Met ‘De Grote Verbinding’ bouwt stad Antwerpen aan haar internationale reputatie als stad en regio waar het goed is om te wonen, te werken, te ondernemen en op bezoek te komen. De Oosterweelverbinding maakt de Antwerpse Ring rond en de overkapping stuurt de auto’s onder de grond. Zo zorgen stad Antwerpen en Vlaanderen voor een betere mobiliteit voor Vlaanderen en wordt de stad weer één geheel met meer groen en schonere lucht.
De afgelopen jaren hebben stad Antwerpen, Havenbedrijf Antwerpen nv van publiek recht, de burgerbewegingen, Lantis en andere Vlaamse partners, samen met de Intendant voor de Oosterweelverbinding de plannen vormgegeven. Tijdens de uitvoering zetten zij samen zoveel mogelijk lokaal talent aan het werk.
Op 29 juni 2018 (jaarnummer 6145) bekrachtigde het college de selectie van 18 projecten en vier reserveprojecten als eindresultaat van het proces “Over de Ring” onder leiding van Intendant Alexander D’Hooghe. Deze leefbaarheidsprojecten werden geclusterd in zeven Ringparken en een Scheldeoeververbinding.
Op 10 juni 2022 (jaarnummer 4846) keurde het college de adviezen en wijzigingen op het voorontwerp Ringpark Groenendaal goed.
Op 8 juli 2022 (jaarnummer 5801) keurde het college de opdracht voor de opmaak van een ontwerpschets voor de Kap Groen Hart goed.
Op 10 maart 2023 (jaarnummer 1485) bekrachtigde het college onder andere de maximale overkapping van de noordelijke Ring met selectie van 6 bijkomende kapstukken en leefbaarheidsprojecten.
Op 15 september 2023 (jaarnummer 6351) keurde het college de herziening van een deel van het voorontwerp en de opmaak van een voorontwerp voor de Kap Groen Hart goed.
Op 5 juli 2024 (jaarnummer 5825) keurde het college het geactualiseerde voorontwerp met bijkomende overkapping Groen Hart van Ringpark Groenendaal goed.
De bedrijfseenheid Stadsontwikkeling (afdeling Mobiliteit) legt nu het geactualiseerde voorontwerp met bijkomende overkapping Groen Hart van Ringpark Groenendaal ter goedkeuring voor.
In het gemeenteraadsbesluit van 31 mei 2021 (jaarnummer 309) werden de bovenlokale locaties vastgesteld. Het projectgebied betreft lokaal en bovenlokaal openbaar domein met een bovenlokale investering in het kader van het leefbaarheidsproject Ringpark Groenendaal.
Artikel 138 van het decreet over het lokaal bestuur bepaalt dat de districtsraad een algemene adviesbevoegdheid heeft voor alle aangelegenheden die betrekking hebben op het district. In dit dossier hebben de districten Antwerpen en Merksem adviesbevoegdheid.
Ringpark Groenendaal vormt één van de zeven Ringparken binnen de Oosterweelverbinding en de daaraan gekoppelde leefbaarheids- en overkappingsprojecten.
Het ontwerpteam Maatschap BUUR – Latz – Greisch - SWP maakte in 2020-2021 een voorontwerp op voor de projectcontour en een visienota voor het studiegebied.
Ringpark Groenendaal is een landschapspark gelegen boven en naast de R1, van het Albertkanaal tot aan de Masurebrug. De realisatie van het project Ringpark Groenendaal is gekoppeld aan de realisatie van de Oosterweelverbinding. De onderbouw (de Oosterweelverbinding met alle aanhorigheden) en de bovenbouw (het Ringpark) dienen optimaal afgestemd te worden wat betreft ontwerp en uitvoeringsmodaliteiten. De afstemming gebeurt door middel van ontwerpend onderhandelen.
Op 17 oktober 2022 selecteerde het politiek stuurcomité de Kap Groen Hart, een bijkomende overkapping over R1 Noord en onderdeel van Ringpark Groenendaal, als extra leefbaarheidsproject.
Op 14 juni 2023 gaf de Stuurgroep Over de Ring haar voorwaardelijk akkoord tot aanpassing van het lengteprofiel R1 Noord waarbij de R1 minder verdiept wordt aangelegd tussen de Luchtbaltunnel en de Masurebrug.
Hiervoor maakt het ontwerpteam een aanpassing aan het voorontwerp van Ringpark Groenendaal waarbij hogere bermen en schermen worden geïntegreerd in het park om op die manier de vooropgestelde geluids- en luchtkwaliteit voor de naastgelegen woonwijken te garanderen.
De onderbouw van de Kap Groen Hart wordt ontworpen door Lantis. Voor de bovenbouw van de Kap Groen Hart maakte Maatschap BUUR-Latz-Greisch-SWP een voorontwerp en visienota op. De bovenbouw wordt ingericht als een landschappelijke parkruimte, op maat van de buurt. De bijkomende ruimte van de kap biedt ruimte voor een laagdynamisch programma zoals een ligweide en natuur, alsook ruimte voor sport- en spelinfrastructuur.
De bijkomende overkapping zorgt ook voor een verbinding met de wijk Luchtbal door de bouw van twee voetgangers- en fietsbruggen over de spoorlijnen.
De bovenbouw (Ringparken) en de onderbouw (Oosterweelverbinding) zijn onderling afhankelijk. Daarom is het essentieel om op het moment dat de onderbouw wordt aangelegd, al een goed zicht te hebben op het gewenste ontwerp van de bovenbouw. Dit leidt tot een tijdssprong tussen de uitwerking van het voorontwerp en het verdere ontwerpproces en de uitvoering van de bovenbouw.
Er wordt een onderscheid gemaakt tussen het kader en de invulling in het ontwerp bovenbouw. Het kader wordt vastgelegd in het voorontwerp en de invulling wordt opengelaten tot het definitieve ontwerp na de tijdssprong. Het voorontwerp is driedimensionaal en gedetailleerder dan het conceptontwerp, en biedt een duidelijk beeld van de geplande werken.
Het ontwerpteam heeft het voorontwerp ontwikkeld als synthese van een co-creatief proces, maar stelt tevens een aantal openstaande onderzoeksvragen vast. Voor Ringpark Groenendaal betreft dit onder meer:
Deze onderzoeksvragen zullen verder worden uitgeklaard via ontwerpend onderhandelen met Lantis.
Het voorontwerp wordt goedgekeurd en daarmee inhoudelijk vastgeklikt. Dit wil zeggen dat er in deze fase geen wijzigingen meer aan zullen gebeuren en het als een stabiel ontwerp kan worden gedeeld met alle betrokken partners en stakeholders ter controle en advies. Het definitief ontwerp wordt met dit besluit nog niet opgestart.
Het ontwerpproces vindt plaats in het kader van De Grote Verbinding, in samenwerking met de partner overheid Lantis en het team intendant. Het voorontwerp, inclusief bijkomende overkappingen, is het resultaat van een co-creatief en participatief proces via ‘werkbanken’ waarbij diverse stakeholders en actoren zijn betrokken. Vertegenwoordigd in deze werkbanken zijn de opdrachtgever, het ontwerpteam, team intendant, partner overheid, diverse stadsdiensten, burgerbewegingen en belanghebbenden (zoals Agentschap Wegen en Verkeer, Provincie Antwerpen, burgerbewegingen, private actoren, Aquafin, Natuurpunt, ANB, vervoersregio Antwerpen, De Lijn, Woonhaven, NMBS, district Merksem en district Antwerpen).
Tussen oktober 2023 en april 2024 werden verschillende activiteiten georganiseerd ter voorbereiding van een geïntegreerd ontwerp voor de bijkomende overkapping. Hierbij werden twee werkbanken georganiseerd, gingen er talrijke bilaterale overlegmomenten met één of meerdere stakeholders door en werd er een uitgebreide buurtbevraging uitgevoerd.
Met betrekking tot de leefbaarheidsprojecten in kader van het Toekomstverbond, engageerde stad Antwerpen zich voor het eerste pakket aan leefbaarheidsprojecten tot een bijdrage van 107,5 miljoen euro (prijspeil 2017).
In het meerjarenplan 2020-2025 van stad Antwerpen werd voor deze leefbaarheidsprojecten 'over de Ring' al een totaal uitgavekrediet voorzien van 46 miljoen euro.
Dit krediet wordt - gespreid over de verschillende budgetjaren - beschikbaar gesteld in 2LMS010102 - Over de Ring. Uiterlijk op het moment van effectieve bestelling worden de kredieten vanuit de budgettaire voorzieningen in het meerjarenplan toegewezen aan het concrete project (M01788).
Het taakstellend budget voor de bouwkost van de bovenbouw van de bijkomende overkapping, inclusief de twee voetgangers-en fietsbruggen bedraagt 33,7 miljoen euro.Het coördinatieoverleg openbaar domein geeft gunstig advies op het Voorontwerp Kap Groen Hart op voorwaarden dat:
in overleg met SB/groen in functie van opmaak DO:
het beplantingsplan, inclusief bomenplan, wordt herbekeken
bereikbaarheid voor beheer en onderhoud wordt bekeken
een kaart met de beheergebieden wordt opgemaakt
De districtsraad adviseert het geactualiseerde voorontwerp met bijkomende overkapping Groen Hart van Ringpark Groenendaal.