Om een breder draagvlak te creëren voor het onroerend erfgoed reikt stad Antwerpen sinds 2015 tweejaarlijks de monumentenprijs uit, van 2015 tot 2019 onder de naam 'Het Schoonste Gebouw' en sinds 2021 onder de naam 'Het Erfgoedjuweel'. In 2025 zal de prijs voor de zesde keer uitgereikt worden. Het reglement van deze prijs werd vastgelegd in de gemeenteraad van 16 december 2024 (jaarnummer 622).
De stad wil inzetten op een dynamisch erfgoedbeleid en op de publieke ontsluiting van haar onroerend erfgoed, onder meer door een breed draagvlak te creëren middels sensibilisering, informatie en ontsluiting. De stedelijke monumentenprijs 'Het Erfgoedjuweel' speelt hierop in met twee doelstellingen. Enerzijds bekroont de prijs een recent verbouwings-, renovatie- en/of restauratieproject met erfgoedwaarde op het grondgebied van de stad Antwerpen. Zowel beschermde als niet-beschermde gebouwen komen in aanmerking voor de prijs. Anderzijds beoogt de prijs een breder draagvlak voor erfgoed bij het grote publiek te creëren door een opeenvolging van communicatiemomenten en door het publiek actief te betrekken bij de prijs. Het publiek wordt hiertoe aangemoedigd doordat het zelf ook aantrekkelijke prijzen kan winnen.
Kandidaturen kunnen na een algemene oproep ingediend worden. Aan de kandidaten wordt gevraagd om hun project te illustreren aan de hand van foto's, plannen, schetsen en een tekst. Uit de kandidaturen kiest de jury maximaal vijf finalisten en een winnaar. Daarnaast worden de finalisten via verschillende kanalen voorgesteld aan het publiek. Wie aan de stemming deelneemt, maakt kans op een magisch moment in een monument. De winnaar van de juryprijs en de publieksprijs winnen beiden een geldprijs. Het bedrag voor beide prijzen is hetzelfde. Eenzelfde project kan zowel de juryprijs als de publieksprijs winnen.
De campagne, die gevoerd wordt om de finalisten bekend te maken bij het publiek, zet stad Antwerpen als onroerend erfgoedstad op de kaart. De communicatiecampagne levert zowel voor de stad Antwerpen als voor de finalisten media-aandacht op, plaatst het thema onroerend erfgoedzorg op de agenda en zet dit erfgoed op een originele manier in de kijker.
Het reglement bepaalt dat de data voor de indiening van kandidaturen, de leden van de jury en het bedrag van de prijs door het college bepaald worden.
Voor de editie van 2025 kunnen kandidaturen ingediend worden van 20 januari 2025 tot 20 maart 2025.
Jury
Het reglement voorziet dat de jury voor de monumentenprijs van de stad Antwerpen 'Het Erfgoedjuweel' uit vijf externe juryleden bestaat. Voor de jury stelt de dienst Stadsontwikkeling/onroerend erfgoed/ monumentenzorg volgende personen voor:
Deze personen zijn, zoals voorzien in het reglement, vakspecialisten op het gebied van architectuur en monumentenzorg en/of personen met een bijzondere voeling met het bouwkundig erfgoed van de stad Antwerpen. Er wordt voorgesteld om de juryleden voor hun medewerking een forfaitaire vergoeding van 300,00 euro per persoon toe te kennen.
Beoordelingscriteria
Omdat het reglement voor het toekennen van de prijs geen nadere bepalingen opneemt omtrent de beoordelingscriteria en zowel herbestemmings-, renovatie-, als restauratieprojecten in aanmerking komen, is het belangrijk om deze types van projecten op een gelijkwaardige basis te beoordelen. De omvang van een project mag daarbij geen bepalend criterium zijn. Een toekomstgerichte aanpak voor het erfgoed blijft de belangrijkste referentie. De jury zal de verschillende projecten aan onderstaande criteria toetsen en op basis daarvan de finalist of finalisten aanduiden:
Bedrag prijs
Het reglement bepaalt dat er een juryprijs en publieksprijs uitgereikt wordt, hetzelfde bedrag voor beiden. De dienst Stadsontwikkeling/onroerend erfgoed/monumentenzorg stelt voor om zowel de juryprijs als de publieksprijs voor de editie van 2025 vast te stellen op een bedrag van 5.000,00 euro.
Het publiek dat meestemt om de winnaar van de publieksprijs te kiezen zal eveneens beloond worden. Hiervoor wordt een bedrag van 1.000,00 euro voorzien.
Voor de prijsuitreiking, die doorgaat in het najaar, wordt een plechtigheid georganiseerd. De modaliteiten van de prijsuitreiking worden op een later tijdstip aan het college ter goedkeuring voorgelegd.
In de meerjarenplanning werden voldoende middelen voorzien om de hierboven opgesomde uitgaven mogelijk te maken.
Voor de publieksprijs en juryprijs wordt € 10.000 voorzien op boekingsadres SUB_NR/INTERN/2025/5154000000/6146/2BRS020302A00000/2SA070720. Het publiek dat meestemt kan een prijs winnen. Hiervoor wordt € 1.000,00 voorzien op boekingsadres SUB_NR/INTERN/2025/5154000000/6146/2BRS020302A00000/2SA070720. Voor de juryleden wordt in totaal € 1.500,00 voorzien op boekingsadres SUB_NR/INTERN/2025/5154000000/6146/2BRS020302A00000/2SA070720.
Alle bestelbonnen worden onder gedelegeerd budgethouderschap opgemaakt en goedgekeurd door de administratief goedkeurder.
Het college keurt de inrichting van de zesde editie van de monumentenprijs van de stad Antwerpen 'Het Erfgoedjuweel' goed.
Het college keurt goed dat de jury voor de monumentenprijs, editie 2025, bestaat uit Dries Bonamie, Stéphanie D'hulst, Christine Engels, Piet Lombaerde en Yvette Verlinden en dat de juryleden hiervoor een vergoeding van 300,00 euro krijgen.
Het college neemt kennis van de criteria om de ingediende projecten te beoordelen:
Het artikel keurt goed dat de winnaars van de juryprijs en van de publieksprijs elk een geldbedrag van 5.000,00 euro krijgen.
Het college keurt goed dat het publiek, dat meestemt om de winnaar van de publieksprijs te kiezen, een beloning krijgt en hiervoor een bedrag van 1.000,00 euro wordt voorzien.