2025_GR_00098 - Erkenningsaanvraag Lokale geloofsgemeenschap Haci Bayram - Adviesvraag Vlaamse overheid. Negatief advies - Goedkeuring

Op 11 mei 2007 (jaarnummer 6183) nam het college kennis van de adviesprocedure voor een stedelijk advies bij aanvraag om erkenning van plaatselijke kerk- en geloofsgemeenschappen.

Op 22 oktober 2021 werd het nieuwe Erkenningsdecreet voor Lokale Geloofsgemeenschappen (Erkenningsdecreet) goedgekeurd.

Het Erkenningsdecreet voert een nieuw en duidelijk kader in voor de erkenning van lokale geloofsgemeenschappen en voor de criteria en administratieve verplichtingen waaraan besturen van de eredienst moeten voldoen. Het bepaalt dat de gemeente advies verleent over de aanvraag voor erkenning van een lokale geloofsgemeenschap op haar grondgebied. Een erkenning heeft tot gevolg dat een lokale geloofsgemeenschap een openbare instelling wordt met rechtspersoonlijkheid die de goederen en de inkomsten van de geloofsgemeenschap moet beheren. 

Op 4 november 2022 ontving het Agentschap Binnenlands Bestuur een erkenningsaanvraag voor de islamitische lokale geloofsgemeenschap Haci Bayram te Antwerpen, Jef Lambeauxstraat 15. Deze aanvraag voldoet aan de voorwaarden van de verkorte procedure tot erkenning overeenkomstig artikel 67 van het Erkenningsdecreet omdat de lokale geloofsgemeenschap reeds een erkenningsaanvraag had ingediend voor 1 juli 2019.

Op 5 december 2022 ontving de stad van het Agentschap Binnenlands Bestuur een adviesvraag betreffende de erkenningsaanvraag lokale geloofsgemeenschap Haci Bayram. Het advies dient binnen de gestelde termijn van 4 maanden bezorgd te worden.

Op 24 april 2023 (jaarnummer 221) gaf de gemeenteraad een negatief advies aan de Vlaamse overheid over de erkenningsaanvraag van de lokale geloofsgemeenschap Haci Bayram, Jef Lambeauxstraat 15 te 2020 Antwerpen.

Op 6 mei 2024 werd het decreet tot wijziging van het Erkenningsdecreet Lokale Geloofsgemeenschappen van 22 oktober 2021 goedgekeurd.

Op 7 oktober 2024 ontving het Agentschap Binnenlands Bestuur een geactualiseerde erkenningsaanvraag voor de islamitische lokale geloofsgemeenschap “Haci Bayram” te Antwerpen.

Op 11 oktober 2024 ontving de stad van het Agentschap Binnenlands Bestuur een adviesvraag betreffende de update van de erkenningsaanvraag lokale geloofsgemeenschap Haci Bayram. Het advies dient binnen de gestelde termijn van 4 maanden bezorgd te worden. 

Decreet van 22 oktober 2021 tot regeling van de erkenning van lokale geloofsgemeenschappen, de verplichtingen van de besturen van de eredienst en het toezicht daarop en tot wijziging van het decreet van 7 mei 2004 betreffende de materiële organisatie en werking van de erkende eredienst.

Lokale geloofsgemeenschappen zijn belangrijke partners binnen onze diverse samenleving. De Vlaamse Regering erkent de lokale geloofsgemeenschappen van de door de federale overheid erkende erediensten. 

Het decreet van 7 mei 2004 betreffende de materiële organisatie en werking van de erkende erediensten heeft het administratief en financieel toezicht op de islamitische eredienst aan de provincie toegewezen. De stad heeft verder geen wettelijke opdrachten met betrekking tot de financiële aspecten van de islamitische eredienst.

Het advies dient gegeven te worden over het al dan niet voldoen aan de erkenningsverplichtingen:

• het hebben van een transparante juridische structuur;
• voldoende administratieve capaciteit;
• financiële leefbaarheid en transparantie daarover; 
• maatschappelijke relevantie;
• duurzame contacten met de lokale overheid; 
• goed nabuurschap;
• het naleven van de Grondwet en het EVRM; 
• een eredienstgebouw ter beschikking hebben en een verklaring van de eigenaar;
• identificatie van het tijdelijk voltallig bestuursorgaan;
• identificatie van de bedienaar(s) van de eredienst (inclusief inburgeringsplicht); 
• verbintenis met betrekking tot de wedde van de bedienaar van de eredienst.

Een extra screening is gebeurd op het naleven van gemeentelijke reglementen. Er werd navraag gedaan over de plaatselijke geloofsgemeenschap binnen de stad Antwerpen, bij de bedrijfseenheid Maatschappelijke Veiligheid en de bedrijfseenheid Financiën.  Er wordt gepeild naar de aanwezigheid van openstaande dossiers, of niet-geregulariseerde onregelmatigheden. Een advies is steeds een momentopname.

De lokale politie kan enkel bevraagd worden over zuiver bestuurlijke elementen, zoals gekende overlastproblemen. 

De veiligheidsdienst van de FOD Justitie brengt een finaal veiligheidsadvies uit rekening houdende met onder andere alle bestuurlijke en gerechtelijke feiten. Het krijgt hiervoor input vanuit de diverse veiligheidsdiensten waaronder de lokale politie. 

Het eredienstgebouw

• De organisatie is sinds 1981 actief en vestigde zich in het gebouw in de Jef Lambeauxstraat 15 te Antwerpen. Sindsdien heeft het gebouw verschillende renovaties ondergaan. Eigenlijk betreft het 3 via de voorgevel verbonden geïntegreerde gebouwen namelijk Jef Lambeauxstraat 15, 17 en 19 met een tweede ingang via de Waarlooshofstraat 58.
• Het betreft een gebouw met op het gelijkvloers een ontmoetingsruimte/cafetaria en een feestzaal. Op  de eerste verdieping bevindt zich een kleinere gebedsruimte met overdekt terras met 2 klaslokalen en op de tweede verdieping de grote gebedsruimte. 
• Het gelijkvloers is verschillende malen van functie gewijzigd. Het heeft gediend als sportlokaal, feestzaal en conferentiezaal.
• Het gebouw in de Jef Lambeauxstraat 15, Waarlooshofstraat 58 werd op 28 februari 2024 brandveilig verklaard. Er zijn geen bouwovertredingen gekend. 
• De Internationale vereniging Diyanet van België met zetel te 1210 Brussel, Haachtsesteenweg 67 met ondernemingsnummer BE043 006 508 is eigenaar van het gebouw en stelt het kosteloos ter beschikking aan het nieuwe tijdelijk bestuur. Er is een verklaring op eer bezorgd aan de betrokken overheden, waarin de eigenaar verklaart dat het toekomstig bestuur het gebouw mag bestemmen voor de uitoefening van de eredienst. Er is geen termijn vermeld. Het gebouw wordt dus kosteloos ter beschikking gesteld, in het Vlaams decreet staat nochtans dat de onafhankelijkheid in het gedrang komt bij een “terbeschikkingstelling door derden van infrastructuur ten kosteloze titel of tegen een niet-marktconforme huurprijs” (Artikel 17, §1, d). Daarenboven wordt er geen termijn vastgesteld m.b.t. de terbeschikkingstelling. Aangezien het hier gaat om een huurovereenkomst, moet het volgens het decreet gaan over “een schriftelijke huurovereenkomst naar gemeenrecht conform artikel 1737 van het Burgerlijk Wetboek van bepaalde duur van minstens vijftien jaar zonder de mogelijkheid van een vervroegde beëindiging door de verhuurder” (Artikel 7, 6°, c). Door geen termijn te vermelden wordt hier dus niet aan voldaan. 

Lokale inbedding

Op basis van de beschikbare bestuurlijke adviezen van de dienst levensbeschouwingen, dienst financiën, bedrijfseenheid Maatschappelijke veiligheid zijn er voor deze lokale geloofsgemeenschap onvoldoende elementen voor een positief advies van de stad.

De stad kent het jarenlange bestaan van de geloofsgemeenschap. De lokale geloofsgemeenschap is actief op het grondgebied van de stad Antwerpen en is actief binnen de wijken Antwerpen-Kiel en Hoboken. De lokale geloofsgemeenschap organiseerde in het verleden ook buurtactiviteiten, zoals een straatfeest en huistaakbegeleiding voor kinderen, en heeft frequente contacten met andere sociale spelers in de buurt.  De organisatie neemt haar verantwoordelijkheid op bij druk bezochte diensten, door inzet van voldoende moskeevrijwilligers. De organisatie stelt het gebedshuis regelmatig open voor schoolbezoeken. 

De bedienaar van de eredienst is sinds 2018 op vrijwillige basis actief binnen de geloofsgemeenschap. Hij beheerst het Nederlands voldoende om in gesprek te treden met de buurt en de jongere generatie. Het tijdelijk bestuur heeft een verbintenis met betrekking tot de de wedde van de bedienaar van de eredienst bezorgd, daarin wordt verklaard deze ten laste te laten nemen door de federale overheid conform artikel 181 van de Grondwet en de de wet van 2 augustus 1974 betreffende de wedden van de titularissen openbare ambten van de erkende erediensten. 

Financiën

• De lokale geloofsgemeenschap heeft geen openstaande schulden bij de stad.
• De stad neemt kennis van de financiële documenten die deel uit maken van het aanvraagdossier. De lokale geloofsgemeenschap ontvangt geen subsidies van de stad. De werking wordt volledig gedragen door de lokale gelovigen en is dus financieel leefbaar.
• De lokale geloofsgemeenschap verklaarde niet over een giftenregister te beschikken, omdat er geen giften zijn boven de 1.000,00 euro. Er is een engagement om dit bij erkenning systematisch en transparant te registreren.
• De meerjarenbegroting vermeldt een financieel tekort. Dit dient met de financierende overheid bekeken te worden. 

Veiligheid

• Er zijn geen overlastmeldingen geweest de afgelopen jaren.
• Het advies van de lokale politie wordt overgemaakt aan de Lokale Task Force van waaruit  de diverse adviezen worden bezorgd aan het FOD Justitie afdeling Veiligheid van de Staat.

Op basis van de beschikbare bestuurlijke adviezen van de dienst levensbeschouwingen, dienst financiën, bedrijfseenheid Maatschappelijke Veiligheid zijn er voor deze lokale geloofsgemeenschap onvoldoende elementen voor een positief advies van de stad.