Op 12 februari 2024 publiceerde Stedenbeleid Vlaanderen (Agentschap Binnenlands Bestuur) de oproep Stadsvernieuwing 2024 op haar website. Met stadsvernieuwingsprojecten wil de Vlaamse overheid de aantrekkelijkheid, duurzaamheid en leefbaarheid van steden verhogen. Deze projecten streven een ingrijpende vernieuwing van een stadsdeel na. Ze passen in een brede stedelijke visie en vormen een hefboom voor een geïntegreerde stadsontwikkeling in functie van economische, ecologische en sociale meerwaarde.
Er kunnen in 2024 enkel voorstellen worden ingediend voor conceptsubsidies. Dit jaar wordt er geen projectsubsidie voorzien. De conceptsubsidie (maximum 90.000,00 euro) is bedoeld voor de begeleiding bij het ontwerp van een stadsvernieuwingsproject.
De indieningsperiode voor conceptsubsidies loopt tot 30 april 2024. Per lokaal bestuur kunnen er maximaal twee dossiers ingediend worden.
Art. 8 van het besluit van de gemeenteraad van 25 maart 2019 (jaarnummer 154): het college is bevoegd om namens de stad Antwerpen in te tekenen op projectoproepen die worden georganiseerd door een hogere overheid en om met diezelfde overheid daarover overeenkomsten te sluiten.
De afdeling Eurodesk en Fondsen (Personeel & Organisatie) ondersteunt en begeleidt de indiening van voorstellen. De oproep werd aan de betrokken diensten binnen de groep stad Antwerpen verspreid, met de vraag om voorstellen voor conceptsubsidie aan te melden.
Er werden twee voorstellen voor conceptsubsidie aangemeld. Deze voorstellen worden uiteengezet in projectfiches. Op basis van de informatie in deze fiches werden de projecten getoetst aan de oproepcriteria.
Valaar - het wijkniveau als motor voor stedelijke vernieuwing (District Wilrijk)
Wijk het Valaar omvat vier buurten en telt 10.861 inwoners. Er wonen veel mensen op een relatief beperkte oppervlakte. Bijna 26% van de inwoners van wijk Valaar zijn -18-jarigen. Het Valaar is daarmee de jongste wijk van Wilrijk. Desondanks zijn er niet zoveel voorzieningen gericht op deze doelgroep in de wijk. Ook andere (gemeenschaps-)voorzieningen zijn niet erg aanwezig.
De heraanleg van het Michel Willemsplein maakte duidelijk dat er ook nood is aan ontmoeten, verbinden en (extra) aanbod. De wijk heeft nog een aantal unieke potentieplekken die hiervoor in aanmerking komen. Zo is er een plek waar een aantal jongerenverenigingen samen zouden kunnen gehuisvest worden, maar er is ook een plek waar cultuur de motor voor ontmoeten kan zijn. Een kleine pop-up bibliotheek dichtbij de inwoner, kan het plaatje compleet maken. Deze plekken staan nu op de radar van verschillende diensten en worden elk apart bekeken en mogelijk in de toekomst ontwikkeld, elk met een eigen rol die zeker nuttig kan zijn in de wijk.
Met ondersteuning van de conceptsubsidie kunnen de potentieplekken globaal bekeken worden. Daarbij kunnen mogelijke verbindingen met sterke meerwaarde voor de buurt onderzocht worden.
Een toolbox voor een meervoudige waardestelling van het kerkenpatrimonium (Team Stadsbouwmeester, dienst Monumentenzorg, dienst Patrimonium en Logistiek en AG VESPA)
Sinds enkele decennia neemt het gebruik van kerken voor erediensten af. In samenwerking met de stad Antwerpen heeft het Bisdom Antwerpen binnen het kader van het kerkenbeleidsplan een categorisering opgemaakt waarin 64 kerken van Antwerpen beoordeeld worden op basis van gebruik. De kerken werden vervolgens ingedeeld in categorieën op basis waarvan de toekomst van de kerk bepaald wordt. 39 kerken zullen op korte of lange termijn neven- of herbestemd worden.
Het gebruik is echter één aspect van herbestemming waarbij andere factoren een evenwaardige afweging zouden moeten hebben. Zo is er de erfgoedwaarde, maar ook de mate waarin de kerk een al dan niet significante plek inneemt in het stedelijk weefsel en de mate waarin het gebouw op zich aanpasbaar is aan de klimaatuitdagingen van vandaag.
Door hun historisch en symbolisch belang en hun bijzondere en ruimtelijke eigenschappen is een grondige analyse van elke kerk binnen zijn stedelijke context op verschillende niveaus nodig om een afdoende antwoord te formuleren op deze vragen en het risico op de ontwikkeling van stadskankers bij leegstand te vermijden. Een gefundeerde waardestelling van een kerkgebouw in zijn context is noodzakelijk.
Om een duurzaam antwoord te bieden op de toekomst van het kerkenpatrimonium van de stad Antwerpen is het zinvol om een instrument te ontwikkelen waarmee elke kerk die ter discussie staat, onderzocht en beoordeeld wordt. Deze holistische waardebepaling kan vervolgens als basis of aanzet dienen voor een duurzame toekomst van de kerken.
In het verleden werd de problematiek van de herbestemming van religieus patrimonium vooral vanuit het gebouw an sich onderzocht (cf. de herbestemmingsstudies in opdracht van de Vlaams bouwmeester). Om mislukking te vermijden is het echter belangrijk om vanuit een meer globale maatschappelijke aanpak te vertrekken bij het ontwikkelen van een instrument dat herbestemming en her- of medegebruik kan faciliteren.
De methodologie voor de ontwikkeling van dit instrument gaat uit van een grondig onderzoek naar een aantal welgekozen kerken die aan de hand van (kunst)historisch, ruimtelijk/ontwerpend en participatief onderzoek met diverse stakeholders, resulteert in een lijst van welbepaalde criteria en bijhorende onderzoeksmethodes. Het verwachte resultaat van de conceptsubsidie is een toolbox met criteria en bijhorende onderzoeksmethodes waarmee alle kerken via een gelijkaardig perspectief genuanceerd onderzocht en geëvalueerd kunnen worden.
De aangemelde projecten bevatten de aanzet voor een stadsvernieuwingsproject en kunnen op die manier in de toekomst uitgroeien tot een hefboomproject met een economische, ecologische en sociale meerwaarde voor wijk en buurt. De projecten komen dan ook in aanmerking voor indiening voor conceptsubsidie. Er wordt voorgesteld om de twee voorstellen te weerhouden voor indiening.
De totale kost van de studie in het het kader van de aanvraag voor conceptsubsidie is afhankelijk van het bedrag dat zal toegekend worden. Met deze subsidie kan tot 100% van de kosten gefinancierd worden. De aanstelling van het begeleidend studiebureau (ter waarde van het subsidiebedrag) wordt gecoördineerd door Stedenbeleid Vlaanderen.
Het college bevestigt de selectie van de in te dienen projecten voor conceptsubsidie voor de oproep stadsvernieuwing 2024. De projectdossiers worden verder uitgewerkt voor indiening tegen de deadline van 30 april 2024. De handtekeningpagina's van de aanvraagdossiers worden vooraf ter ondertekening voorgelegd.
Met de indiening in het kader van de oproep voor conceptsubsidie stadsvernieuwing verbindt de stad Antwerpen zich niet tot de eigen financiering van een deel van deze projecten. Er wordt geen cofinancieringspercentage (eigen financiering door de projectuitvoerders) opgelegd. Voor de conceptsubsidie wordt maximaal een subsidie toegekend van 90.000,00 euro voor de (externe) begeleiding van het ontwerp van stadsvernieuwingsprojecten. De kosten van deze begeleiding kunnen volledig gefinancierd worden met de conceptsubsidie. De aanstelling van het studiebureau en andere begeleidingskosten worden gecoördineerd door Stedenbeleid Vlaanderen.
Aangezien het hier gaat over de indiening van projectvoorstellen die in het kader van de subsidieoproep stadsvernieuwing 2024 al dan niet zullen worden goedgekeurd, zijn er op dit moment nog geen financiële gevolgen. Indien in een latere fase een projectvoorstel wordt goedgekeurd, zullen de subsidieontvangsten en -uitgaven via een subsidiefiche opgenomen worden bij de eerstvolgende aanpassing van het meerjarenplan.
Het college keurt de indiening van het voorstel 'Valaar - het wijkniveau als motor voor stedelijke vernieuwing' in het kader van de conceptsubsidie stadsvernieuwing 2024 goed en ondertekent daartoe het aanvraagformulier.
Het college keurt de indiening van het voorstel 'Een toolbox voor een meervoudige waardestelling van het kerkenpatrimonium' in het kader van de conceptsubsidie stadsvernieuwing 2024 goed en ondertekent daartoe het aanvraagformulier.