2023_CBS_09335 - Bestek GAC_2023_02717 - SWOU12382 Ontwerp en uitvoeringsdossier publieke ruimte Koningin Astridplein Antwerpen - Bestek - Goedkeuring

Situering van het projectgebied 

Het Koningin Astridplein is een historisch belangrijke, strategisch gelegen en veel bevraagde open ruimte in het centrum van Antwerpen. Samen met het Centraal Station vormt dit plein één van de belangrijkste ontvangstlocaties van de stad. Het plein vormt een connectie met andere delen van de stad door de aanwezigheid van verschillende vervoersmodi en dit zowel boven- als ondergronds. De ondergrond van het Koningin Astridplein voorziet in een ondergrondse parking voor personenwagens, deelwagens en fietsenparking. Het vormt tevens de link tussen het centraal station en de premetro (stations Astrid en Diamant). Bovengronds bestaat het vervoersnetwerk uit deelmobiliteit (deelsteps en fietsen) en openbaar vervoer met de aanwezigheid van 3 tramlijnen rond en op het plein.  

Het gebruik en de beleving van het plein worden mee bepaald door enkele markante gebouwen en trekpleisters die de afbakening van het plein bepalen. De beeldkwaliteit van het plein wordt naast het Centraal Station onder meer bepaald door de Zoo, de Elisabethzaal en het hotel Radisson Blue. Dit  zijn sterke commerciële aantrekkingspolen die samen met de horeca op het plein en de bredere stationswijk het gebruik van het plein mee bepalen. Ook voor hen is toegankelijkheid en mobiliteit belangrijk. Denk maar aan toeristenbussen, taxi’s etc... en vergeet daarbij de internationale lange afstandsbussen.

Het Koningin Astridplein vormt ook de start van de Via Sinjoor: de autoluwe wandeling van Centraal station tot Scheldekaaien bevat een netwerk van straten en pleinen die zich in het historisch binnenstedelijk weefsel situeert. Onderstaand plan duidt ook enkele belangrijke schakelplekken langsheen dit netwerk. Dit binnenstedelijk weefsel wordt bepaald door verschillende historische bebouwing, culturele voorzieningen, monumenten en musea en commerciële voorzieningen (winkels en horeca).  

Bovenstaande situering toont meteen het belang van het Koningin Astridplein als stedelijk, multifunctioneel plein waar verscheidene stromen en dynamieken samenkomen en vertrekken. 

Knelpunten Koningin Astridplein 

Het Koningin Astridplein is een belangrijk mobiliteitsknooppunt en kent in zijn huidige vorm verschillende knelpunten. Het gebied functioneert suboptimaal als mobiliteitsknooppunt door de versnippering van mobiliteitsfuncties: de infrastructuur (tramsporen, busperrons, ingang tot ondergrondse (fiets)parking en taxistandplaatsen) is uitgestrooid aanwezig over het gehele plein en verscheidene modi kennen geen duidelijke locatie (bovengrondse fietsenstalling, ongestructureerde deelmobiliteit op het plein). De kwaliteitsvolle verblijfsruimte staat hierdoor onder druk waardoor het plein, en bij uitbreiding de markante gebouwen op het plein, de uitstraling en allure missen die ze toebehoren.  Volgende punten behoren dan ook tot het ontwerpend onderzoek binnen de opdracht : nazicht noodzaak keerlus met perroninfrastructuur op het plein in overleg met De Lijn en aanwezigheid van de verschillende tram, bus- en gemotoriseerd verkeerbewegingen op het plein.

In de onderbouw bevinden zich de ondergrondse fietsenstalling en autoparking, die tevens de verbinding maken met de perrons van de (pre-)metrohaltes Diamant en Astrid. De fietsenparking en autoparking bevinden zich in 1 ondergronds gebouw. Deze fietsenstalling werd eenmaal structureel uitgebreid en al enkele keren geherstructureerd om een antwoord te bieden aan de stijgende vraag naar fietsenstallingen. De huidige fietsenstalling is niet bewaakt en kan de vraag naar een veilige zone voor dure en buitenmaatse fietsen niet beantwoorden. Er is geen enkele mogelijkheid tot het voorzien van een heldere éénduidige, afgesloten zone voor deze fietsen.

De bestaande connecties tussen onder- en bovengrond voor auto’s, fietsers en voetgangers dienen herbekeken te worden in kader van het groter geheel. Het plein is als mobiliteitsschakel onderdeel van een ruimere stationsomgeving. Het mobiliteitsprogramma kan hiervan niet los gezien worden, en vraagt optimalisaties, aanpassingen die onderzocht moeten worden in de eerste fase van de opdracht.

De noden die vandaag in de buurt leven werden in september 2022 gecapteerd tijdens een digitale bevraging. Hieruit bleek de nood aan een kwaliteitsvolle publieke ruimte, waar plaats is voor extra vergroening. Het plein wordt als ongestructureerd ervaren waarbij de sociale veiligheid niet steeds gegarandeerd wordt. Deze laatste problematiek is ook cijfermatig een reële vaststelling. De gekende grootstedelijke fenomenen in een stationsomgeving zijn ook hier gekend, waarbij wildplassen en openbare dronkenschap twee courante voorbeelden zijn. De stad zet reeds sterk in op preventie en handhaving, doch blijft dit een extra ontwerpparameter voor de komende heraanleg.

Door de complexiteit van het project overstijgt dit de opgave als loutere infrastructuuropdracht. Er wordt een multidisciplinair ontwerpteam gevraagd waarbij tevens expertise in het kader van het complexe mobiliteitsverhaal, bouwtechnische expertise, sociaal ruimtelijke veiligheid als socio-culturele inzichten aanwezig zijn. In deze opdracht wordt een multidisciplinair team aangesteld voor het ontwerp en uitvoeringsdossier publieke ruimte voor het Koningin Astridplein. 

In toepassing van artikel 38, §3, derde lid, laatste zin van de wet van 17 juni 2016 inzake overheidsopdrachten en met verwijzing naar artikel 37, §5, kan de aanbestedende overheid de in artikel 38, §3, derde lid bepaalde termijn van ten minste 30 dagen voor ontvangst van de offertes met vijf dagen verkorten indien de offertes langs elektronische weg worden ingediend overeenkomstig de door en krachtens artikel 14, §1, tweede lid en §§5 tot 7 bepaalde regels betreffende de elektronische platformen.

Artikel 56, §3, 5° van het Decreet over het lokaal bestuur van 22 december 2017 stelt dat het college bevoegd is voor de vaststelling van de plaatsingsprocedure en de voorwaarden van overheidsopdrachten als het gaat om een opdracht die past binnen het begrip dagelijks bestuur.

Met de gemeenteraadsbeslissing van 24 juni 2019 (jaarnummer 00458) werd bepaald dat aan de gemeenteraad per kwartaal kennis wordt gegeven van alle opdrachten op het investeringsbudget waarvoor het geraamde bedrag (excl. btw) de drempel voor de onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking overschrijdt.

De opdracht wordt gegund aan de inschrijver die de economisch meest voordelige offerte heeft ingediend, rekening houdend met de  volgende gunningscriteria:

1. Kwaliteit van concept en visievorming  op een totaal van 50 punten.
2. Plan van aanpak en budgetbeheersing op een totaal van 30 punten
3. Opbouw raming op een totaal van 20 punten.