2024_CBS_05229 - Omgevingsvergunning - OMV_2023165753. Leopold de Waelplaats 1. District Antwerpen - Goedkeuring

Er werd een aanvraag voor een omgevingsvergunning ingediend bij het college van burgemeester en schepenen, die behandeld wordt volgens de gewone procedure van het Omgevingsvergunningendecreet.

Omschrijving stedenbouwkundige handelingen

Relevante voorgeschiedenis

-          22/01/2021: vergunning (OMV_2020146727) voor het heraanleggen van de museumtuin rond het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Antwerpen;

-          29/03/2019: vastgesteld bouwkundig erfgoed: Koninklijk Museum voor Schone Kunsten:
https://id.erfgoed.net/aanduidingsobjecten/102090;

-          15/05/2013: vergunning (2013242) uitvoeren van de tweede fase van het Masterplan Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Antwerpen (KMSKA);

-          27/10/2010: vergunning (20104771) sloopwerkzaamheden, dakrenovatie en tijdelijke depot van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, Antwerpen (KMSKA);

-          08/06/1988: beschermd als monument: Koninklijk Museum voor Schone Kunsten:
https://id.erfgoed.net/erfgoedobjecten/6350.

Vergunde toestand

-          functie:

• gemeenschapsvoorziening (KMSKA);
• nevenfunctie dancing, restaurant en café;

-          inrichting:

• zij- en achtertuinen ingericht als museumtuin met groenvoorzieningen, verhardingen en straatmeubilair.

Bestaande toestand

-          deels afwijkende inrichting van de verschillende zones in de tuin.

Nieuwe toestand

-          functie ongewijzigd;

-          inrichting:

• terraszone in museumtuin (rechterzijde perceel);
• overige delen van de tuin maken geen deel uit van de aanvraag.

Inhoud van de aanvraag

-          inrichten van een terraszone in de zijtuin van het KMSKA;

-          mogelijke overige wijzigingen aan de inrichting van de tuin maken geen deel uit van de aanvraag. 

Het decreet van 25 april 2014 betreffende de omgevingsvergunning, het decreet houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid, de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, het decreet betreffende het integraal handelsvestigingsbeleid, het decreet betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu en hun uitvoeringsbesluiten zijn van toepassing.

Conform artikel 15 van het Omgevingsvergunningsdecreet is het college van burgemeester en schepenen voor zijn ambtsgebied in eerste administratieve aanleg bevoegd voor volgende aanvragen van:

1. de gemeentelijke projecten;
2. andere gevallen dan deze waarvoor de Vlaamse regering of de deputatie bevoegd is.

Voorafgaand aan zijn beslissing neemt het college kennis van het verslag van de gemeentelijke omgevingsambtenaar.

Het verslag van de gemeentelijke omgevingsambtenaar luidt:

Adviezen

Externe adviezen

Interne adviezen

Toetsing regelgeving en beleidsrichtlijnen

Plannen van aanleg, ruimtelijke uitvoeringsplannen en verkavelingen

Het eigendom is gelegen binnen de omschrijving van het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan GRUP Afbakening grootstedelijk gebied Antwerpen, goedgekeurd op 19 juni 2009.

Het eigendom is gelegen binnen de omschrijving van het gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan RUP Binnenstad, goedgekeurd op 26 april 2012. Volgens dit plan ligt het eigendom in de volgende zones: culturele, historische en/of esthetische waarde, artikel  5:   zone voor centrumfuncties - publieksgerichte gebouwen (ce5), artikel  7:   zone voor groen - (gr) en artikel  8:   zone voor publiek domein - (pu).

(Gewestelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen (GRUP's) kan u raadplegen via https://omgeving.vlaanderen.be/grup. Gemeentelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP's) kan u raadplegen via www.antwerpen.be, zoek op ‘goedgekeurde BPA’s en RUP’s'.)

De aanvraag ligt niet in een verkaveling.

De aanvraag wijkt af van de bepalingen van het ruimtelijk uitvoeringsplan op volgend(e) punt(en):

-          artikel 7.2 Inrichting zone voor groen (Gr):
In de zone voor groen wordt de inrichting van een terras niet toegestaan. De open en groene ruimte moet integraal bewaard blijven.

Gewestelijke stedenbouwkundige verordeningen

-          Hemelwater: het besluit van de Vlaamse Regering van 10 februari 2023 tot vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwater, tot wijziging van het besluit van de Vlaamse Regering van 16 juli 2010 tot bepaling van stedenbouwkundige handelingen waarvoor geen omgevingsvergunning nodig is en tot opheffing van het besluit van de Vlaamse Regering van 5 juli 2013 houdende vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater.
(De verordening hemelwater kan u raadplegen via https://omgeving.vlaanderen.be, ga naar Decreten en uitvoeringsbesluiten > Verordeningen > Hemelwaterverordening 2023.
De verordening hemelwater is niet van toepassing op de aanvraag.

-          Toegankelijkheid: het besluit van de Vlaamse regering van 5 juni 2009 tot vaststelling van een gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake toegankelijkheid (verder genoemd verordening toegankelijkheid).
(De verordening toegankelijkheid kan u raadplegen via https://omgeving.vlaanderen.be, ga naar Decreten en uitvoeringsbesluiten > Verordeningen > verordening toegankelijkheid)
De aanvraag wijkt af van de bepalingen van de verordening toegankelijkheid op volgend(e) punt(en):

• artikel 13:
  In de vergunning van 2021 voor de aanleg van de museumtuin werd opgelegd de buitentrappen bovenaan te voorzien van waarschuwingskenmerken zoals opgelegd in de toen bijgevoegde toegankelijkheidsnota van Inter. Het valt niet uit de plannen af te leiden of deze waarschuwingskenmerken al dan niet voorzien werden;
• artikel 14:
  De inrichting van de tafels en stoelen op het looppad zorgt voor een versmalling van het looppad tot circa 80 cm over een lengte van circa 22,25 m. Looppaden die zich niet tussen binnenmuren bevinden moeten echter beschikken over een minimale breedte van 150 cm. Puntversmallingen tot 90 cm worden toegelaten bij versmallingen die zich tot hoogstens 120 cm uitstrekken. Versmallingen tot 120 cm worden toegelaten voor grotere afstanden op voorwaarde dat draaicirkels voorzien worden aan het begin en einde van de versmalling alsook minstens elke 10 m.
  De huidige opstelling zorgt ervoor dat mensen gebruik zullen moeten maken van de grindgazon. Ondergronden voor kinderwagens, rolstoelen, etc. moeten echter steeds makkelijk berijdbaar (= rol(stoel)vast) zijn. De wielen van het toestel mogen niet inzakken in het materiaal, noch mag er een te grote weerstand ontstaan;
• artikel 20:
  Het voorzien van tafels en stoelen aan weerszijden van de monumentale trap zorgt ervoor dat de trapleuning langs beide zijden niet langer bruikbaar is.

Algemene bouwverordeningen

-          Voetgangersverkeer: het besluit van de Vlaamse regering van 29 april 1997 houdende de vaststelling van algemene bouwverordeningen inzake wegen voor voetgangersverkeer (verder genoemd verordening voetgangersverkeer), en de omzendbrief RO/98/2 van 23 maart 1998 betreffende de algemene bouwverordening inzake wegen voor voetgangersverkeer.
(De verordening voetgangersverkeer kan u raadplegen via https://omgeving.vlaanderen.be, ga naar Decreten en uitvoeringsbesluiten > Verordeningen > verordening wegen voor voetgangersverkeer)
De verordening voetgangersverkeer is niet van toepassing op de aanvraag.

Gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen

-          Bouwcode: de gemeentelijke stedenbouwkundige verordening (verder genoemd bouwcode), definitief vastgesteld door de gemeenteraad in zitting van 28 april 2014 en goedgekeurd bij besluit van de deputatie van de provincie Antwerpen van 9 oktober 2014.
(De bouwcode kan u raadplegen via www.antwerpen.be, zoek op ‘regelgeving bouwen in Antwerpen’)
De aanvraag is in overeenstemming met de bepalingen van de bouwcode.
 

Sectorale regelgeving

-          MER-screening:
Rekening houdend met de kenmerken van de aanvraag en zijn omgeving wordt geoordeeld dat de mogelijke milieueffecten van het project niet aanzienlijk zijn.

Programmatorische Aanpak Stikstof: overeenkomstig het stikstofdecreet, het nieuwe beoordelingskader voor alle aanvragen die stikstofemissies veroorzaken, in werking getreden op 23 februari 2024. 

-          Op basis van de toepassing van het stikstofdecreet kan redelijkerwijs geoordeeld worden dat voorliggende aanvraag geen project is voor de exploitatie van een IIOA met één of meer stationaire bronnen van stikstofoxiden. Het beoordelingskader uit het decreet is dus niet van toepassing en de opmaak van een passende beoordeling (artikel 28 decreet) is niet vereist. 

-          Op basis van de toepassing van het stikstofdecreet kan redelijkerwijs geoordeeld worden dat voorliggende aanvraag noch een verkeersdragend noch een verkeersgenererend  project is. Het beoordelingskader uit het decreet is dus niet van toepassing en de opmaak van een passende beoordeling (artikel 32 decreet) is niet vereist. 

-          Watertoets: overeenkomstig artikel 1.3.1.1 van het decreet van 18 juli 2003 betreffende het integraal waterbeleid, gecoördineerd op 15 juni 2018 (verder genoemd Waterwetboek), dient een vergunningsaanvraag onderworpen te worden aan de zogenaamde watertoets. Deze wordt uitgevoerd overeenkomstig het besluit van de Vlaamse Regering van 20 juli 2006 tot vaststelling van nadere regels voor de toepassing van de watertoets, tot aanwijzing van de adviesinstanties en tot vaststelling van nadere regels voor de adviesprocedure bij de watertoets, vermeld in artikel 1.3.1.1 van het decreet van 18 juli 2003 betreffende het integraal waterbeleid, gecoördineerd op 15 juni 2018 (verder genoemd Watertoetsbesluit).
Het voorliggende project is geheel gelegen in een zone waarvoor De Vlaamse Waterweg aangewezen is als adviesinstantie.

Voor het project is geen pluviale overstromingskans gemodelleerd (score A).

Het project is gelegen in een zone met een kleine fluviale overstromingskans (T1000) onder toekomstig (2050) klimaat (score B).

Het project is niet gelegen in een signaalgebied.

Na onderzoek blijkt dat het project waarschijnlijk geen schadelijke effecten op het watersysteem veroorzaakt.

(Kijk de score van uw project na op (https://www.waterinfo.be/informatieplicht)

-          Vlaamse codex Wonen van 2021: Gecodificeerde decreten over het Vlaamse woonbeleid, gecodificeerd op 17 juli 2020.
(De kwaliteitsnormen voor woningen, die in uitvoering van de Vlaamse codex Wonen van 2021 zijn opgemaakt, kan u raadplegen via www.wonenvlaanderen.be, zoek op “besluit Vlaamse codex van 2021”)
De aanvraag valt niet onder het toepassingsgebied van de Vlaamse codex Wonen van 2021.

-          Rooilijn: artikel 4.3.8 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (VCRO) van 15 mei 2009.
(De VCRO kan u raadplegen via https://omgeving.vlaanderen.be/, ga naar Decreten en uitvoeringsbesluiten > Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (VCRO))
Artikel 4.3.8 is niet van toepassing op de aanvraag.

Omgevingstoets

Toetsing van de verenigbaarheid van het aangevraagde met de omgeving en de goede ruimtelijke ordening

Functionele inpasbaarheid

De aanvraag heeft betrekking op de aanleg van een buitenterras van een restaurant gelegen in de museumtuin van het KMSKA.

Volgens de bestemmingsvoorschriften van het RUP wordt het terras geplaatst in een zone met bestemming Groen (Gr).

Ondanks dat de locatie van het gewenste terras ruimtelijk aanvaardbaar is, ontstaat er wel een strijdigheid met de bestemmingsvoorschriften van het RUP. Een horecaterras is niet verenigbaar met de bestemmingszone Groen.

De VCRO laat wel ruimte om af te wijken van bestemmingsvoorschriften met toepassing van artikel 4.4.6. De vergunde horecafunctie is gelegen in een beschermd monument en het horecaterras bevordert het gebruik van de vergunde functie.

Een afwijking op de bestemmingsvoorschriften kan met toepassing van artikel 4.4.6 van de VCRO aanvaard worden.

Om de afwijking op de bestemmingsvoorschriften van het RUP verder te rechtvaardigen werd een openbaar onderzoek georganiseerd waarbij bezwaren geformuleerd werden. 

Een terras is bijgevolg functioneel inpasbaar in de omgeving.

Schaal - ruimtegebruik - bouwdichtheid

Het aangevraagde terras heeft geen impact op het bouwvolume. Tijdens het terrasseizoen wordt een buitenterras met parasols en aanhorigheden aangelegd. Dit heeft een beperkte impact op het bouwvolume en is bovendien tijdelijk van aard waardoor de ruimtelijk impact bijna nihil is.

Visueel-vormelijke elementen en cultuurhistorische aspecten

Het Agentschap Onroerend Erfgoed bracht echter een gunstig advies uit.

Vanuit het advies van het Agentschap wordt meegegeven om de zone die als ontharding wordt voorgesteld een ontwerp op te maken in combinatie met dezelfde zone aan de andere zijde van het museum.

Omdat de werken plaatsvinden rondom een beschermd monument en in CHE-gebeid gelegen zijn werd zowel het Agentschap Onroerend Erfgoed als de stedelijke dienst Monumentenzorg om advies gevraagd.

Het advies van de stedelijke dienst Monumentenzorg leest als volgt:

“Het Koninklijk Museum voor schone Kunsten van Antwerpen, Leopold de Waelplaats 1, en de omringende tuin werd bij besluit van de Vlaamse Executieve van 8 juni 1988 beschermd als monument. In het kader van de recente verbouwing van het museum werd in de westelijke hoek van het gebouw een horecazaak ingericht. Met het voorliggende dossier wil deze horecazaak een terraszone aanvragen grenzend aan het gebouw.

Voorafgaand aan deze aanvraag werd met verschillende betrokken diensten, waaronder ook de dienst Monumentenzorg, overleg gevoerd. In eerste instantie was er principieel weinig animo voor het plaatsen van een horecaterras. De eerste voorstellen gingen uit van een grote terraszone met een vast paviljoen aan de zijde van de Leopold de Waelplaats. De visuele impact daarvan was echter groot en niet te verantwoorden binnen de beschermde context van het museumgebouw.

Voor een alternatieve inplanting van het terras werd daarop gekeken naar de zone langs de zuidwestelijke gevel van het gebouw. Alhoewel ook hier het terras een duidelijke visuele impact heeft zorgt de omgevingsaanleg voor een discretere aanwezigheid en kon er principieel akkoord worden gegaan met de plaatsing in deze zone.

Tijdens het voorafgaand overleg werden ook de verdere randvoorwaarden besproken waaraan de inrichting van het terras diende te voldoen, meer bepaald het gebruik van neutraal meubilair, het gebruik van neutrale, lichtkleurige parasols zonder reclame of andere opdruk en dit strikt binnen de afgebakende ruimte.

Het ingediende voorstel komt in grote mate overeen met deze randvoorwaarden, met uitzondering van de zone waar zich de trappenpartij naar de bel-etage van het museum bevindt. Op de ingediende plannen worden stoelen geplaatst op en aan weerszijden van de trap. Dit is niet conform het vooroverleg en deze zone dient uitgesloten te worden voor het plaatsen van terrasinfrastructuur. Ook dienen parasols ver genoeg van de trap te worden geplaatst.

De aanvraag voorziet ook in het vergroenen van de zone tussen het museumgebouw en de Beeldhouwersstraat. Alhoewel dit niet conform het oorspronkelijk plan voor de tuinaanleg rond het museum is, kan hierop wel een gunstig advies gegeven worden.”

Monumentenzorg brengt gunstig advies uit onder volgende voorwaarden.

-          Uitsluiten van het terras op de trap en de ruimte die onmiddellijk aan weerszijden van de trap aansluit van de terraszone.

-          Gebruik van neutraal meubilair en lichtkleurige parasols zonder reclamevoering of andere opdruk.

De voorwaarde uit het advies om zowel de terraszone aan de linker- en rechterzijde van de trap als de stoelen op de trap van de vergunning uit te sluiten, wordt wegens het gunstig advies van het Agentschap Onroerend Erfgoed op voorliggende aanvraag niet bijgetreden.

Bijkomend dient rekening gehouden te worden met het tijdelijke en verplaatsbaar karakter van de terrasinrichting waardoor de impact op het gebouw zeer beperkt is. 

In de toegevoegde beschrijvende nota wordt nog volgende vermeld:

“De nadruk wordt gelegd op een uiterst sfeervolle én kwaliteitsvolle inrichting: kleine ronde tafeltjes in wit marmer (afgewerkt met tafellinnen), stoelen met zwarte frame en crèmekleurig zitkussen – waar mogelijk aangevuld met bredere zitbanken. Het geheel van losse elementen, weliswaar uitgelijnd, wordt plaatselijk intiem beschermd door crèmekleurige parasols (geen publiciteitsvermelding).”

Hiermee wordt tegemoetgekomen aan de 2de voorwaarde uit het advies van de dienst Monumentenzorg.

Hinderaspecten – gezondheid – gebruiksgenot – veiligheid in het algemeen

Het advies van de stedelijke dienst Stadsbeheer / Groen en Begraafplaatsen is voorwaardelijk gunstig en leest als volgt:

“Er zal een terraszone worden geïnstalleerd in een groenzone naast het museum, hiervoor zal de halfverharding worden uitgebreid. De uitbreiding van de halfverharding wordt gecompenseerd op een logische plaats rond bomen.”

Vanuit stedenbouwkundig oogpunt wordt dit voorwaardelijk gunstig advies bijgetreden en worden volgende voorwaarden uit het advies bij de vergunning opgenomen:

-          Tijdens de onthardingswerken rondom de bestaande bomen moeten de eventuele aanwezige wortels zoveel als mogelijk worden gespaard van schade.

-          We raden ook aan om na het weghalen van de fundering van de bestaande verharding te diepspitten zodat de teelaarde onder de fundering ook worteldoorlatend wordt.

De stedelijke dienst Stadsontwikkeling / Publieke Ruimte brengt volgend advies uit.

“De aanvraag bevindt zich niet op openbaar domein (in tegenstelling tot de 'voortuin' van het museum). Gezien het openbaar karakter kunnen we wel ons advies geven.

Er is geen bezwaar tegen de terraszone in de huidige groenzone naast het museum. In de aanvraag wordt vermeld dat de groenaanleg (d.i. gras) hiervoor niet hoeft te wijzigen. We stellen de vraag of dit realistisch is en of het daarvoor niet nodig is om het gras door halfverharding te vervangen. Gezien de beperkte meerwaarde van de grasstrook tegen de gevel is er geen bezwaar mocht hier de halfverharding worden doorgetrokken.

De voorgestelde terrasruimte naast de trappen (waar wellicht ook parasols worden voorzien) vinden we visueel wel storender en adviseren om hier geen terras te vergunnen.

Hoewel we zeker ook ontharding nastreven vinden we de voorgestelde zone met ontharding binnen het tuinontwerp geen meerwaarde. Vanuit de dienst Publieke Ruimte vinden we een deel van deze zone overigens geschikter als terrasruimte dan de aangevraagde zone naast de trap (mits het over een beperkte oppervlakte gaat en voldoende doorgang wordt gevrijwaard).” 

Bijkomend levert de dienst Stadsontwikkeling / Publieke Ruimte nog volgende adviezen en verduidelijkingen:

-          Na te gaan of de terrasruimte op een ondergrond met gras realistisch is. Indien niet is er geen bezwaar om hier de halfverharding door te trekken.

-          De terrasruimte met parasols vlak naast de trap is storend. We adviseren om hier geen terras te plaatsen.

-          De voorgestelde zone met ontharding heeft geen meerwaarde binnen het tuinontwerp. Desgewenst hebben we geen bezwaar mocht in deze zone (beperkt) terrasruimte worden voorzien (mits behoud van voldoende doorgang) in plaats van binnen de zone naast de trap.

-          Gezien dit gedeelte van de buitenaanleg rond het museum geen openbaar domein is, staat de stad niet in voor eventuele aanpassingen aan deze aanleg.

Het advies van de dienst Stadsontwikkeling / Publieke Ruimte wordt vanuit stedenbouwkundig oogpunt deels bijgetreden. Gezien het advies geen voorwaarden oplegt maar advies meegeeft worden deze niet als voorwaarde bij de vergunning opgenomen. 

De aanvraag voorziet niet in de aanleg van bijkomende (half-)verharding waardoor het voorzien of onderzoek naar bijkomende verharding geen deel moet uitmaken van de aanvraag.

Conform het advies van het Agentschap Onroerend Erfgoed een ontwerp te worden opgemaakt in combinatie met dezelfde zone aan de andere zijde van het museum

Ook de terraszone aan de linker- en rechterzijde van de trap wordt conform de plannen niet van parasols voorzien.

Er zijn verschillende afwijkingen op de verordening integrale toegankelijkheid opgemerkt. Bij uitvoering van het terras is de vergunningshouder ertoe verplicht de publieke toegankelijkheid van het gebouw en de museumtuin te garanderen en de toegankelijkheidsvoorwaarden in de voorgaande vergunningsaanvraag vergund op 22/01/2021 (OMV_2020146727) na te leven.

De terrasinrichting moet verder volgens de inrichtingsprincipes van de terras verordening voldoen. De vastgestelde afwijkingen werden opgelijst in deze vergunning.

Het plaatsen van stoeltjes of het inrichten van een terraszone op de trap is strijdig met artikel 20 van de toegankelijkheidsverordening omdat de trapleuning niet meer bruikbaar is. Gezien de terraszone op de trap uit kleinschalige en verplaatsbare elementen bestaat en ook niet de enige toegang tot de verdieping is, kan hier een afwijking op bekomen worden. 

Mits het naleven van de gestelde voorwaarden voldoet de aanvraag aan de actuele eisen wat betreft hinderaspecten, gezondheid en gebruiksgenot. 

Advies aan het college

Advies over de stedenbouwkundige handelingen

Aan het college wordt voorgesteld om voor de stedenbouwkundige handelingen de omgevingsvergunning te verlenen onder voorwaarden.

Geadviseerde stedenbouwkundige voorwaarden

1. Het in de beoordeling opgenomen advies van de stedelijke dienst Stadsbeheer / Groen en Begraafplaatsen moet nageleefd worden.

2. De terrasinrichting moet voldoen aan de inrichtingsprincipes van de verordening integrale toegankelijkheid.

3. De bijgevoegde brandvoorzorgsmaatregelen zijn op het moment van eerste ingebruikname/exploitatie na te leven.

De aanvraag werd onderworpen aan 1 openbaar onderzoek.

Ingediende bezwaarschriften en petitielijsten