2025_GR_00088 - Transitietraject Antwerpen-Borsbeek - Heraldiek. Herneming - Goedkeuring

Op 1 januari 2025 fusioneerden de gemeente Borsbeek en de stad Antwerpen: voormalig grondgebied Borsbeek gaat binnen de stad Antwerpen verder als district Borsbeek. 

Bij een gemeentefusie dient de nieuw samengevoegde gemeente een wapen en een vlag te hebben. Het huidige wapen kan enerzijds ongewijzigd overgenomen worden ofwel aangepast worden. In beide gevallen dienen het wapen en de vlag geregistreerd te worden bij de Vlaamse Heraldische Raad in België.

Op zitting van 16 december 2024 (jaarnummer 680) werd dit punt reeds voorgelegd op en goedgekeurd door de gemeenteraad.  
Op aanraden van de Vlaams Heraldische Raad dient het punt in de nieuw samengestelde  gemeenteraad te worden hernomen.

Het “Decreet houdende vaststelling van het wapen en de vlag van de provincies, gemeenten en districten en de Vlaamse Gemeenschapscommissie” bepaalt in artikel 3 §3 de procedure die fusionerende gemeenten moeten doorlopen.

1. De gemeenteraad van de stad Antwerpen en de districtsraad van Borsbeek dienen een beslissing te nemen over het wapen en de vlag;
2. het huidige of nieuwe wapen en vlag wordt door de Heraldische raad geadviseerd;
3. binnen 3 maanden na ontvangst van de door de lokale besturen genomen beslissingen neemt de Vlaamse regering een beslissing;
   • goedkeuring;
   • of een gemotiveerd verzoek tot herziening. In dit geval moeten de stad en/of het district binnen de 3 maanden een nieuwe beslissing nemen en ter goedkeuring voorleggen aan de Vlaamse regering.

Wapen en vlag stad Antwerpen en district Borsbeek 
Gelet op de erfgoedwaarde en de maatschappelijke herkenbaarheid van het wapen wordt gekozen voor:

• het oorspronkelijke ontwerp (uit 1881) van het huidige wapen van de stad Antwerpen;
• het wapen van de voormalige gemeente Borsbeek voor het nieuwe district Borsbeek. 

Om deze te laten bekrachtigen zal de omschrijvende tekst van enerzijds het Antwerpse wapen en anderzijds de Antwerpse vlag uit het Heraldisch Boek ter goedkeuring geagendeerd worden op de gemeenteraad.

• Tekst wapen Antwerpen
  "In keel een burcht met drie geopende, gekanteelde torens van zilver, verlicht en gemetseld van sabel, de middelste toren in het schildhoofd vergezeld rechts van een schuingeplaatste rechterhand en links van een linksschuingeplaatste, beide van zilver. Het schild omringd door een bladerkrans met zes rozen, afwisselend van zilver en van keel, alle geknopt van goud en gepunt van sinopel, overtopt door een markiezenkroon en gehouden door een wildeman en een wildevrouw van vleeskleur, omgord en gekroond met klimopbladeren van sinopel en dragend op de schouder een knots van natuurlijke kleur, beiden staande op een losse grasgrond."
• Tekst vlag Antwerpen
  "Drie banen van rood, van wit en van rood, hoogteverhouding 1:3:1"

Borsbeek zal autonoom dezelfde procedure volgen als stad Antwerpen om hun wapen en vlag te laten bekrachtigen op de districtsraad. 

• Tekst wapen Borsbeek
  "Gevierendeeld 1. in zilver een geledigd leliekruis van sabel en een zoom van keel, beladen met acht ketels van goud 2. nogmaals gevierendeeld a. en d. in keel een springende windhond van zilver b. en c. in goud drie molenijzers van lazuur 3. in zilver twee boven elkaar geplaatste wolven van sabel en een zoom van keel, beladen met zeven schuinkruisjes van goud 4. nogmaals gevierendeeld a. en d. in keel een adelaar van zilver b. en c. gedwarsbalkt van zes stukken van keel en van goud.  Het schild getopt met een helm van zilver, getralied, gehalsband, omboord en gekroond van goud, gevoerd en gehecht van keel, met dekkleden van goud en van keel. Helmteken: een rechterarm geharnast van zilver, houdend een zwaard van hetzelfde met gevest van goud. Schildhouders: twee aanziende leeuwen van goud."
• Tekst vlag Borsbeek
  "Doorsneden 1. geel met in de broektop een rode bloem 2. negen even hoge banen van rood en van geel"

Vorm van het gemeentezegel
Recent werd door de Vlaamse overheid beslist dat de deelnemende gemeenten bij een vrijwillige fusie kunnen beslissen om de rechtspersoonlijkheid van één van hen te behouden. In het verleden stelde de fusie een einde aan de rechtspersoonlijkheid van alle betrokken gemeenten en bracht ze een nieuwe rechtspersoonlijkheid tot stand. Indien men in een fusietraject beslist om de rechtspersoonlijkheid van één van de gemeenten te behouden, gaat dat al dan niet gepaard met het behoud van de naam van die gemeente.
Voortaan zijn er dus drie mogelijke scenario’s:

1. Fusie zonder behoud van een rechtspersoonlijkheid.
2. Fusie met behoud van een rechtspersoonlijkheid, maar zonder behoud van de naam van die gemeente.
3. Fusie met behoud van een rechtspersoonlijkheid en met behoud van de naam van die gemeente.

Een Koninklijk Besluit van 6 februari 1837 legt – voor wat de Vlaamse Gemeenschap betreft – de vorm van het gemeentezegel vast.

• Het bepaalt dat gemeenten die een officieel wapen hebben, dat wapen op hun zegel moeten afbeelden. 
• De gemeenten die niet over een officieel wapen beschikken, moeten de Belgische leeuw op hun zegel plaatsen. 

Concreet betekent dit dat alle fusiegemeenten die nog geen officieel wapen hebben, zich gedurende een overgangsperiode zullen moeten bedienen van een zegel met de Belgische leeuw.
Aan de gemeenteraad wordt voorgelegd om in afwachting van de registratie van het wapen op alle officiële documenten het zegel met de Belgische leeuw te gebruiken.