, waarbij strategische keuzes worden gemaakt in het voordeel van Antwerpse leerlingen. De regie van dit proces ligt bij de stad.
- De Onderwijsraad heeft adviesbevoegdheid naar het lokale bestuur en formuleert ook bovenlokale adviezen.
- De Onderwijsraad kan enkel besluiten in aanwezigheid van vertegenwoordiging vanuit alle onderwijskoepels. Een unaniem besluit is geen vereiste: de Onderwijsraad kan besluiten dat een aantal onderwijsnetten akkoord gaan en een aantal niet. De bekommernissen van alle netten moeten gehoord zijn. Als de Onderwijsraad niet unaniem besluit, wordt de actie of het idee niet gepresenteerd als een voorstel van de Onderwijsraad. De onderwijskoepels gaan de engagementsverbintenis aan om besluiten te stimuleren bij hun schoolbesturen en scholen.
- Commissies worden opgericht en opgeheven door de Onderwijsraad. Ze werken inhoudelijk autonoom en beslissen, maar brengen geen adviezen, aanbevelingen of verklaringen autonoom naar buiten. Deze moeten eerst bekrachtigd worden door de Onderwijsraad.
Tijdens verschillende overlegmomenten met de leden van het voormalige vast bureau van de Onderwijsraad (23 mei 2023 en 20 juni 2023) werd de hernieuwde werking besproken en volgde een positief advies. De vernieuwde werking zal ook aan de voormalige leden van de plenaire onderwijsraad worden toegelicht. Zij worden hiertoe uitgenodigd voor een eerste interactieve sessie in oktober 2023.